Rang Gaeilge, 28ú lá Mí na Mheán Fómhair 2021

Duinnín agus na Bollain (tuilleadh)

  • Is ansin a chuir an diabhal cathú air. Bhí air suí síos ar an
    trasnán. Phléasc a cheann le físeanna. An mhaith a dhéanfadh
    dornán beag bonn do mhuintir Shé … aturnae don mháthair,
    spré do Bhrídín, faoiseamh don deirfiúr bhreoite, dram don
    tsean-
    lady, cearca . . . bó. Bhí a lámha ar crith nuair a bhrúigh
    sé an cláirín anuas ar an mbosca. Chuir sé ar ais sa pholl folaigh
    é. Chuir sé an tomhaisín ina phóca.

    It was then that the devil tempted him. He had to sit down on the crossbar.
    His head exploded with visions. A small handful of coins would be good for
    the Shea family … an attorney for the mother, a dowry for Bridey, relief for
    the ailing sister, a dram for the old lady, hens … a cow.
    His hands were shaking when he pushed the palm down on the box.
    He put it back in the hiding hole. He put the small paper cone in his pocket.

    cathú Conflict, battle; temptation
    Pléasc
    dornán Fistful, handful; small quantity or number m
    bonn sole; coin gpl here
    aturnae Attorney, solicitor
    spré wealth; dowry
    faoiseamh Relief; alleviation, ease m
    breoite Sick, ailing.
    crith tremble, shake; trembling, shaking v and m
    brúigh press; push, shove
    cláirín Little board; short stave; Flat part; palm (of hand m
    tomhaisín Small measure, small amount; Cone-shaped paper bag; wallet, purse m
  • Bhraith sé ciontach as gan a bheith ina ghadaí ansin, agus
    crosta dá réir, róchrosta leis féin agus leis an saol chun go
    bhfilleadh sé ar an tórramh láithreach. Tamall ón gclós, bhí
    fothrach seantí agus shiúil sé ina threo. Bhí ba sa bhuaile. Ní
    raibh lao ar bith le feiscint. Chuimhnigh sé ar scéilín Annie i
    dtaobh an tairbh. Caithfidh gur le deireanas a tháinig doicheall
    oibre air mar bhí cuid de na ba ag tórmach, bó riabhach amháin a
    raibh na maotháin tite uirthi.

    He felt guilty from not being a thief then, and accordingly angry,
    too angry with himself and with life to return to the wake immediately.
    Some distance from the yard there was a ruin of an old house and he walked
    in its direction. There were cows in a fold. There were cows in a herd/pen.
    No calf was to be seen. He remembered Annie’s story about the bull. Reluctance
    to work must have come recently as some of the cows were swelling, one brindled
    cow on which the flanks were fallen.

    ciontach Offender, transgressor; guilty person; guilty m and a
    gadaí thief m
    crosta Fractious; troublesome, difficult
    tórramh wake; funeral
    láithreach Present, immediate
    Tamall space of time, distance m
    fothrach ruin m
    buaile
    lao (young) calf
    doicheall reluctance
    deireanas lateness m
    le deireanas recently m
    tórmach increasing, gathering, swelling; increase m
    riabhach striped, brindled
    maothán soft part, lobe; flank m
  • Ní raibh díon ar an bhfothrach. Bhí driseacha sa seomra agus
    cearc ag maíomh ina lár ach bhí urlár na cistine coinnithe glan
    agus bhí geata caite suas leis an bhfalla a d’fhéadfaí a úsáid chun
    caoirigh nó beithíoch a theanntú istigh. Taobh leis an
    seansimné bhí poll an iarta, boscaí stáin agus buidéil istigh ann,
    Cooper’s Dip, tairní. Thóg an Duinníneach iarann brandála
    caorach anuas. SG a bhí air. Líon taom cumha don chine daonna
    é agus shamhlaigh sé a chothrom céanna d’iarann, agus é bán te,
    á chur suas le leicne ramhra Sheáinín san áit thíos – mura
    ndéanfadh Dia trócaire air.

