Rang Gaeilge, 13ú lá mí Eanáir 2020
Eachtraí Eilíse i dTír na nIontas
Caibidil VI: Piobar agus Muc
Pepper and a Pig
D’fhan sí ag féachaint ar an teach go ceann cúpla [cúpla does not take genitive ]
nóiméad agus í ag fiafraí di féin cad ba chóir di a
dhéanamh. Go tobann rith giolla gléasta i libhré amach as an
gcoill (cheap sí gur giolla a bhí ann toisc libhré a bheith air:
mura measfaí [cond aut] é, áfach, ach ar a aghaidh amháin, déarfaí gur
iasc a bhí ann [alternative to copula])—agus bhuail go tréan lena ailt ar an doras.
Bonnaire eile i libhré a d’oscail é, aghaidh chruinn agus súile
móra ar nós froig a bhí air siúd[?]; agus thug Eilís faoi deara go
raibh peiriúicí catacha púdracha ar chloigeann na beirte. Bhí
an-fhiosracht uirthi le fáil amach cad a bhí ar bun acu agus
shleamhnaigh sí as an gcoill beagán le héisteacht leo.
She looked at the house for a couple minutes and asked herself what she should do. Suddenly a well-dressed servant
in livery ran out of the wood (she thought he was a servant because of the livery he had on:
if it would not be judged, however, from his face, it would be said a fish was there)—and
knocked with his knuckles on the door. Another footman in livery opened the it, he had a round face and
big eyes like a frog;
and Alice noticed that both had curly powdered periwig on their heads. Alice was very curious to find out was was going
on with them and she slipped from the wood to listen to them.
go ceann To the top of; To the end of; For the duration of
giolla Youth; page, boy; Attendant, gillie; man-servant, messenger; fellow
gléasta glazed, glossy, shining; equipped; (well-)dressed
libhré Livery
meas estimate, value, judge
áfach however
tréan Strong, powerful; intense, violent
siúd That, yon
peiriúic periwig f
catach curly
púdrach powdered
ar bun established; going on
sleamhnaigh slide, slip
beagán little bit beagán usually followed by a noun, but not here
Ba é an Giolla Éisc[gs] ba thúisce a labhair nuair a bhain sé
amach faoina ascaill litir a bhí beagnach ar aon mhéid leis
féin, agus shín chuig an ngiolla eile í á rá go sollúnta, “Chuig
an mBandiúc. Cuireadh ón mBanríon chun cluiche cróice a
imirt.” Dúirt an Giolla Froig[gs] é sin arís chomh sollúnta
céanna ach d’athraigh sé na focail beagán: “Ón mBanríon.
Cuireadh chuig an mBandiúc chun cluiche cróice a imirt.”
The Fish servant was the first to speak when he took out a letter under his arm almost as big as himself,
and stretched it out to the other servant saying solemnly, “To the Duchess. An invitation from the Queen to
play a game
of croquet.” The Frog Servant said the same as solemnly again but changed the words a little: “From the Queen. An
invitation to the Duchess to play a game of croquet.”
iasc fish f gs npl éisc
túisce Sooner, rather; first
ascaill armpit; recess
mhéid Amount, quantity, extent, degree, number m
sín stretch, straighten
sollúnta solemn
cróice croquet m
Cuireadh invitation m
D’umhlaigh siad beirt go híseal ansin, agus chuaigh a gcuid
gruaige cataí in achrann ina chéile.
Bhain sé sin an oiread gáire as Eilís, go raibh uirthi rith ar
ais isteach sa choill ar eagla go gcloisfí [“would be heard” cond aut] í. Nuair a d’fhéach sí
arís bhí an Giolla Éisc imithe, agus bhí an fear eile ina shuí
ar an talamh in aice an dorais, ag féachaint go hamaideach
ar an spéir.
Chuaigh Eilís go faiteach suas chuig an doras gur chnag sí
air.
The two bowed then, and their hair got tangled together.
This got some laughter out of Alice, so she had to run back into the woods in case she would be heard. When
she looked again the Fish Servant was gone, the other man was sitting on the ground near the door,
looking foolishly at the sky.
Alice went timidly up to the door and knocked on it.
umhlaigh humble v
catach curly pl cataí [?]
íseal low
achrann Tangled growth; tangle, entanglement
faiteach Fearful, apprehensive; timid, shy
cnag knock m and v
“Níl aon mhaith sa chnagadh,” a dúirt an Giolla, “agus tá
dhá chúis leis sin. Ar an gcéad dul síos, tá mise ar an aon
taobh den doras leatsa; ar an dara dul síos tá siad ag
déanamh an oiread sin calláin istigh, nach gcloisfeadh aon
duine thú.” Agus go deimhin bhí callán uafásach thar na
bearta ar bun laistigh—uallfairt is sraothartaíl, agus
tuairteáil mhór, amhail is dá mbeadh mias nó túlán ag
briseadh ina smidiríní.
“Mar sin, más é do thoil é,” a dúirt Eilís, “cén chaoi ar
féidir liom dul isteach?”
“No good in the knocking,” said the servant, ” and there are two reasons for this.
In the first instance (Firstly), I am on the same side of the door as you. Secondly,
they are making so much noise inside, nobody would hear you.” Indeed there was indeed a terrible noise within—
howling and sneezing, and great pounding, like a dish or a kettle breaking into smithereens.
“So, if you please,” said Alice, “how can I go inside?.
callán noise, clamor m
uafásach Horrible, terrible
bearta indeed
laistigh On the inside, within, indoors
uallfairt Howl, yell; grunt f
sraothartach sneezing; sneeze; snorting
tuairteáil Pound, thump, buffet v
amhail like, as
mias Board, slab; table; dish
túlán kettle m
“B’fhéidir go mbeadh ciall éigin le do chnagadh,” a dúirt an
Giolla ag leanúint air gan aird ar bith aige uirthi, “dá
mbeadh an doras eadrainn. Dá mbeifeása [synth 2nd pers cond of bí?] laistigh, cuir i
gcás, d’fhéadfása bualadh agus ligfinnse amach thú, tá a
fhios agat.” Bhí sé ag breathnú ar an spéir i gcónaí agus shíl
Eilís gur dhrochmhúinte an mhaise dó é. “Ach b’fhéidir nach
bhfuil neart aige air,” a dúirt sí léi féin; “is beag nach bhfuil
a dhá shúil ar mhullach a chinn. Ach d’fhéadfadh sé
ceisteanna a fhreagairt ar aon slí.—Ach cén chaoi ar féidir
liom dul isteach?” a d’fhiafraigh sí arís os ard.
“Suífidh mé anseo,” a dúirt an Giolla, “go dtí amárach—”>
“There may be some sense to your knocking,” said the Servant continuing without
paying any attention to her, “if the door were between us. If you were inside,
for example, you could knock and I would let you out, you know.”
He was always watching the sky and Alice thought his manner was rude. “But perhaps
he cannot help it,” she said to herself; “and his two eyes are almost on the top of
his head. But he could answer questions in any event.—But how can I go inside?” she
asked out loud.
“I will sit here,” said the servant, “until tomorrow—”
ciall sense, sanity
cnag knock m and v
leanúint continuing, following
aird direction; attention f
laistigh On the inside, within, indoors
drochmhúinte Unmannerly, rude
maise Adornment, beauty; becomingness, comeliness; manner
neart Strength; force, power m
mullach top; Highest point, summit m
Ag an nóiméad sin d’oscail doras an tí agus tháinig pláta
mór ag sciorradh amach i dtreo chloigeann an Ghiolla; scríob
sé a shrón agus bhris ina phíosaí beaga in aghaidh crann a
bhí ar a chúl.
“—nó go dtí arú amárach, b’fhéidir,” a dúirt an Giolla ag
leanúint air ar an gcaoi chéanna amhail is nár tharla dada.
“Cén chaoi a rachaidh mé isteach?” a d’fhiafraigh Eilís arís
ach beagán ní b’airde.
“An rachaidh tú isteach ar chor ar bith?” a dúirt an Giolla.
“Sin í an chéad cheist, tá a fhios agat.”
