Irish Class, October 19, 2015

Rang Gaeilge, 19ú lá Mí Dheireadh Fómhair 2015

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

–>

Seanfhocal

An té os mó a úsáideann a theanga is é is lú a lúbann a dhroim.	The person who uses his tongue the most is he who bends his back the least.

---

CRÚBA NA CINNIÚNA

le Áine Uí Fhoghlú

Saoirse! — “Freedom!”

Bhí croí Shiobhán ag bualadh go trom agus allas léi nuair a
bhuail a cosa an cosán gairbhéil lasmuigh. Bhí solas i
bhfuinneog oscailte an tseomra ar an tríú urlár taobh thuas di
agus d’fhéadfadh sí na guthanna a chloisint ag caint. D’fhan sí
dlúite leis an mballa le ga an tsolais a sheachaint agus
mhothaigh basa a dhá lámh dromchla garbh an bhalla a bhí
lena droim. Timpeall an chúinne. Síos an cosán os comhair an
tí. D’iompaigh sí ar chlé amach an geata agus thosaigh ag rith
ar nós na gaoithe. Ní raibh sí imithe ach céad méadar nó mar
sin nuair a chonaic sí carr patról de chuid na nGardaí ag teacht
ina treo. Bhí sí chomh lag sin le heagla, le tuirse agus le hocras
gur chaith sí í féin amach os comhair an chairr agus a lámha á
luascadh go fíochmhar san aer aici: “Stop! Stopaigí! Más é bhur
dtoil é! Gardaí! Cabhraigí liom! Gardaí!” “Go bhfóire Dia
orainn, seachain, nó marófar tú,” arsa an Garda léi, iad anois
tarraingthe isteach ar thaobh na sráide agus eisean éirithe
amach as an gcarr. “Cén saghas geilte tú in aon chor?…… Hé,
fan. Nach tusa…?” “Is….is….is…..mé.” Is ar éigean go
bhféadfadh sí labhairt le fanntas agus gearranáil [68]. ” Is mise

hí croí Shiobhán ag bualadh go trom agus allas léi nuair a bhuail a cosa an cosán gairbhéil lasmuigh.	S’s heart was beating hard and she was sweating when her feet hit the gravel path outside
Bhí solas i bhfuinneog oscailte an tseomra ar an tríú urlár taobh thuas di	There was a light in the open window of the room on the third floor above her
d’fhéadfadh sí na guthanna a chloisint ag caint.	she could hear voices talking
D’fhan sí dlúite leis an mballa le ga an tsolais a sheachaint	She stayed close to the wall to avoid the ray of light
mhothaigh basa a dhá lámh dromchla garbh an bhalla a bhí lena droim.	The palms of her two hands felt the rough surface of the wall that was behind her
cuinne	[outside] corner
D’iompaigh sí ar chlé amach an geata agus thosaigh ag rith ar nós na gaoithe.	She turned left out of the gate and started running as fast as the wind	ar nós is followed by a genitive
Ní raibh sí imithe ach céad méadar nó mar sin nuair a chonaic sí carr patról de chuid na nGardaí ag teacht ina treo.	She had only gone a hundred meters or so when she saw a G patrol car coming in her direction
Bhí sí chomh lag sin le heagla,	She was so weak with fear
le tuirse agus le hocras gur chaith sí í féin amach os comhair an chairr	with fatigue and hunger that she threw herself in front of the car	os comhair an chairr. Note gen.
a lámha á luascadh go fíochmhar san aer aici	her hands swinging fiercely in the air
Go bhfóire Dia orainn, seachain, nó marófar tú,	God help us, evade, or your will be killed
iad anois tarraingthe isteach ar thaobh na sráide	they now pulled into the side of the street
agus eisean éirithe amach as an gcarr.	as he got out of the car	agus é</u construction
Cén saghas geilte tú in aon chor	What kind of lunatic are you at all
fanntas agus gearranáil	weakness and breathlessness	68
Is ar éigean go bhféadfadh sí labhairt le fanntas agus gearranáil	She could hardly talk with weakness and breathlessness.