    There was no roof on the ruin. There were brambles in the room and a hen
    clucking in the middle but the kitchen floor was kept clean and a worn
    gate on the wall that could be used for rounding up sheep or cattle inside.
    Next to the old chimney was a fireplace hole, tin boxes and bottles inside.
    Cooper’s Dip, nails. Dineen took down a sheep branding iron. SG was on it.
    A fit of sorrow for the human race filled him and he imagined the same equivalent
    iron, white hot, being put on Johnny’s fat cheeks in the place below –
    unless God had mercy on him.

    fothrach ruin m
    dris Bramble, briar f pl driseacha
    maíomh Statement, assertion; boast(ing)
    coinnigh keep, maintain
    beithíoch wild beast; cow m
    teanntú Rounding up, encompassment; Pressure, strain, stress m
    Simléar chimney m
    poll an iarta hole in back of fireplace, at side of fireplace
    tairne nail m
    Líon fill v
    taom Fit, paroxysm m
    cumha Loneliness, homesickness, parting sorrow; nostalgia
    cothrom level; balance; equal m and a
    leiceann cheek m npl leicne
    ramhar fat, thick npl ramhra
    trócaire Mercy; clemency, leniency, compassion m
  • Chuimhnigh sé go raibh an Choróin á rá istigh agus bhrostaigh sé
    i dtreo an tí i ndiaidh dó nead na circe a aimsiú agus an
    tomhaisín óir a chur thíos faoi na huibheacha.

    ‘Bí ag faire an chircín rua atá ag breith amuigh sa seanteach,’
    ar seisean le Annie nuair a fuair sé deis. ‘Gheohhaidh tú luach
    do thicéid faoin nead agus ná habair tada le héinne, agus ná
    biodh deifir ort ach fan go mbeidh cúrsaí socair.’

    He remembered that the rosary was being said inside and hurried
    towards the house after finding the hen’s nest and putting the gold
    purse down under the eggs.
    ‘Watch out for the red hen giving birth outside in the old house,’
    he said to Annie when he got a chance. ‘You will find the price of
    your ticket under the nest and don’t say anything to anyone, don’t
    be in a hurry but wait for things to be settled.

    coróin crown, rosary f
    brostaigh Hasten, urge; hurry
    nead nest f
    aimsiú aim; hit (on mark); attack; temptation m
    tomhaisín Small measure, small amount; Cone-shaped paper bag; wallet, purse m
    luach value m
    socair Quiet, still; calm, unruffled; easy, steady; settled
  • Bhí tigín Uí Shé ar oileán sa phortach, cnocáinín tirim, gan
    ach cosán cúng ag dul isteach chuige, rian bhuataisí na bpóílíní
    sa chuid sin de a bhí bog. Bhí gairdín beag thart ar an teach, na
    prátaí bainte cheana ach cóil ag fás ann i gcónaí.

    ‘Dia anseo isteach,’ arsa an Duinníneach agus a lámh ar an
    doras. B’í Bridin féin a thug cuireadh isteach dó. Ní haon áibhéil
    a rinne a máthaír nuair a thug sí bláth na gcraobh uirthi. Ní
    raibh an Duinníneach róchinnte cad é ba choir a rá le cailín a
    bhí sa chás ina raibh síse.

    O’Shea’s cottage was on an island in the bog, a dry mound,
    with only a narrow path leading into it, the track of police boots
    in that part of it that was soft. There was a small garden around
    the house, potatoes harvested already but kale always growing there

    ‘Hello/God in here,’ said Dineen with his hand on the door. It was Bridey herself
    who invited Dineen in. Her mother did not exaggerate when she called her
    the flower of the trees. Dineen was not too sure what to say to a girl who
    was in the situation that she was.

    oileán island; isolated place m
    portach bog
    cnocán Hillock; Heap m
    cosán path m
    cúng narrow
    rian course, path; Mark, trace, track m
    buatais top-boot f
    cheana already, beforehand; other, last; indeed
    cól = cál kale, cabbage
    áibhéil exaggerating; exaggeration
  • ‘Tá m’athair amuigh leis na gadhair,’ arsa Brídín.
    Rug cailín beag catach ar bhinn a chóta go dána. Bhronn sé
    na milseáin, a bhí ina phóca ón uair ar fhág sé an tSionainn,
    uirthi agus d’ith sé féin ceann a thit as an tomhaisin agus a bhí
    éirithe ábhairín clúmhach ina phóca. Bhí an seomra dorcha
    agus ceobhrán deataigh ann. Ní raibh de throscán ann ach
    driosúr, a raibh cearc ghoir teanntaithe ina íochtar, agus cúpla
    binse. Shuigh an Duinníneach sa chlúid taobh le burla seáilíní.
    Nuair a chuaigh a shúile i dtaithí ar an easpa solais, chonaic sé
    go raibh cailín fillte iontu.