At that moment the door of the house opened and a big plate came skimming out in
the direction of the servant’s head; it scraped his nose and broke into little pieces
against a tree in back of him.
—or until the day after tomorrow, perhaps,” said the servant continuing in the same
way like nothing had happened. “How will I get in?” asked Alice again but a little louder.
“Will you go in at all?” said the servant. “That is the first question, you know.”
pláta plate m
sciorradh Slip, slide, skid, skim m
i dtreo chloigeann an Ghiolla in the direction of the servan’t head
chloigeann nom, Ghiolla gen
scríob scrape, scratch
arú amárach the day after tomorrow
ní b’airde higher, louder ní ba is past of
níos airde
Ba í gan amhras: ach níor mhaith le hEilís go n-inseofaí [cond. aut.] di
é. “Is uafásach an rud é,” a dúirt sí de ghlór íseal léi féin, “an
chaoi a mbíonn na beithígh seo uile ag argóint. Chuirfeadh sé
duine as a mheabhair!”
Thapaigh an Giolla a dheis chun a thuairim a athrá móide
mionathruithe. “Suífidh mé anseo,” a dúirt sé, “anois agus
arís ar feadh mórán laethanta.”
“Ach céard a dhéanfaidh mise?” a dúirt Eilís.
“Cibé rud is maith leat,” a dúirt an Giolla agus thosaigh sé
ag feadaíl.
It was without doubt, but Alice did not like being told it. “It is a terrible thing,” she said
in a low voice to herself, “how all these animals are arguing. It would drive a person out of their mind!”
The servant took/seized the opportunity to repeat his opinion with more modifications. “I will sit here,” he said,
“now and again for many days.”
“But what will I do?” said Alice
“Whatever you like,” said the servant and he began whistling.
beithíoch Beast, animal m gs npl beithígh
argóint argument f
meabhair mind, memory; intellect; power of thought; attention;
Consciousness, awareness; reason; Sensation, feeling;
Sense, meaning; intention f
Chuirfeadh sé
duine as a mheabhair!
tapaigh Quicken; grasp quickly
deis right hand (side); opportunity
tuairim opinion f
athrá repetition, reiteration m
móide more, plus comp of mór
mionathrú modification m pl mionathruithe
Cibé Whoever, Whatever, whichever
“Och, níl maith a bheith ag caint leis,” a dúirt Eilís go
míshásta: “is amadán cruthanta é!” Agus d’oscail sí an doras
agus chuaigh isteach.
Is i gcistin mhór a bhí sí [Fronting Is i] agus an áit lán go boimbéal le
deatach: ina suí [fronting ] ar stól trí chos i lár báire a bhí an Bandiúc
agus í ag cealgadh naíonáin ina baclainn; bhí an cócaire mná
cromtha os cionn na tine ag suaitheadh coire mhóir a bhí lán
d’anraith, de réir cosúlachta.
“O, it is not good talking with him,” said Alice unhappily: “He is a real fool!” And she opened
the door and went inside.
She was in a big kitchen and it was a place full of smoke to the rafters: Sitting on a 3 legged stool in the
middle was the Duchess and she was lulling a baby sleep in her bent arm; the female cook was bent over
the fire stirring a large pot that was apparently full of soup,
míshásta Displeased, dissatisfied; awkward
cruthanta Life-like, exact; Real, complete
boimbéal collar-beam; rafters
stól stool m
báire Match, contest m
i lár báire in the center of play, in the middle
cealgadh Beguilement, allurement; deception; lulling
naíonán infant m gs npl naíonáin
baclainn bent arm f
cócaire cook m
cromtha bent
suaitheadh mixing, stirring
coire Large pot, cauldron m
anraith soup, broth m
cosúlacht Likeness; appearance, resemblance f gs cosúlachta
“Tá an iomarca piobair san anraith sin, cinnte!” a dúirt
Eilís léi féin, chomh maith agus a d’fhéadfadh sí agus í ag
sraothartaíl.
Is cinnte go raibh an iomarca de in aer na cistine. Ligeadh [past hab]
an Bandiúc féin corrshraoth; maidir leis an naíonán bhí sé ag
sraothartaíl agus ag uallfartach gach ré seal gan stad gan
staonadh. Ní raibh ach dhá rud sa chistin nach raibh ag
sraothartaíl, mar atá an cócaire agus cat mór a bhí ina shuí
ar an teallach agus straois gáire air ó chluas go cluas.
“An inseófá dom, le do thoil,” a dúirt Eilís faiteach go
maith, mar ní raibh a fhios aici ar mhúinte an mhaise di
labhairt sula labhródh aon duine léi, “cén fáth an bhfuil an
straois gáire sin ar do chat?”
“Cat Clárach [?] atá ann,” a dúirt an Bandiúc, “sin an fáth.
A mhuc!”
“There is certainly too much pepper in that soup! said Alice to herself, as well as she could
while sneezing
There was certainly too much in the kitchen air. The Duchess herself sneezed over and over again; as for the baby,
it was sneezing and yelling at every turn without stop or stay. Only two things in the kitchen were not sneezing;
the cook and the big cat that was sitting at the hearth with a big grin from ear to ear.
“Tell me, please,” said Alice timidly, as she did not know the manner of speaking before anyone would speak to her, why
does that cat have the big grin?”
“It is a Clare Cat,” said the Duchess, “That is the reason. Pig!”
piobar pepper m gs
sraothartaíl = sraothartach sneezing f
corrshraoth occasional/odd sneeze m
maidir le As for, as regards
uallfartach howling, yelling
ré moon f
teallach hearth, fire-place
straois grin f
faiteach Fearful, apprehensive; timid, shy
múinte Well-taught, well-behaved, mannerly, polite
maise Adornment, beauty; becomingness, comeliness; manner
Contae an Chláir Count Clare gs Clárach. The translator is replacing the
English “Chesire” by the Irish “Clare”
sula before used with verbs
An inseófá dom…? Would you tell me…? 2nd pers cond
Dúirt sí an focal deireanach sin chomh fuinniúil tobann sin
gur baineadh geit as Eilís; ach thuig sí láithreach gur ag
caint [fronting?] leis an naíonán a bhí an Bandiúc, ní léi féin. Ghlac sí
misneach mar sin agus lean uirthi go ndúirt:—
“Ní raibh a fhios agam go mbíodh cár gáire ar na Cait
Chláracha; leis an bhfírinne a dhéanamh, ní raibh a fhios
agam go raibh gáire ag na cait ar chor ar bith.”
“Tá cumas gáire iontu uile,” a dúirt an Bandiúc; “agus
déanann a bhformhór [since plural cats] gáire.”
“Níl aithne agamsa ar aon chat a bhfuil gáire aige,” a dúirt
Eilís go han-mhúinte, agus í an-sásta go raibh comhrá
tosaithe aici.
She said that last word so forcefully and suddenly that it startled Alice; but she immediately realized
that the Duchess was talking to the
babu, not to her So she took courage and continued to say:—
“I did not know there would be a toothy grin on a Clare Cat, to be truthful, I did not know
that cats grinned at all,”
“They all have the ability to grin,” said the Duchess; “and the majority do grin.”
“I don’t know any cat who has a grin,” said Alice very politely, and she was very happy to have started a
conversation.
fuinniúil Energetic; forceful, vigorous
geit Jump, start; fright f
láithreach Present, immediate
cár Mouth (showing teeth); grin, grimace; teeth m
cumas Capability, power m
formhór Greater part, majority m
múinte Well-taught, well-behaved, mannerly, polite
“Is beag atá ar aithne agatsa,” a dúirt an Bandiúc, “agus
sin sin.”
Ní mó ná sásta a bhí Eilís leis sin, agus cheap sí go mbeadh
sé chomh maith aici ábhar eile comhrá [gen] a tharraingt aníos.
Fad is a bhí sí ag iarraidh smaoineamh ar a leithéid, bhain
an cócaire an coire den tine is thosaigh láithreach ag
caitheamh gach dá raibh faoina lámh leis an mBandiúc is leis
an naíonán—ba iad iarainn na tine ba thúisce a chaith sí;
lean cith de sháspain, de phlátaí agus de mhiasa iad. Níor
thóg an Bandiúc aon cheann díobh fiú nuair a bhuailidís [past hab] í;
agus bhí an naíonán ag scréachadh chomh hard sin cheana,
nárbh fhéidir a rá an raibh na buillí á ghortú nó nach raibh.