Siobhán Ní Thuama. Tá mé direach tar éis éalú ó theach thíos
an bóthar. Tá na fir fós sa teach ach caithfidh sibh a bheith tapa
mar beidh a fhios acu aon nóiméad go bhfuil mé éalaithe agus
imeoidh siad leo as an áit.” Shín an Garda isteach a lámh agus
rug greim ar an raidió: “Práinn! Práinn! Aire! Ceanncheathrú,
aire! Uimhir a 3756 anseo. Éigeandáil ar Bhóthar Pembroke!
Drong fuadaitheoirí i dteach. Príosúnach saortha….” Tháinig
an freagra go tapa ón Cheanncheathrú: “Uimhir a 3756, seo an
Cheanncheathrú. Tugaigí an bhean chuig Stáisiún Shráid an
Phiarsaigh agus filligí féin ar an staisiun léi. Fágaigí an chuid
eile fúinne. Obair mhaith!”

Tá mé direach tar éis éalú	“I am just after escaping”
ach caithfidh sibh a bheith tapa mar beidh a fhios acu aon nóiméad go bhfuil mé éalaithe	but you must be quick as they will know in a minute that I have escaped
Shín an Garda isteach a lámh agus rug greim ar an raidió:	The G stretched out his hand took hold of the radio
Práinn! Práinn! Aire! Ceanncheathrú,	Urgent! Urgent! Attention! Headquarters
Éigeandáil ar Bhóthar Pembroke!	Emergency on Pembroke Road!
drong	gang
Tugaigí an bhean chuig Stáisiún Shráid an Phiarsaigh agus filligí féin ar an staisiun léi.	Bring the woman to Pearce St. Station and return yourselves to the station with her.
Fágaigí an chuid eile fúinne.	Leave the others to us.

Thuas ar an triú urlár bhi an argóint fós ag dul ar aghaidh, cuid
acu ag ra gur cheart Siobhán a mharú láithreach agus an chuid
eile ag rá gur cheart í a ligean saor nuair a chuala siad torann
láidir thíos staighre. Chuaigh Deco síos le féachaint cad a bhí
ann agus baineadh geit an domhain as nuair a chonaic sé
deichniúr fear le púicíní dubha orthu agus meaisínghunnaí ina
lamha acu ag rith suas de ruathar ina choinne, iad ag béiceadh:
“Gardaí! Gardaí! Cuirigí síos bhur gcuid arm! Tá sibh go léir
gafa. Géilligí!” Istigh sa seomra rug Jazzer agus beirt eile ar a
ngunnaí láimhe go tapa agus thosaigh ag caitheamh piléar síos
an staighre. Lig duine de na Gardaí bladhm [69] as a
mheaisinghunna suas ina threo. “O, tá mé buailte!” a bhéic
Jazzer agus é ag titim ar an urlár. “Agus mise!” arsa fear eile
acu, a lámh clúdaithe le fuil a bhí ag doirteadh as a chos. Bhí
duine den lucht ruathair buailte freisin, sa ghualainn. Ba ghearr
gur chuir an chuid eile acu a lámha san aer agus thug na Gardaí
leo síos an staighre iad agus isteach i dhá veain dubh a bhí
amuigh ag fanacht leo. Bhí an-spéis ag na Gardaí sa stáisiún sa

Thuas ar an triú urlár bhi an argóint fós ag dul ar aghaidh	Up on the 3rd floor the argument was still going ahead
cuid acu ag ra gur cheart Siobhán a mharú láithreach	Some saying they should kill S immediately
an chuid eile ag rá gur cheart í a ligean saor	some others saying they should let her free
nuair a chuala siad torann láidir thíos staighre.	When they heard a strong noise downstairs
Chuaigh Deco síos le féachaint cad a bhí ann	Deco went down to see what was there
baineadh geit an domhain as nuair a chonaic sé deichniúr fear le púicíní dubha orthu agus meaisínghunnaí ina lamha acu ag rith suas de ruathar ina choinne,	He got the shock of his life when he saw 10 men with black masks on them and machine guns in their hands running up an attack against him	“A world-class shock was taken out of him”
béiceadh	shouting
Tá sibh go léir gafa. Géilligí!	You are all caught. Give up!
Istigh sa seomra rug Jazzer agus beirt eile ar a ngunnaí láimhe go tapa	Inside the room Jazzer and two others grabbed hand guns quickly
thosaigh ag caitheamh piléar síos an staighre.	started shooting bullets down the stairs
bladhm	blast	69
Lig duine de na Gardaí bladhm [69] as a mheaisinghunna suas ina threo.	One of the G let off a burst from his machine gun up in his direction
béic
agus é ag titim ar an urlár	as he was falling to the floor
a lámh clúdaithe le fuil a bhí ag doirteadh as a chos	his hand covering the blood flowing from his leg
Bhí duine den lucht ruathair buailte freisin, sa ghualainn	One of the raiders was hit as well, in the shoulder
It was shortly that the rest of them put their hand in the air
thug na Gardaí leo síos an staighre iad	the G took them down the stairs
isteach i dhá veain dubh a bhí amuigh ag fanacht leo.	into two black vans that were waiting outside for them