    ‘My father is out with the dogs,’ Bridey said.

    A curly-haired little girl boldly grabbed the edge of his coat.
    He bestowed the sweets, which had been in his pocket since he
    left the Shannon, to her and he himself ate one that fallen
    out of the bag and had become somewhat furry in his pocket.
    The room was dark with a haze of smoke. The only furniture was a dresser,
    which had a hatching hen cornered at its base, and a few benches. Dineen
    sat in a nook beside a bundle of shawls. When his eyes became accustomed to
    the lack of light, he saw that a girl was wrapped in them.

    catach Curly, curly-haired
    binn peak; Corner; edge, margin f
    dána Bold; daring, confident; forward, audacious
    bronn grant; bestow
    ábhairín somewhat
    clúmhach Downy, feathery; Hairy, furry; coated; Fluffy, fuzzy
    ceobhrán ight drizzle; mist, haze; thin layer m
    deatach smoke m gs deataigh
    troscán Furniture m
    driosúr = drisiúr dresseer n
    gor heat, incubation m gs goir
    teanntaigh Hem in, corner; put in a fix; Prop, support
    íochtar Lower part, bottom m
    clúid Nook, corner; Cover, covering f
    burla Bundle, roll m
    taithí Habit; practice, experience f
    easpa Lack, want; loss, absence; deficiency, defect f
    fill bend, fold; return; recoil
  • ‘Tá Mam tógtha isteach go Trá Lí ag na póilíní, a Athair,’ ar
    sise. ‘Nil a fhios againn cad chuige. Mise Róisin. Nóra an cailín
    heag gan béasa atá ag déanamh dánachta ort.’

    Le linn an ama, tháinig cársán anála ar nos gioscán sáibhe ón
    seomra.

    ‘Mom has been taken to Tralee by the police, Father,’ she said.
    ‘We don’t know why. I am Rose. Nora is the rude little girl without manners who
    was making bold with you.’
    During the time, a wheezing breathing like the grating of a saw came from the room.

    béas habit; moral habit; conduct, manners m gs béasa
    dánacht Boldness; daring, confidence; forwardness, audacity f dánachta
    cársán wheeze m
    gioscán = dioscán creaking, grating, grinding; squeak
    sábh saw m gs sáibh
  • ‘Tá ár Neain ar an leaba.’ arsa Brídin. ‘Tá si gan aithne inniu.’
    ‘Is i ngeall ar bhur máthair a tháinig mé anseo,’ arsa an
    Duinníneach. ‘Ni chreidim gur dhein sí díobháil ar bith.’

    ‘Sin é a dúramar leis na póilíni ach níor thug siad aird
    orainn.’

    ‘ ‘B’é gur chuir siad mearbhall uirthi le ceisteanna?’

    ‘Our Neain is in bed,’ said Bridey. ‘She is unconscious today.’
    ‘It is on account of your mother that I came here today,’ said Dineen.
    ‘I don’t believe she did any harm at all.’
    ‘That is what we told the police, but they did not pay any attention to us.’
    ‘Was is that they confused her with questions?’

    i ngeall ar on account of
    díobháil Loss, deprivation, want; Injury, harm, damage f
    aird direction; attention f
    mearbhall Bewilderment, confusion, wandering

  • ‘Nil a fhios againn cad a tharla. Cuireadh amach[?] as an teach
    sinn. Ní dúradh aon ní linn ach go bhfacamar Maim á tabhairt
    chun bealaigh[?] agus nach ligfidís dúinn labhairt léi.’

    ‘Bhur n-athair?’

    ‘Bhí sé amuigh leis na gadhair ag an am.’

    ‘We do not know what happened. We were out of the house.
    We were told nothing but we had seen Mom taken away and they would
    not allow us to talk to her.’
    ‘Your father?’
    ‘He was out with the dogs at the time.’