“You know little,” said the Duchess, “and that’s that.”
Alice was not happy with that, and she thought it would be as well to bring up another matter of conversation.
While she was thinking about such, the cook took the cauldron off the fire and began presently to throw everything
in her hand at the Duchess and the baby—the fire irons were the first she threw; a shower of saucepans, plates
and dishes followed, The Duchess did not take [notice] of any of them even when they were hitting her; and the baby
was already screaming so loud, it was not possible to say if the blows injured it or not.
leithéid Like, counterpart, equal; such f
coire large pot, cauldron m
láithreach present, immediate
túisce sooner, first
cith shower m
sáspan saucepan; tin mug m
mias dish; table, board f
fiú worth
cheana already
chomh hard so loud [high] chomh puts h– on following word
if it begins with a vowel
buille blow, stroke m
gortú hurt, injurt m
“Fainic, más é do thoil é!” a ghlaoigh Eilís agus í ag
preabadh suas agus anuas le teann scanraidh. “Muise, sin é
a shróinín álainn!”, nuair a d’eitil sáspan ollmhór in aice le
srón an linbh agus dóbair dó an tsrón a bhaint de.
“Dá dtabharfadh gach uile dhuine aire dá ghnó féin,” a
dúirt an Bandiúc de dhrannadh cársánach, “rachadh an
domhan thart i bhfad níos tapúla ná faoi láthair.”
“Beware, if you please!” called Alice and she was jumping up and down with strength of fright.
“Well that’s its beautiful little nose!” when a very big sauce pan flew near the baby—the’s nose and
nearly touched it.
“If everyone would take care of their own business,” said the Duchess with a wheezy snarl,
“the world would go around faster than at present.”
preabadh jump, start, throb; kick m
teann strength, force m
scanradh scattering, dispersal; Fright.
dóbair it nearly happened that
aire care, attention f
drannadh grinn, snarl; contact, interference m
cársánach wheezy
“Ní bheadh buntáiste ar bith ag baint leis sin,” a dúirt
Eilís, mar d’airigh sí an-sásta go raibh deis aici beagán dá
cuid eolais a thaispeáint. “Ní gá ach smaoineamh cén
phraiseach a dhéanfadh sé sin den lá is den oíche. An
dtuigeann tú, bíonn ceithre huaire fichead an chloig ag an
domhan le casadh ar a ais. Is líne ais an domhain a théann
ón mol theas go dtí an mol thuaidh—”
“Más faoi thua atáthar ag caint,” a dúirt an Bandiúc,
“baintear an cloigeann di!”
“That would have no advantage at all,” said Alice, as she felt very happy that she had the opportunity
to show a lttile of her
knowledge. “It is only necessary to think about what mess it make of the day and night. You understand, the world has 24 hours
to turn back/around. The axis is a line of the Earth from the South Pole to the North Pole—”
“If the one talking is under the axe,” said the Duchess, “take the the head off of her! [axis/axe pun lost
as Ghaeilge.]
buntáiste advantage m from Norman French avantage
airigh perceive, sense
deis right hand (side); opportunity
gá need, requirement m
praiseach a dhéanamh de make a mess of
téigh go pres téigh
mol hub, nave, pole m
air back, axis
tua axe f
Thug Eilís sracfhéachaint go himníoch i dtreo an chócaire
le feiceáil an raibh rún aici glacadh leis an leid; ach bhí an
cócaire ag suaitheadh an anraith go dícheallach, agus ní
raibh sí ag éisteacht, de réir dealraimh. Mar sin lean Eilís
uirthi: “Ceithre huaire fichead an chloig, is dóigh liom, nó
dhá cheann déag, b’fhéidir? Nílim—”
“Och, ná bí do mo bhuaireamh,” a dúirt an Bandiúc, “ba
ghráin liom figiúirí riamh anall!” Agus leis sin thosaigh sí ag
cealgadh an naíonáin arís agus ag rá cineál suantraí leis agus
á chroitheadh go fíochmhar ag deireadh gach uile líne:
Alice gave a cursory glance in the direction of the cook to see if she had the intention to take the hint;
but the cook was industriously stirring the soup, and apparently she was not listening. So Alice continued
to her: “Twenty-four hours, I think, or maybe twelve? I am not—
“O, don’t bother me [don’t be worrying me],” said the Duchess
, “I have hated figures from time immemorial!” And she began lulling
the infant again and saying a lullaby to it and shaking it fiercely at the end of each line:
vn
sracfhéachaint cursory glance f
imníoch Anxious, concerned
leid Hint, inkling; prompt; pointer, clu f
suaitheadh mixing, stirring
anraith soup, broth m
De réir dealraimh apparently
buair Grieve; vex, perturb vn buaireamh
gráin Hatred, abhorrence f
anall Hither, from the far side
riamh anall from time immemorial
anall Hither, from the far side
cealgadh Beguilement, allurement; deception; lulling
suantraí lullaby f
croit shake vn croitheadh
fíochmhar Furious, ferocious
“Má ligeann sraoth do bhuachaillín,
labhair go borb leis, bí á chniogadh!
In aon turas atá an ceoláinín,
is maith leis thú a ghriogadh!”
LOINNEOG
(a nglacadh an cócaire agus an naíonán páirt inti [??]):—
“Bhabh! Bhabh! Bhabh!”
“If a boy lets out a sneeze
speak harshly to him, be striking him
any time he is whimpering
he likes to tease you!”
REFRAIN
(the cook and the baby take a part in it—
“Wow! Wow! Wow!”
sreaoth sneeze
borb Fierce, violent; rude
Labhairt go borb to speak angrily, harshly
cniog Rap, tap; strike vn cniogadh
griogadh Teasing, tantalization; petty annoyance; Titillation, excitation
LOINNEOG REFRAIN
babh = badhbh War-Goddess; Vulture; carrion-crow; Scold f
Fad is a bhí an Bandiúc ag rá an dara rann, chaitheadh [past hab] sí
an naíonán suas agus anuas go garbh, agus scréachadh an
ruidín bocht chomh hard sin, gur ar éigean a bhí Eilís in ann
na focail a dhéanamh amach:—
While the Duchess was saying the second verse, she was throwing the baby up and down roughly,
and the poor little thing was screaming so hard that Alice could hardly make out the words.
rann verse m
ruidín little thing
éigean Force, violence m
ar éigean hardly, barely, with difficulty
“Má ligeann sraoth mo bhuachaillín,
buailim é is bím ag sciolladh!
Is cluiche dó an tsraothartaíl,
is aoibhinn leis an piobar!”
LOINNEOG
“Bhabh! Bhabh! Bhabh!”
“If a boy lets out a sneeze,
I hit him and I am scolding!
sneezing is a game for him,
The pepper is delightful to him!”
REFRAIN
“Wow! Wow! Wow!”
scioll scold vn sciolladh
sraothartaíl = sraothartach sneezing f
aoibhinn Delightful, blissful
“Seo, tá cead agatsa é a mhuirniú tamall, más maith leat!”
a dúirt an Bandiúc le hEilís, ag caitheamh an linbh léi le linn
a cuid cainte. “Ní mór dom imeacht agus mé féin a réiteach
le haghaidh an chluiche [gen] cróice leis an mBanríon,” agus
bhrostaigh sí amach as an seomra. Chaith an cócaire
friochtán léi ag imeacht di, ach níor bhuail sí í.
“Here, you have permission to cuddle him for a while, if you like”
said the Duchess to Alice, throwing the baby to her while she was speaking/during her speech.
“I must leave and prepare myself for the croquet game with the Queen,” and she hurried out of the room.