Bhí an-spéis ag na Gardaí sa stáisiún sa leabhar nóta a bhi ina phóca ag Jazzer nuair a gabhadh é. Fuair
siad ann liostaí d’ainmneacha lucht ceannaithe agus díolta
drugaí. Seoltaí. Uimhreacha agus ainmneacha i dtíortha thar
lear. Agus go leor eolais an-spéisiúil eile.

nuair a gabhadh é	when he was caught/taken
Bhí an-spéis ag na Gardaí sa stáisiún sa leabhar nóta a bhi ina phóca ag Jazzer nuair a gabhadh é.	The G at the station were very interested in the notebook that was in Jazzer’s pocket when he was caught
Fuair siad ann liostaí d’ainmneacha lucht ceannaithe agus díolta drugaí. Seoltaí.	They found there lists of names of people whol bought and sold drugs. Addresses
Uimhreacha agus ainmneacha i dtíortha thar lear.	Numbers and names in foreign countries
Agus go leor eolais an-spéisiúil eile.	And much other very interesting information.

Bhí an Garda Tomás Ó Cuinn ina shuí san oifig ar dualgas
oíche i stáisiún Bhaile na Leacan nuair a shiúil beirt dá
chomhleacaithe isteach. “Tá deireadh leis an gcluiche, Tom. Tá
tú gafa.” “Tusa!,” arsa an fear eile go déistineach. “Ag tarraingt
míchlú orainn ar fad. Ní haon ionadh go raibh gach eolas ag na
drongadóirí fúinn. Spiaire inár measc! Mo náire thú.”
“Ach….ach…ní1 a fhios agam cad faoina bhfuil sibh ag caint,”
ar seisean go neamhurchóideach [70]. “Caith uait do chuid
magaidh anois. Bhí d’ainm ina leabhar nóta ag do chara Jazzer.
Suim mhór airgid íoctha aige leat ar eolas sceite. Le tréimhse
mhaith anois. Beidh príosúntacht le fáil agat as seo, Nach bhfuil a fhios agat go bhfilleann an
feall ar an bhfeallaire [71] i gcónaí?”

Bhí an Garda Tomás Ó Cuinn ina shuí san oifig ar dualgas oíche i stáisiún Bhaile na Leacan	The G Thomas Quinn was sitting in his office on night duty in the station of the town of Lacken
a shiúil beirt dá chomhleacaithe isteach.	when two of his colleagues walked in	dá ← de + a
Tá deireadh leis an gcluiche	End of the game
gafa	caught
déistineach	offensive, disgusting
Ag tarraingt míchlú orainn ar fad	Drawing discredit on us all
Ní haon ionadh go raibh gach eolas ag na drongadóirí fúinn.	No surprise the gangsters knew everything about us.
Spiaire inár measc! Mo náire thú.	Spy in our midst! Shame on you.
níl a fhios agam cad faoina bhfuil sibh ag caint		“about which you are talking” — indirect relative clause
go neamhurchóideach	innocently	70
Caith uait do chuid magaidh anois.	Throw away your jokes nows
Suim mhór airgid íoctha aige leat ar eolas sceite.	He had paid a large sum of money to you to leak information
Le tréimhse mhaith anois.	For a good period now
Beidh príosúntacht le fáil agat as seo	You will get imprisoned for this
ná bíodh aon amhras ort faoi.	no doubt about it
fillean an feall ar an bhfeallaire	deceit always turns on the deceiver/what goes around comes around	71
Don’t you know that deceit always turns on the deceiver?

---

Scéal

Chonaic mé M ag bialann Highland Grill inné.
Muid (clann McDavid) théann muid ann beagnach gach seachtain ar an Domhnach.
Tá autism ar mh mhac Tomas.
Tá sé an-dona
Nur féidir leis a labhairt ach cúpla focal.
Is féidir leis a bheith deacair go poiblí
teorainneacha bia
glútan
cáiséin (próitéine bainne)
Tá sé ceathair is fiche bliain d’aois
na hoibrithe ag HG an mhaith agus an-deas
dtuigeann siad na fadhbanna
is é an bia maith
is cuid de sé suimiúil
an rud céanna i gcónaí
Is maitn Mam agus Daid éagsúlacht

---

<!–

---

---

---

<!–

---

–>