  • Agus é seo á rá ag Róisin, d’fhéach sí ar an gcorcán a bhí ar
    leac na tine. Thuig an Duinníneach. D’fhéach sé féin ar an
    gcorcán freisin. Ar ndóigh, cad eile a choinneodh an dé sa
    chlann seo, a bhi gan talamh, gan fóirithint, seachas coiníní. An
    fheoil sa phota agus feoirling ar an seithe.

    ‘Tá dhá chú ag Deaidí, cúnna póir a bhíonn á gcoinneáil
    againn don sagart paróiste, Monacot agus Déchot. Buann siad
    ráiseanna.’

    With this being said by Róisin, she looked at the pot that was on the hearth.
    Dineen understood. He himself also looked at the pot. Of course, what else
    would keep the glimmer in this family, that had no land, no relief,
    except rabbits. The meat in the pot and a farthing on the hide.
    ‘Daddy has two dogs, breed greyhounds which we keep for the parish priest,
    Monacot agus Déchot. They win races.’

    corcán pot
    smoke; Puff, breath; glimmer f
    fóirithint Help, succour, relief f
    feoirling farthing f
    seithe Skin, hide
    pór seed; breed, offspring m
  • ‘A Thiarna,’ arsa an Duinnineach leis féin, ‘beidh an t-easpag
    anuas ar an Athair Stritch bocht ma thagann scéal na gcon faoi chaibidil.’

    ‘ ‘Bhfuil ocras ort, a Athair?’

    ‘Lord,’ said Dineen to himself, ‘the bishop will be down on poor
    Father Stritch if the story of the greyhounds is [discussed] in chapter. ‘
    ‘Are you hungry, Father?’

    seáilín

    easpag Bishop
  • Brídín a labhair. ‘Ní thógfadh sé aon fhaid uaim an cupán tae a reiteach.’Bhog sí an luaith. Chuir sí trí fhód móna go cúramach i gcoinne an chúlbhaic agus
    shéid sí ar an ngríosach.

    ‘D’itheamar an ghé,’ arsa Nóra, go hobann. ‘Ná bí dána, a Nóra!’ arsa Róisín

    Bridey spoke. ‘It would take no time for me to prepare a cup of tea.’
    She moved the ashes. She carefully put three chunks of peat in the corner of the
    back shelf(hob) and blew on the embers.
    ‘We ate the goose,’ Nora said suddenly. ‘Don’t be naughty, Nora!’ Rose said.

    f gs

    luaith ashes f
    fód sod m
    móin turf, peat móna
    séid blow v
    gríosach hot ashes. embers
    dána Bold; daring, confident; forward, audacious
  • ‘D’ith sibh gé?’ arsa an Duinníneach le Nóra. ‘Cá bhfios duit
    nach gandal a bhí ann?’

    ‘Ba do Sheáinín Sheáin Salach i,’ arsa Nóra, ‘ach d’itheamar(na) ???
    i. Tá roinnt den chabáiste, ar beiríodh leis i, sa chorcán sin [le/leis??]
    i gcónaí.’

    ‘Beidh ruainne beag den chabáiste agat, a Athair?’ arsa
    Brídín

    ‘Nil uaim, a thaisce, ach deoch uisce. Chuala me go bhfuil an
    t-uisce is fearr in Éirinn sa cheantar seo.’

    ‘Is fior dhuit, a Athair. Tá tobar fíoruisce againn.’

    ‘Did you eat a goose?’ Dineen said to Nora, ‘How do you know
    it wasn’t a gander?’
    ‘It was from Dirty Johnny John,’ said Nora, ‘But we ate it.
    Some of the cabbage, boiled with it, always in the pot.’
    ‘Will you have a scrap of the cabbage, Father?’ said Bridey.
    ‘Only a drink of water for me, my dear. I have heard that this
    region has the best water in Ireland.’
    ‘You are right, Father. We have a well of fresh water.’

    gandal gander m
    beirigh boil p aut beiríodh
    corcán pot m
    ruainne single hair; Fibre, thread; shred, scrap, fragment m
  • Thug sí muigín uisce do agus thug[?] bias an iarainn agus
    tiubhas éigin a bhain le húscadh portaigh, laethanta a óige féin
    ar ais chuige.