The cook threw a frying pan at her as she was leaving, but she did not hit her.
muirnigh Fondle, caress, cherish; cuddle vn muirniú
cluiche game m gs cluiche
brostaigh hasten, urge; hurry
friochtán frying pan m
Ba é dícheall Eilíse é breith [?] ar an leanbh, mar is créatúirín
míchumtha a bhí ann, agus bhí sé ag síneadh a ghéag amach
gach uile threo, “go díreach ar aon dul le crosóg mhara,” a
cheap Eilís. Bhí an ruidín bocht ag cuachaíl mar a bheadh
inneall gaile nuair a rug sí air, agus lean air á shníomh agus
á únfairt féin, sa chaoi nach raibh sí in ann é a choinneáil ach
ar éigean go ceann cúpla nóiméad.
Alice did her best to catch the baby, as it was a deformed little creature, and it was stretching out its
limbs in every direction, “just like a starfish,” thought Alice. The poor little thing was whistling/whining like a
steam engine when she caught it, and it continued turning and tossing itsself, the reason she could
hardly keep it for a few minutes.
spin,
dícheall Best endeavour m
breith Judgment, decision; birth
míchumtha Misshapen, deformed, uncomely; ill-made
géag limb f
ar aon dul uniform with
crosóg mhara cross f
cuachaíl whining
inneall arrangement; engine
gal fury; steam, vapor f gs gaile,
sníomh spin, twist, turn
únfairt rolling, tossing
ar éigean hardly, barely, with difficulty
Chomh luath is a rinne sí amach an bealach ceart chun é a
chealgadh (is é sin é [?] a chasadh agus cineál snaidhme a
dhéanamh de, agus ansin breith go daingean ar a chluas deas
agus a chos chlé, ionas nach scaoileadh sé é féin), thug sí
amach faoin spéir é. “Mura dtabharfaidh [fut] mé an leanbh seo
chun siúil [gen following chun] liom,” a dúirt Eilís léi féin, “is cinnte go maróidh [fut]
siad é tar éis lae nó dhó; nár dhúnmharú a bheadh ann é a
fhágáil i mo dhiaidh?” Dúirt sí na focail dheireanacha sin os
ard, agus rinne an rud beag gnúsacht mar fhreagra (bhí sé
éirithe as an tsraothartaíl faoin am sin). “Ná bí ag
gnúsachtach,” a dúirt Eilís leis. “Ní hé sin an bealach ceart
chun thú féin a chur in iúl.”
As soon as she had made out the right way to lull him to sleep (turn it and making a sort of knot,
then catch firmly on its right ear and its left foot, so that it did not release itself) she took it
outdoors. “If I will not take this child to walk with me,” said Alice to herself, “they certainly kill it
after a day or two;
would it not be murder to leave him behind?” She said those last words out loud, and the little thing made
a grunt as an answer (it had stopped sneezing by that time). “Don’t be grunting,” Alice said to it. “That
is not the right way to express yourself.”
cealgadh Beguilement, allurement; deception; lullaby m
snaidhm knot
daingean firm, strong
ionas so that
scaoileadh Loosening, undoing; release m
gnúsacht grunt f
gnúsachtach grunting f
Lig an leanbh gnúsacht eile agus bhreathnaigh Eilís go
himníoch ar a aghaidh le feiceáil cad a bhí ag cur as dó. Gan
amhras ar bith is an-gheancach a bhí a shrón; ba mhó a bhí
sí cosúil le soc ainmhí [gen] ná le srón duine; bhí a shúile an-bheag
do naíonán freisin; tríd is tríd níor thaitin dreach an linbh le
hEilís ar chor ar bith. “B’fhéidir nach bhfuil sé ach ag
snagaíl,” a smaoinigh sí, agus bhreathnaigh sí isteach ina
shúile arís le feiceáil an raibh deora iontu.
The baby let out another grunt and Alice looked anxiously at its face to see what was putting it out.
Without doubt its nose was very snubby; it was more like an animal snout than a human nose; its eyes were very small for a baby
as well; In general, Alice did not like the expression of the baby at all. “Perhaps it is only sobbing,”
she thought, and she looked into its eyes again to see if there were tears in them.
gnúsacht grunt f
imníoch anxious, concerned
geancach Snub-nosed; Snubby, surly, rude
soc Muzzle, snout; nose m
ainmhí animal mm gs ainmhí
dreach Facial appearance; look, expression; aspect m
snagadaíl = snagaireacht gasping, sobbing, hiccuping f
Ní raibh deoir ar bith ann. “Má tá tú ag dul ag iompú
isteach i do mhuc, a thaisce,” a dúirt Eilís go lándáiríre, “ní
bheidh aon bhaint agam leat a thuilleadh. Seachain anois!”
Chuir an ruidín bocht snag eile as (nó gnúsacht, níorbh
fhéidir a rá cé acu), agus shiúil siad beirt ar aghaidh go ciúin
go ceann tamaill.
There were no tears at all. “If you are turning into a pig, my dear, I will not continue to be
associated with you. Take care now!” The poor little thing made another hiccup (or grunting, it was
impossible to say which) and they both walked quietly forward for a while.
iompú Turning, turn
muc pig f
taisce Store, treasure, hoard
a thaisce my dear
lándáiríre Fully in earnest
seacain avoid, evade, shun; Take care
go ceann tamaill for a while
ar aghaidh forward
Bhí Eilís ag tosú ag fiafraí di féin, “Anois, céard a
dhéanfaidh mé leis an ruidín seo nuair a thabharfaidh mé
abhaile liom é?” nuair a rinne sé gnúsacht eile, a bhí chomh
fíochmhar gur bhreathnaigh Eilís anuas ar a aghaidh agus
imní uirthi. Ní fhéadfadh sí mearbhall ar bith a bheith uirthi
an uair seo: ní raibh dada eile ann ach muc, agus bhraith sí
gurbh áiféiseach an mhaise di é a iompar coiscéim ní
b’fhaide.
Alice was beginning to ask herself, “Now, what will I do with this little thing when I take it home with me?”
when it make another grunt, it was so fierce that Alice looked down on his face and was worried.
She couldn’t be confused at all this time: there was nothing other than a pig, and she felt
it was ridiculous for her to carry him one step further.
gnúsacht grunt f
fíochmhar Furious, ferocious
imní anxiety, concern f
mearbhall Bewilderment, confusion, wandering m
braith perceive, feel, depend
áiféiseach Exaggerated; Ridiculous
maise Adornment, beauty; becomingness, comeliness; manner f
iompar Carriage, conveyance, transport; carrying; communication; support
coiscéim footstep, pace; step
ní b’fhaide no longer
Leag sí an créatúr beag anuas mar sin agus bhí faoiseamh
mór uirthi nuair a chonaic sí é ag sodar leis isteach sa choill.
“Dá bhfásfadh sé suas,” a dúirt sí léi féin, “is urghránna an
páiste a bheadh ann: ach is dóighiúil go maith an mhuc atá
ann, is dóigh liom.” Agus thosaigh sí ag smaoineamh ar
roinnt páistí [gen pl] eile dá haithne, a dhéanfadh go han-mhaith mar
mhuca. Bhí sí ag rá léi féin, “Faraor nach fios do dhuine
conas iad a athrú—” nuair a baineadh geit aisti, mar chonaic
sí an Cat Clárach ar ghéag crainn tamall uaithi.
She laid the little creature down and was very relieved when she saw it trotting into the wood.
“If it would grow up,” she said to herself, “it would be a Frightfully ugly child: But it is a good
handsome pig, I think.”
And She started thinking about some other children of her acquaintance, that would do very well as pigs. She was
saying to herself “Alas, no one knows how to change them—” when she was startled, as she saw the Clare Cat on a tree
branch some distance from her.
faoiseamh Relief; alleviation, ease
sodar trotting, trot m
urghránna Frightfully ugly, hideous, ghastly
dóighiúil Handsome; Good-looking, beautiful
Faraor alas
Nuair a chonaic an Cat í, ní dhearna sé ach cár gáire a chur
air féin. Ba dhea-mhéineach an dreach a bhí air, dar le hEilís:
bhí ingne an-fhada aige ina dhiaidh sin féin agus a lán lán [?]
fiacla, bhraith sí mar sin go mba chóir meas a thaispeáint dó.