    ‘Sin muigín Dheaid,’ arsa Nóra,

    ‘Agus is deas an muigín é ach, cogar, a thaisce, an ghé sin
    agus an cabáiste a chuaigh isteach sa chorcán lei, ní hé Seáinín
    amháin a d’ith?’

    She gave him a mug of of water that gave a taste of iron and
    some thickness connected with the bog extraction, [bringing]
    days of his own youth coming back to him.
    ‘That’s Daddy’s mug,’ said Nora
    ‘And it is a nice mug, but whisper, my dear, that goose and the cabbage
    that went into the pot with it, wasn’t Johnny the only one who ate?’

    tiubhas
    úscadh exuding, extracting
    portach bog m gs npl portaigh
    tiús thickness m
    cogar whisper m
  • ‘Ar ndóigh, nior ith Seáinín aon phíosa di,’ arsa Nóra agus i
    ar scairteadh amach ag gáirí. Sinne a d’ith í, scun scan, agus bhí
    cuid den súp ag Neain.’
    ‘Maith dhi a bheith ag déanamh dánachta, a Athair,’ arsa
    Róisín, ‘agus ná tóg aon chean di.’

    ‘Of course, Johnny did not eat any piece of it,’ said Nora
    bursting out with laughter. We ate it all, and Neain had
    some of the soup.’
    ‘She likes to be bold, Father,’ said Rose, ‘don’t take any of it.’

    scairt shout, call vn scairteadh
    Sinne we, us emphatic
    scun scan outright, completely
    dánacht Boldness; daring, confidence; forwardness, audacity f dánachta
  • ‘Tá sé fíorthábhachtach go mbeadh gach eolas agam faoinar
    itheadh agus faoinar óladh sa teach seo san oíche aréir,’ arsa an
    Duinníneach, agus e ag iarraidh a dhéanamh amach cé mhéid a
    d’fhéadfadh sé a insint do na cailíní i dtaobh chás a máthar gan
    iad a threascairt.

    Mar a tharla, níor ghá dó aon in a rá. Ba leor fianaise a
    chineáltachta, agus údarás a bhóna, chun iad a chur ag caint.
    Chuir Róisín na seáilíní siar óna ceann agus chonaic an
    Duinníneach, le solas na lasracha, ceannaithe snoite loma a
    raibh uaithní na háilleachta iontu i gcónaí.

    ‘It is very important that I have all the information about all that was
    eaten and what was drunk in this house last night,’ said Dineen,
    trying to figure out how much he could tell the girls about their
    mother’s situation without overwhelming them.
    As it happened, he didn’t need to say anything. Evidence of his
    kindness was enough, and the authority of his collar, to get them talking.
    Rose put the shawls back from her head and Dineen saw, with the light of the flames,
    bare sculpted features that always have the harmony/foundation of beauty.

    faoinar about all that
    tábhachtach important
    ith eat p aut itheadh
    bladh
    insint Relation, narration, utterance; version
    treascairt Knock-down, overthrow, downfall, defeat f
    fianaise Witness, testimony, evidence f
    cineál kind, species; sex, gender; race, family; natural quality m pl cineálacha
    cineáltas kindness m
    bóna collar m
    lasair flame f pl lasracha
    ceannaghaidh feature (of face) f gs pl
    snoigh Cut, hew, carve, sculpture ceannaithe
    lom bare, openness, exposure; nakedness, poverty m and a
    uaithne Prop, support; post, pillar; Junction, union; Consonance
  • ‘Bhí sé réitithe go dtiocfadh Seáinín anseo tráthnóna inné,’
    arsa Róisín. ‘Thug se leathghalún leanna leis agus shuigh sé féin
    agus m’athair chun e a ól. Bhí an ghé bruite cheana féin againn
    le nach gcoiscfí an tine orthu. Chuireamar an corcán faoin
    mbinse anseo le nach leagfaí e. Bhíos féin thiar sa seomra ag
    déanamh cúraim de Neain. Chuaigh Brídín agus Nóra ag bailiu
    brosna chun an tine a bhíogadh agus an corcán a théamh nuair
    a bheadh bia o Sheáinín.’

    ‘Bhur máthair?’

    ‘It was arranged that Johnny would come here yesterday evening,’
    Rose said. ‘He brought half a gallon of ale with him and he and my
    father sat down to drink it. We had already cooked the goose so it
    woouldn’t prevent them from having a [more moderate] fire. We put the pot under the
    bench here so it wouldn’t be knocked down. I was back in the room
    taking care of Neain. Bridey and Nora went to collect kindling to
    start the fire and warm the pot when Johnny would need food.’
    ‘Your mother?’

    leann ale m
    bruite cooked, boiled
    cúram Care, responsibility
    brosna kindling
    bíogadh jumping, starting m
    téamh heating; warmness m
  • ‘Chuaigh sí amach as an teach agus an gno á dhéanamh.
    Sílim go ndeachaidh sí sios chun na farraige.’

    ‘Ar thug sí aon ní ar ais lei? Lusra, glasraí – rud éigin chun
    blas a chur ar an ngé, cuirim i gcás?’

    D’fhéach an triúr acu air agus thuig sé gurbh amadán acu an
    té a bheadh ag iarraidh blas a chur ar ghé

    ‘She went out of the house to do some business.
    I think she went down to the sea. ‘
    ‘Did she bring anything back with her? Herbs, vegetables – something
    to flavor the goose, I suppose?’
    The three of them looked at him and he understood that someone who would
    want to flavor a goose was a fool.

    lusra Herbs m
  • ‘Ní raibh sa chorcán mar sin ach gé agus cabáste agus d’ith
    sibh ar fad di?’

    ‘Níor ith Seáinín aon cheo di,’ arsa Nóra.
    ‘ ‘B’é nach raibh ocras air?’

    ‘D’éirigh Seáinín ocrach sular fhill Maim no Brídín,’ arsa
    Róisín. ‘Bhí corcán eile cois tine. D’ith sé féin agus m’athair a
    raibh sa chorcán sin, gan cuimhneamh ar an gcorcán istigh
    faoin gclúid. Bhí siad bogtha ag an leann dubh, ní foláir.’

    ‘There was only the goose and cabbage in the pot and you ate all of it?’
    ‘Johnny did not eat anything from it,’ Nora said.
    ‘He wasn’t hungry?’
    ‘Johnny got hungry before Mommy or Bridey returned,’ Rose said. ‘Another
    pot was by the fire. He and my father ate what was in that pot,
    not remembering the pot in under cover. They were mellow from the porter, had to be.’

    ceo fog, mist, haze; anything, nothing m
    ocrach hungry (person) a and m
    clúid Nook, corner; Cover, covering f
    Ní foláir It is necessary
  • ‘Cad é in ainm Chroim a bhí sa chorcán ar ith siad a raibh
    ann?’ a d’fhiafraigh an Duinníneach, go práinneach.

    ‘Bia na ngadhar!’ arsa Nóra agus i ag rince agus ag scairteadh
    gáire.

    ‘Bíonn corcán cois tine i gcónaí againn do na gadhair,’ arsa
    Brídín. ‘Cuirtear na fuíll ar fad isteach ann – putóga na gcoiníní,
    scamhadh na bprátaí, póiríní stumpaí cabaiste, graiseamal
    leitean.’

    ‘Nil aon chláirín ceart againn don phota,’ arsa Nóra ‘agus
    téann na ciaróga isteach ann.’

    ‘Nuair a bhainimid citeal nó corcán an bhídh, cuirimid
    corcán na ngadhar ar an ngríosach chun é a bhruith.’

    ‘Nach bhfuil dóthain móna thart oraibh chun míle corcán a
    bhruith?’ arsa an Duinníneach.

    ‘Le Seáinín an portach,’ arsa Róisín.