When the Cat saw her, it only grinned. Its appearance was nice and friendly, Alice thought:
It had very long claws even so and a lot of teeth, she felt she should show respect to it.
méineach = méiniúil Well-disposed, kind, friendly
dea-mhéineach superior
dreach Facial appearance; look, expression; aspect m
dar le N according to N
ionga nail, claw f pl ingne
Ina dhiaidh sin féin even so
“A Phuisín Chláraigh,” a thosaigh sí beagán eaglach, mar ní
raibh a fhios aici an dtaitneodh an t-ainm leis: ní dhearna an
Cat, áfach, ach a chár a leathnú
beagán. “Féach, tá sé sásta go dtí
seo,” a smaoinigh Eilís, agus lean sí
uirthi, “An féidir leat a insint dom,
le do thoil, cén bealach arbh fhearr
liom dul as seo?”
“Clare Puss,” she began a little timidly as she didn’t know if he would like that name:
however, the cat only widened its grin a little. “Look, he is happy so far,” thought Alice, and she
continued, “Can you tell me, please, what way is best to go out of here?”
eaglach Fearful, afraid; apprehensive, timid
áfach however
cár mouth (showing teeth), grin, grimace; teeth m
leathnú Widening, expansion, extension
“Braitheann sé sin roinnt mhaith
ar an áit a bhfuil tú ag iarraidh
dul [indirect relative clause],” a dúirt an Cat.
“Is cuma liom dáiríre cén áit—”
a dúirt Eilís.
“Is cuma ansin cén bealach a
rachaidh tú,” a dúirt an Cat.
“—fad is go rachaidh mé áit
éigin,” a dúirt Eilís mar mhíniú.
“Arú, déanfaidh tú é sin cinnte, má shiúlann tú sách fada.”
Cheap Eilís nach bhféadfaí é sin a shéanadh, bhain sí triail
as ceist eile mar sin. “Cén sórt daoine atá ina gcónaí thart
timpeall anseo?”
“That depends in a good part on what place you are trying to go to.” said the Cat
“I don’t really care what place—” said Alice
“The it doesn’t matter what way you go,” said the Cat.
“—I will always go somewhere,” Alice explained
“Ah, you will certainly do that, if you walk far enough”
Alice thought this could not be denied, she tried another question like that.
“What kind of people live round about here?”
tr>braith perceive, feel, depend
míniú Explanation, interpretation m
sách Full, sated, satisfied; Sufficiently, enough
séan deny
“An bealach sin,” a dúirt an Cat agus é ag bagairt a lapa
dheis, “tá cónaí ar Haitéir: agus an bealach sin,” agus é ag
bagairt an lapa eile, “tá cónaí ar Ghiorria Márta. Tabhair
cuairt ar cibé duine acu is mian leat: tá siad as a meabhair
beirt.”
“Ach nílim ag iarraidh dul i measc daoine atá as a
meabhair,” a dúirt Eilís.
“Níl leigheas agat air sin, arú,” a dúirt an Cat. “Táimid go
léir as ár meabhair anseo. Tá mise as mo mheabhair. Tá tusa
as do mheabhair.”
“That way,” said the cat brandishing its right paw, “a hatter lives: and that way,” brandishing its other paw,
“lives a March Hare. Visit whichever person you want: They are both out of their minds.”
“But I don’t want to go among people who are out of their minds,” said Alice.
“You have no remedy for that, ah,” said the cat. “We are all out of our mind here. I am out of my mind. You are out
of your mind.”
</tr
bagair threaten; brandish; beckon vn bagairt
lapa paw m
giorria hare m
Márta march m
cibécibé whoever, whatever, whichever
mian desire f
meabhair mind, memory; intellect; power of thought; attention;
Consciousness, awareness; reason; Sensation, feeling;
Sense, meaning; intention f
“Conas atá a fhios agat go bhfuil mise as mo mheabhair?”
a d’fhiafraigh Eilís.
“Caithfidh go bhfuil tú as do mheabhair,” a dúirt an Cat,
“nó ní thiocfá anseo sa chéad áit.”
Níor cheap Eilís gur chruthú ar bith é sin; lean sí uirthi [?],
áfach, agus dúirt, “Agus conas atá a fhios agat go bhfuil tú
féin as do mheabhair?”
“Ar an gcéad dul síos,” a dúirt an Cat, “níl madra as a
mheabhair. An admhaíonn tú é sin?”
“Admhaím, is dócha,” a dúirt Eilís.
“How do you know I am out of my mind?” asked Alice.
“You must be out of your mind,” said the Cat, “or you wouldn’t come here in the first place.”
Alice did not think that was any proof at all: she continued, however, and said,
“And how you know you are yourself out of your mind?”
“Firstly,” said the Cat, “a dog is not crazy. Do you admit that?”
“I admit [it], probably,” said Alice.
cruthú creation, proof, testimony m
áfach however
Ar an gcéad dul síos in the first instance, firstly
admhaigh Acknowledge; Admit
“Anois, más ea,” a dúirt an Cat, “an dtuigeann tú, cuireann
an madra drantán as nuair a bhíonn fearg air agus croitheann
sé a eireaball nuair a bhíonn sé sásta. Anois bímse ag
drantán nuair a bhím sásta agus croithim m’eireaball nuair
a bhíonn fearg orm. Mar sin, is as mo mheabhair atáim.”
“Crónán a thugaimse air [?] sin, ní drantán,” a dúirt Eilís.
“Tabhair cibé ainm is mian leat air,” a dúirt an Cat. “An
mbeidh tú ag imirt cróice leis an mBanríon inniu?”
“Ba bhreá liom é sin go mór,” a dúirt Eilís, “ach ní bhfuair
mé cuireadh fós.”
“Feicfidh tú ann mé,” a dúirt an Cat agus d’imigh as
amharc.
“Now even so,” said the Cat, “you understand, the dog makes a growl when angry and it shakes its tail
when it is happy. Now I am growling when I am happy and I shake my tail when I am angry. So I am out
of my mind.”
“I take that for purring, not growling,” said Alice.
“Give it whatever name you like,” said the Cat, “Will your be playing croquet with the Queen today?”
“I would really love that,” said Alice, “but I have not yet gotten an invitation.”
“You will see me there,” said the Cat and disappeared.
m
Más ea if so, even so
drantán snarling; growling, grumbling m
fearg anger f
croith shake v
Crónán humming, purring m
cibécibé whoever, whatever, whichever
mian desire f
Cuireadh invitation m
amharc sight m
Is beag an t-iontas a chuir sé sin ar Eilís, bhí sí chomh
cleachtach faoin am sin le rudaí aisteacha. Fad is a bhí sí ag
breathnú ar an áit a raibh an Cat, tháinig sé ar ais go tobann
arís.
“Cad a bhain don leanbh, dála an scéil?” a dúirt an Cat,
“Dóbair dom gan fiafraí díot.”
“Rinneadh muc de,” a dúirt Eilís go ciúin, amhail is dá
dtiocfadh an Cat ar ais ar an ngnáthbhealach.
“Shíl mé gurb é sin a tharlódh,” a dúirt an Cat agus
d’imigh sé as amharc arís.
That gave Alice little surprise, she was so accustomed to strange things by that time. While she was
looking at where the Cat had been, it suddenly came back.
“What happened to the baby, by the way?” said the Cat, “I almost didn’t ask you.’
“It was made a pig,” said Alice quietly, as if the Cat returned in the usual way.
“I thought that would happen,” said the cat and disappeared again.
iontas wonder, surprise m
cleachtach accustomed
aisteach Peculiar, queer; Wonderful, surprisin
Dála an scéil By the way
dóbair it nearly happened that
fiafraí inquiry, question m
díot from/off/of you ← dede
amhail like, as
D’fhan Eilís tamall beag mar bhí ag súil beagán go
dtiocfadh sé ar ais, ach níor tháinig, agus tar éis cúpla
nóiméad shiúil sí léi [?] i dtreo na háite a dúradh léi a raibh an
Giorria Márta ina chónaí. “Chonaic mé haitéirí roimhe seo,”
a dúirt sí léi féin; “is spéisiúla go mór a bheidh an Giorria
Márta, agus ós rud é gurb é seo mí na Bealtaine, b’fhéidir
nach mbeadh sé ina ghealt mhire—ar a laghad nach mbeadh
sé chomh dona is a bhí sé i mí an Mhárta.” Le linn di é sin a
rá d’fhéach sí suas, agus b’shin é an Cat arís ina shuí ar
ghéag crainn.
“An ‘muc’ a dúirt tú, nó ‘poc’?” a dúirt an Cat.
Alice waited as she was slightly expecting it to come back again, but it did not come,
and after a few minutes she walked in the direction of the place she was told the March Hare lived.
“I have seen hatters befor this,” she said to herself; “the March Hare will be more interesting,
and since it happens that this is the month of May, perhaps he would not be crazy—at least he would not be as bad
as in the month of March.” While saying that she looked up and there was the cat again sitting on a tree branch.
“You said ‘pig’ or ‘buck/billy goat’ [‘fig’]?” said the cat. [matching the sound shift]
dúradh was said past aut of abair
Ós rud é go since it happens
gealt Crazy person, lunatic f
mire Quickness, rapidity; spiritedness, ardour; Madness, frenzy f
le linn during
poc [Of deer, goat] Buck; butt [as from a goat]
“‘Muc’ a dúirt mé,” a d’fhreagair Eilís, “agus b’fhearr liom
nach leanfá ort ag teacht chun léargais agus ag imeacht as
chomh tobann sin. Cuireann tú meadhrán i mo cheann.”
“Maith go leor,” a dúirt an Cat; agus an babhta seo d’imigh
sé as mall go leor, ag tosú le ceann a eireabaill agus ag
críochnú lena straois gáire, agus d’fhan sí sin ann nuair a bhí
gach cuid eile di imithe.
“Arú, is minic a chonaic mé cat gan straois gáire,” a
smaoinigh Eilís, “ach straois gáire gan chat! Is é an rud is
aistí dá bhfaca mé riamh le mo bheo é [?]!”
“I said ‘Pig’,” andswered Alice, “and I would prefer you would not be appearing [coming to vision] and disappearing
so suddenly. You make me dizzy.”
“All right/good enough,” said the Cat; and on this occasion it left quite slowly, starting with the end of its
tail and finishing with its grin, and that stayed when every other part was gone.
“Ah, I have often seen a cat without a grin,” thought Alice, “but a grin without a cat. It is the strangest thing
I have ever seen in my life!”
léargas Sight, insight, discernment, vision; visibility m
meadhrán Dizziness, giddiness, vertigo m
babhta spell, turn, occasion m
an babhta seo on this occasion
straois grin f
Ní dheachaigh sí mórán ní b’fhaide nuair a thug sí teach an
Ghiorria Márta faoi deara: cheap sí gurbh é an teach ceart é,
toisc gur cuma cluas a bhí ar na simléir agus gur ceann
fionnaidh a bhí air. Bhí an teach chomh mór sin, nár
theastaigh uaithi teacht in aice leis go mbeadh beagán eile de
phíosa clé an mhuisiriúin ite aici, rud a d’ardaigh í go dtí
airde dhá throigh: ansin féin shiúil sí suas chuig an teach
faiteach go maith [?], agus í ag rá léi féin, “Cuir i gcás go
mbeadh sé as a mheabhair ar fad i ndeireadh na dála! Faraor
nárbh é an Haitéir a roghnaigh mé ina áit!”
She had not gone much farther when she noticed the March Hare’s house: she thought it was the right house,
because the chimneys looked like an ear and the roof looked like there was fur on it.
The house was so big, she did not want come near it before eating another bit of the left-handmushroom she had,
a thing that raised her to two feet high: then she herself walked up to the house timidly, and saying to herself,
“Suppose he is out of his mind when all is said and done! Alas, it was not the Hatter I chose instead!”
fionnadh fur; hair m
troigh foot, step m
faiteach Fearful, apprehensive; timid, shy
Cuir i gcás go suppose that
meabhair mind, memory; intellect; power of thought; attention;
Consciousness, awareness; reason; Sensation, feeling;
Sense, meaning; intention f
I ndeireadh na dála when all is said and done
Faraor Alas
ina áit sin instead of that
<!–
–>
D’fhan sí ag féachaint ar an teach go ceann cúpla [cúpla does not take genitive ] nóiméad agus í ag fiafraí di féin cad ba chóir di a dhéanamh. Go tobann rith giolla gléasta i libhré amach as an gcoill (cheap sí gur giolla a bhí ann toisc libhré a bheith air: mura measfaí [cond aut] é, áfach, ach ar a aghaidh amháin, déarfaí gur iasc a bhí ann [alternative to copula])—agus bhuail go tréan lena ailt ar an doras. Bonnaire eile i libhré a d’oscail é, aghaidh chruinn agus súile móra ar nós froig a bhí air siúd[?]; agus thug Eilís faoi deara go raibh peiriúicí catacha púdracha ar chloigeann na beirte. Bhí an-fhiosracht uirthi le fáil amach cad a bhí ar bun acu agus shleamhnaigh sí as an gcoill beagán le héisteacht leo.
She looked at the house for a couple minutes and asked herself what she should do. Suddenly a well-dressed servant in livery ran out of the wood (she thought he was a servant because of the livery he had on: if it would not be judged, however, from his face, it would be said a fish was there)—and knocked with his knuckles on the door. Another footman in livery opened the it, he had a round face and big eyes like a frog; and Alice noticed that both had curly powdered periwig on their heads. Alice was very curious to find out was was going on with them and she slipped from the wood to listen to them.
go ceann | To the top of; To the end of; For the duration of | |
giolla | Youth; page, boy; Attendant, gillie; man-servant, messenger; fellow | |
gléasta | glazed, glossy, shining; equipped; (well-)dressed | |
libhré | Livery | |
meas | estimate, value, judge | |
áfach | however | |
tréan | Strong, powerful; intense, violent | |
siúd | That, yon | |
peiriúic | periwig | f |
catach | curly | |
púdrach | powdered | |
ar bun | established; going on | |
sleamhnaigh | slide, slip | |
beagán | little bit | beagán usually followed by a noun, but not here |
Ba é an Giolla Éisc[gs] ba thúisce a labhair nuair a bhain sé amach faoina ascaill litir a bhí beagnach ar aon mhéid leis féin, agus shín chuig an ngiolla eile í á rá go sollúnta, “Chuig an mBandiúc. Cuireadh ón mBanríon chun cluiche cróice a imirt.” Dúirt an Giolla Froig[gs] é sin arís chomh sollúnta céanna ach d’athraigh sé na focail beagán: “Ón mBanríon. Cuireadh chuig an mBandiúc chun cluiche cróice a imirt.”
The Fish servant was the first to speak when he took out a letter under his arm almost as big as himself, and stretched it out to the other servant saying solemnly, “To the Duchess. An invitation from the Queen to play a game of croquet.” The Frog Servant said the same as solemnly again but changed the words a little: “From the Queen. An invitation to the Duchess to play a game of croquet.”
iasc | fish | f gs npl éisc |
túisce | Sooner, rather; first | |
ascaill | armpit; recess | |
mhéid | Amount, quantity, extent, degree, number | m |
sín | stretch, straighten | |
sollúnta | solemn | |
cróice | croquet | m |
Cuireadh | invitation | m |
D’umhlaigh siad beirt go híseal ansin, agus chuaigh a gcuid
gruaige cataí in achrann ina chéile.
Bhain sé sin an oiread gáire as Eilís, go raibh uirthi rith ar
ais isteach sa choill ar eagla go gcloisfí [“would be heard” cond aut] í. Nuair a d’fhéach sí
arís bhí an Giolla Éisc imithe, agus bhí an fear eile ina shuí
ar an talamh in aice an dorais, ag féachaint go hamaideach
ar an spéir.
Chuaigh Eilís go faiteach suas chuig an doras gur chnag sí
air.
The two bowed then, and their hair got tangled together.
This got some laughter out of Alice, so she had to run back into the woods in case she would be heard. When
she looked again the Fish Servant was gone, the other man was sitting on the ground near the door,
looking foolishly at the sky.