    ‘What in the name of Crom was in the pot they ate?’ Dineen asked urgently.’
    ‘Dog Food!’ Nora said, dancing and bursting out with laughter.
    ‘We always have a fireside pot for the dogs,’ said Bridey.
    ‘All the food scraps are put into it – rabbit guts, potato peels,
    cabbage stump pebbles, leftover porridge.’
    ‘We have no proper lid[??] for the pot’
    ‘When we remove the kettle or pot of food, we put the dog’s pot on the embers to boil it.’
    ‘Don’t you have enough peat around to boil a thousand pots? ‘
    ‘Johnny owns the bog,’ said Rose.

    crom bent down, stooped
    práinneach Urgent, exigent; pressing, pressed
    scairt shout, call vn scairteadh
    fuíoll remainder, remains mfuíll
    putóg Gut, intestine f
    scamhadh Peelings, shavings, scrapings m
    póirín small round pebble m
    graiseamal food remains
    leite porridge f gs leitean
    clár
    cláirín Little board; short stave; flat part, palm (of hand) m
    ciaróg beetle f gs ciaróga
    biadh = bia food m gs bídh
    gríosach hot ashes. embers
    bruith boil, cook
    dóthain Enough, sufficiency f
    portach bog m gs npl portaigh
  • ‘Nuair a d’fhilleas leis an mbrosna,’ arsa Brídín, ‘bhí corcán
    na ngadhar fós ar an leac ansin ach bhí sé folamh. B’é Seáinín
    ní foláir, a d’ith é mar cuireann pórtar codladh ar Dhaid. Bhí
    Daid ag srannadh agus a cheann ina ucht aige.’

    ‘Nior fhág se fiú na ciaróga ina dhiaidh!’ arsa Nóra.

    Bhraith an Duinníneach an clóbh ón toirtín úll idir na fiacla
    aige arís.

    ‘When I returned with the kindling,’ said Bridey, ‘the pot for the
    dogs was still on the slab but it was emply. It must have been Johnny
    who ate it because porter puts Dad to sleep. Dad was snorring with
    his head on his chest.’
    ‘He didn’t even leave the beetles behind!’ said Norta.
    Dineen felt the clove from the apple tart between his teeth again.

    brosna kindling
    Ní foláir It is necessary
    sran snore
    ucht Chest; breast, bosom; lap m
    fiú worth; even
    ciaróg beetle f gs ciaróga
    clóbh clove m
    toirtín scone, cake m
  • ‘D’imigh sé abhaile ansin,’ arsa Brídín, ‘Tháinig a dheirfiúr,
    Annie, faoina choinne, chun é a threorú. Agus d’itheamarna[??] an
    ghé. Gach pioc di.’

    ‘Níor thug Seáinín na ciaróga faoi ndeara mar nach cócaire
    rómhaith i Annie,’ arsa Róisín agus rinne sí meangadh gáire.
    ‘Dia ar sábháil, arsa an Duinníneach, leis féin. ‘B’fhéidir
    gurbh iad na ciaróga, seachas na mallachtaí, a bhí ar choinsias
    Pheggy.’

    ‘He left for home then,’ Bridey said, ‘His sister Annie came, as planned,
    to guide him. And we ate the goose. Every bit of it.’
    ‘Johnny did not notice the beetles because Annie is not a very good cook,’ Rose
    said with a smile.
    ‘God save us,’ Dineen said to himself. ‘Perhaps it was the beetles, rather than
    the curses, that were on Peggy’s conscience.’

    faoina choinne appointed for, designated for, intended for
    treorú Guidance, direction m
    pioc Bit, jot, whit, iota
    meangadh smile m
    meangadh gáire smile
    coinsias conscience m
  • Bhí an tAthair Pádraig imithe i dtaithí ar shrannadh Neain.
    Baineadh geit as nuair a stop an drantán agus nuair a thosaigh sí
    ag béicíl.

    ‘Gabh mo leithscéal, a Athair,’ arsa Brídín.

    Thóg sí buideal amach as beart brosna a bhí taobh thiar den
    Athair Pádraig. Agus i ag trasnú na fuinneoige d’ardaigh sí an
    buideal agus, ar sise:

    ‘Nil ach deoir fágtha. Shíleas leathbhuidéal a bheith againn.’
    ‘In ainm Dé, cad tá sa bhuidéal sin?’ a d’fhiafraigh an Duinníneach de Róisín.
    ‘Buidéilín leighis, a Athair,’ ar sise. ‘Déanfaidh Brídín géaga
    Neain a ionramháil le cúpla deoir on mbuidéal.