Alice went timidly up to the door and knocked on it.
umhlaigh | humble | v |
catach | curly | pl cataí [?] |
íseal | low | |
achrann | Tangled growth; tangle, entanglement | |
faiteach | Fearful, apprehensive; timid, shy | |
cnag | knock | m and v |
“Níl aon mhaith sa chnagadh,” a dúirt an Giolla, “agus tá
dhá chúis leis sin. Ar an gcéad dul síos, tá mise ar an aon
taobh den doras leatsa; ar an dara dul síos tá siad ag
déanamh an oiread sin calláin istigh, nach gcloisfeadh aon
duine thú.” Agus go deimhin bhí callán uafásach thar na
bearta ar bun laistigh—uallfairt is sraothartaíl, agus
tuairteáil mhór, amhail is dá mbeadh mias nó túlán ag
briseadh ina smidiríní.
“Mar sin, más é do thoil é,” a dúirt Eilís, “cén chaoi ar
féidir liom dul isteach?”
“No good in the knocking,” said the servant, ” and there are two reasons for this.
In the first instance (Firstly), I am on the same side of the door as you. Secondly,
they are making so much noise inside, nobody would hear you.” Indeed there was indeed a terrible noise within—
howling and sneezing, and great pounding, like a dish or a kettle breaking into smithereens.
“So, if you please,” said Alice, “how can I go inside?.
callán | noise, clamor | m |
uafásach | Horrible, terrible | |
bearta | indeed | |
laistigh | On the inside, within, indoors | |
uallfairt | Howl, yell; grunt | f |
sraothartach | sneezing; sneeze; snorting | |
tuairteáil | Pound, thump, buffet | v |
amhail | like, as | |
mias | Board, slab; table; dish | |
túlán | kettle | m |
“B’fhéidir go mbeadh ciall éigin le do chnagadh,” a dúirt an
Giolla ag leanúint air gan aird ar bith aige uirthi, “dá
mbeadh an doras eadrainn. Dá mbeifeása [synth 2nd pers cond of bí?] laistigh, cuir i
gcás, d’fhéadfása bualadh agus ligfinnse amach thú, tá a
fhios agat.” Bhí sé ag breathnú ar an spéir i gcónaí agus shíl
Eilís gur dhrochmhúinte an mhaise dó é. “Ach b’fhéidir nach
bhfuil neart aige air,” a dúirt sí léi féin; “is beag nach bhfuil
a dhá shúil ar mhullach a chinn. Ach d’fhéadfadh sé
ceisteanna a fhreagairt ar aon slí.—Ach cén chaoi ar féidir
liom dul isteach?” a d’fhiafraigh sí arís os ard.
“Suífidh mé anseo,” a dúirt an Giolla, “go dtí amárach—”>
“There may be some sense to your knocking,” said the Servant continuing without
paying any attention to her, “if the door were between us. If you were inside,
for example, you could knock and I would let you out, you know.”
He was always watching the sky and Alice thought his manner was rude. “But perhaps
he cannot help it,” she said to herself; “and his two eyes are almost on the top of
his head. But he could answer questions in any event.—But how can I go inside?” she
asked out loud.
“I will sit here,” said the servant, “until tomorrow—”
ciall | sense, sanity | |
cnag | knock | m and v |
leanúint | continuing, following | |
aird | direction; attention | f |
laistigh | On the inside, within, indoors | |
drochmhúinte | Unmannerly, rude | |
maise | Adornment, beauty; becomingness, comeliness; manner | |
neart | Strength; force, power | m |
mullach | top; Highest point, summit | m |
Ag an nóiméad sin d’oscail doras an tí agus tháinig pláta
mór ag sciorradh amach i dtreo chloigeann an Ghiolla; scríob
sé a shrón agus bhris ina phíosaí beaga in aghaidh crann a
bhí ar a chúl.
“—nó go dtí arú amárach, b’fhéidir,” a dúirt an Giolla ag
leanúint air ar an gcaoi chéanna amhail is nár tharla dada.
“Cén chaoi a rachaidh mé isteach?” a d’fhiafraigh Eilís arís
ach beagán ní b’airde.
“An rachaidh tú isteach ar chor ar bith?” a dúirt an Giolla.
“Sin í an chéad cheist, tá a fhios agat.”
At that moment the door of the house opened and a big plate came skimming out in
the direction of the servant’s head; it scraped his nose and broke into little pieces
against a tree in back of him.
—or until the day after tomorrow, perhaps,” said the servant continuing in the same
way like nothing had happened. “How will I get in?” asked Alice again but a little louder.
“Will you go in at all?” said the servant. “That is the first question, you know.”
pláta | plate | m |
sciorradh | Slip, slide, skid, skim | m |
i dtreo chloigeann an Ghiolla | in the direction of the servan’t head | chloigeann nom, Ghiolla gen |
scríob | scrape, scratch | |
arú amárach | the day after tomorrow | |
ní b’airde | higher, louder | ní ba is past of níos airde |
Ba í gan amhras: ach níor mhaith le hEilís go n-inseofaí [cond. aut.] di
é. “Is uafásach an rud é,” a dúirt sí de ghlór íseal léi féin, “an
chaoi a mbíonn na beithígh seo uile ag argóint. Chuirfeadh sé
duine as a mheabhair!”
Thapaigh an Giolla a dheis chun a thuairim a athrá móide
mionathruithe. “Suífidh mé anseo,” a dúirt sé, “anois agus
arís ar feadh mórán laethanta.”
“Ach céard a dhéanfaidh mise?” a dúirt Eilís.
“Cibé rud is maith leat,” a dúirt an Giolla agus thosaigh sé
ag feadaíl.
It was without doubt, but Alice did not like being told it. “It is a terrible thing,” she said
in a low voice to herself, “how all these animals are arguing. It would drive a person out of their mind!”
The servant took/seized the opportunity to repeat his opinion with more modifications. “I will sit here,” he said,
“now and again for many days.”
“But what will I do?” said Alice
“Whatever you like,” said the servant and he began whistling.
beithíoch | Beast, animal | m gs npl beithígh |
argóint | argument | f |
meabhair | mind, memory; intellect; power of thought; attention; Consciousness, awareness; reason; Sensation, feeling; Sense, meaning; intention | f |
Chuirfeadh sé duine as a mheabhair! | ||
tapaigh | Quicken; grasp quickly | |
deis | right hand (side); opportunity | |
tuairim | opinion | f |
athrá | repetition, reiteration | m |
móide | more, plus | comp of mór |
mionathrú | modification | m pl mionathruithe |
Cibé | Whoever, Whatever, whichever | |
“Och, níl maith a bheith ag caint leis,” a dúirt Eilís go
míshásta: “is amadán cruthanta é!” Agus d’oscail sí an doras
agus chuaigh isteach.
Is i gcistin mhór a bhí sí [Fronting Is i] agus an áit lán go boimbéal le
deatach: ina suí [fronting ] ar stól trí chos i lár báire a bhí an Bandiúc
agus í ag cealgadh naíonáin ina baclainn; bhí an cócaire mná
cromtha os cionn na tine ag suaitheadh coire mhóir a bhí lán
d’anraith, de réir cosúlachta.
“O, it is not good talking with him,” said Alice unhappily: “He is a real fool!” And she opened
the door and went inside.
She was in a big kitchen and it was a place full of smoke to the rafters: Sitting on a 3 legged stool in the
middle was the Duchess and she was lulling a baby sleep in her bent arm; the female cook was bent over
the fire stirring a large pot that was apparently full of soup,
míshásta | Displeased, dissatisfied; awkward | |
cruthanta | Life-like, exact; Real, complete | |
boimbéal | collar-beam; rafters | |
stól | stool | m |
báire | Match, contest | m |
i lár báire | in the center of play, in the middle | |
cealgadh | Beguilement, allurement; deception; lulling | |
naíonán | infant | m gs npl naíonáin |
baclainn | bent arm | f |
cócaire | cook | m |
cromtha | bent | |
suaitheadh | mixing, stirring | |
coire | Large pot, cauldron | m |
anraith | soup, broth | m |
cosúlacht | Likeness; appearance, resemblance | f gs cosúlachta |
“Tá an iomarca piobair san anraith sin, cinnte!” a dúirt
Eilís léi féin, chomh maith agus a d’fhéadfadh sí agus í ag
sraothartaíl.