    Father Patrick had become accustomed to Nain’s snoring. He was
    startled when the droning stopped and she began shouting.
    ‘Excuse me, Father,’ said Bridey.
    She took a bottle out of a bundle of kindling that was behind
    Father Patrick. And in crossing the window she raised the
    bottle and she said:
    ‘Only a drop is left. I thought we had half a bottle.’
    ‘In the name of God, what is in that bottle?’ Dineen asked Rose.
    ‘Bottle of medicine, Father.’ she said. ‘Bridey will manipulate Neain’s limbs with
    a few drops from the bottle.’

    taithí Habit; practice, experience; Frequentation, resort f
    drantán snarling; growling, grumbling; humming; buzzing m
    béicíl yelling, shouting f
    beart bundle m
    brosna kindling
    trasnú crossing; Traversing, intersection; contradiction, interruption.
    deoir tear(drop) f
    síl think, consider
    géag limb f npl géaga
    ionramháil Handle, manage; manipulate, manuver

Claoninsint Indirect Speech

  1. ‘Tá m’athair amuigh leis na gadhair,’ arsa Brídín.
    Dúirt Brídín go bhfuil hathair amuigh leis na madraí.
  2. ‘Beidh Mam togtha isteach go Trá Lí ag na poilíní, a Athair,’ ar sise.
    Dúirt sí leis an Athair Pádraig go mbeidh Mam togtha isteach go Trá Lí ag na poilíní.
  3. ‘Is i ngeall ar bhur máthair a tháinig mé anseo,’ arsa an Duinníneach.
    Dúirt an Duinníneach gur i ngeall ar bhur mháthair a tháinig sé anseo inniu


  4. ‘Ní chreidim gur dhein sí díobháil ar bith,” ar seisean.
    Dúirt sé nach gcreidim
  5. “Cuireadh amach as an teach sinn,” ar sise.
    Dúirt sí gur cuireadh amach as an teach iad.
  6. “Ní thógfadh se aon fhaid uaim an cupán tae a réiteach,” arsa Brídín.
    Dúirt Brídín nach dtógfadh í aon fhaid uaithi an cupán tae a réiteach.
  7. ‘D’itheamar an ghé,’ arsa Nora
    Dúirt Nóra gur ith siad/ithdeadar an gé
  8. “Chuala mé go bhfuil an t-uisce is fearr in Éirinn sa cheantar seo,” arsa Pádraig.
    Dúirt Pádraig gur chuala sé go bhfuil an t-uisce is fearr in Éirinn sa cheantar seo.
  9. “Is fíor dhuit, a Athair” arsa Brídín.
    Dúirt Brídín gur fíor don Athair Pádraig.
  10. ‘Thug sé leathghalún leanna leis agus shuigh sé féin agus m’athair chun é a ó1,” arsa Róisín.
    Dúirt gur thug sé leathgalún leanna leis agus shuigh sé féin agus a hathair chun é a ó1.
  11. “Chuaigh Brídín agus Nóra ag bailiú brosna chun an tine a bhíogadh,” ar sise.
    Dúirt sí go ndeachaigh Brídín agus Nóra ag bailiú brosna chun an tine a bhíogadh.
  12. ‘Níor ith Seáinín aon cheo di,’ arsa Nóra.
    Dúirt Nóra nár ith Seáinín aon cheo di
  13. D’éirigh Seáinín ocrach sular fhill Maim nó Brídín,’ arsa Róisín.
    Dúirt Róisín gur éirigh Seáinín ocrach sular fhill Maim nó Brídín/i>


  14. “D’imigh sé abhaile ansin, ” arsa Brídín.
    Dúirt Brídín gur imigh sé abhaile ansin.
  15. “Níor thug Seáinín na ciaróga faoi ndeara,” arsa Róisín.
    Dúirt Róisín nár thug Seáinín na ciaróga faoi ndeara.


Notaí Faoi Scéal

Is breá le Mia a gairdín, ach uaireanta bíonn fadhbanna ann
Bhí troid idir Mia agus roinnt hornets inné.
Bhuaigh na hornets
Bhuail siad léi trí huaire.
Lig sí scread ard amach
Ní tharlaíonn sé sin go minic
Bhí cuma uafásach ar a aghaidh
Chodail sí an tráthnóna ar fad ina dhiaidh sin.
mharaigh muid an nead le nimh ag luí na gréine.
Tá Mia go maith inniu

Leave a Reply

Please log in using one of these methods to post your comment:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Twitter picture

You are commenting using your Twitter account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.