Is cinnte go raibh an iomarca de in aer na cistine. Ligeadh [past hab]
an Bandiúc féin corrshraoth; maidir leis an naíonán bhí sé ag
sraothartaíl agus ag uallfartach gach ré seal gan stad gan
staonadh. Ní raibh ach dhá rud sa chistin nach raibh ag
sraothartaíl, mar atá an cócaire agus cat mór a bhí ina shuí
ar an teallach agus straois gáire air ó chluas go cluas.
“An inseófá dom, le do thoil,” a dúirt Eilís faiteach go
maith, mar ní raibh a fhios aici ar mhúinte an mhaise di
labhairt sula labhródh aon duine léi, “cén fáth an bhfuil an
straois gáire sin ar do chat?”
“Cat Clárach [?] atá ann,” a dúirt an Bandiúc, “sin an fáth.
A mhuc!”
“There is certainly too much pepper in that soup! said Alice to herself, as well as she could
while sneezing
There was certainly too much in the kitchen air. The Duchess herself sneezed over and over again; as for the baby,
it was sneezing and yelling at every turn without stop or stay. Only two things in the kitchen were not sneezing;
the cook and the big cat that was sitting at the hearth with a big grin from ear to ear.
“Tell me, please,” said Alice timidly, as she did not know the manner of speaking before anyone would speak to her, why
does that cat have the big grin?”
“It is a Clare Cat,” said the Duchess, “That is the reason. Pig!”
piobar | pepper | m gs |
sraothartaíl = sraothartach | sneezing | f |
corrshraoth | occasional/odd sneeze | m |
maidir le | As for, as regards | |
uallfartach | howling, yelling | |
ré | moon | f |
teallach | hearth, fire-place | |
straois | grin | f |
faiteach | Fearful, apprehensive; timid, shy | |
múinte | Well-taught, well-behaved, mannerly, polite | |
maise | Adornment, beauty; becomingness, comeliness; manner | |
Contae an Chláir | Count Clare | gs Clárach. The translator is replacing the English “Chesire” by the Irish “Clare” |
sula | before | used with verbs |
An inseófá dom…? | Would you tell me…? | 2nd pers cond |
Dúirt sí an focal deireanach sin chomh fuinniúil tobann sin
gur baineadh geit as Eilís; ach thuig sí láithreach gur ag
caint [fronting?] leis an naíonán a bhí an Bandiúc, ní léi féin. Ghlac sí
misneach mar sin agus lean uirthi go ndúirt:—
“Ní raibh a fhios agam go mbíodh cár gáire ar na Cait
Chláracha; leis an bhfírinne a dhéanamh, ní raibh a fhios
agam go raibh gáire ag na cait ar chor ar bith.”
“Tá cumas gáire iontu uile,” a dúirt an Bandiúc; “agus
déanann a bhformhór [since plural cats] gáire.”
“Níl aithne agamsa ar aon chat a bhfuil gáire aige,” a dúirt
Eilís go han-mhúinte, agus í an-sásta go raibh comhrá
tosaithe aici.
She said that last word so forcefully and suddenly that it startled Alice; but she immediately realized
that the Duchess was talking to the
babu, not to her So she took courage and continued to say:—
“I did not know there would be a toothy grin on a Clare Cat, to be truthful, I did not know
that cats grinned at all,”
“They all have the ability to grin,” said the Duchess; “and the majority do grin.”
“I don’t know any cat who has a grin,” said Alice very politely, and she was very happy to have started a
conversation.
fuinniúil | Energetic; forceful, vigorous | |
geit | Jump, start; fright | f |
láithreach | Present, immediate | |
cár | Mouth (showing teeth); grin, grimace; teeth | m |
cumas | Capability, power | m |
formhór | Greater part, majority | m |
múinte | Well-taught, well-behaved, mannerly, polite | |
“Is beag atá ar aithne agatsa,” a dúirt an Bandiúc, “agus
sin sin.”
Ní mó ná sásta a bhí Eilís leis sin, agus cheap sí go mbeadh
sé chomh maith aici ábhar eile comhrá [gen] a tharraingt aníos.
Fad is a bhí sí ag iarraidh smaoineamh ar a leithéid, bhain
an cócaire an coire den tine is thosaigh láithreach ag
caitheamh gach dá raibh faoina lámh leis an mBandiúc is leis
an naíonán—ba iad iarainn na tine ba thúisce a chaith sí;
lean cith de sháspain, de phlátaí agus de mhiasa iad. Níor
thóg an Bandiúc aon cheann díobh fiú nuair a bhuailidís [past hab] í;
agus bhí an naíonán ag scréachadh chomh hard sin cheana,
nárbh fhéidir a rá an raibh na buillí á ghortú nó nach raibh.
“You know little,” said the Duchess, “and that’s that.”
Alice was not happy with that, and she thought it would be as well to bring up another matter of conversation.
While she was thinking about such, the cook took the cauldron off the fire and began presently to throw everything
in her hand at the Duchess and the baby—the fire irons were the first she threw; a shower of saucepans, plates
and dishes followed, The Duchess did not take [notice] of any of them even when they were hitting her; and the baby
was already screaming so loud, it was not possible to say if the blows injured it or not.
leithéid | Like, counterpart, equal; such | f |
coire | large pot, cauldron | m |
láithreach | present, immediate | |
túisce | sooner, first | |
cith | shower | m |
sáspan | saucepan; tin mug | m |
mias | dish; table, board | f |
fiú | worth | |
cheana | already | |
chomh hard | so loud [high] | chomh puts h– on following word if it begins with a vowel |
buille | blow, stroke | m |
gortú | hurt, injurt | m |
“Fainic, más é do thoil é!” a ghlaoigh Eilís agus í ag
preabadh suas agus anuas le teann scanraidh. “Muise, sin é
a shróinín álainn!”, nuair a d’eitil sáspan ollmhór in aice le
srón an linbh agus dóbair dó an tsrón a bhaint de.
“Dá dtabharfadh gach uile dhuine aire dá ghnó féin,” a
dúirt an Bandiúc de dhrannadh cársánach, “rachadh an
domhan thart i bhfad níos tapúla ná faoi láthair.”
“Beware, if you please!” called Alice and she was jumping up and down with strength of fright.
“Well that’s its beautiful little nose!” when a very big sauce pan flew near the baby—the’s nose and
nearly touched it.
“If everyone would take care of their own business,” said the Duchess with a wheezy snarl,
“the world would go around faster than at present.”
preabadh | jump, start, throb; kick | m |
teann | strength, force | m |
scanradh | scattering, dispersal; Fright. | |
dóbair | it nearly happened that | |
aire | care, attention | f |
drannadh | grinn, snarl; contact, interference | m |
cársánach | wheezy | |
“Ní bheadh buntáiste ar bith ag baint leis sin,” a dúirt
Eilís, mar d’airigh sí an-sásta go raibh deis aici beagán dá
cuid eolais a thaispeáint. “Ní gá ach smaoineamh cén
phraiseach a dhéanfadh sé sin den lá is den oíche. An
dtuigeann tú, bíonn ceithre huaire fichead an chloig ag an
domhan le casadh ar a ais. Is líne ais an domhain a théann
ón mol theas go dtí an mol thuaidh—”
“Más faoi thua atáthar ag caint,” a dúirt an Bandiúc,
“baintear an cloigeann di!”
“That would have no advantage at all,” said Alice, as she felt very happy that she had the opportunity
to show a lttile of her
knowledge. “It is only necessary to think about what mess it make of the day and night. You understand, the world has 24 hours
to turn back/around. The axis is a line of the Earth from the South Pole to the North Pole—”
“If the one talking is under the axe,” said the Duchess, “take the the head off of her! [axis/axe pun lost
as Ghaeilge.]
buntáiste | advantage | m from Norman French avantage |
airigh | perceive, sense | |
deis | right hand (side); opportunity | |
gá | need, requirement | m |
praiseach a dhéanamh de | make a mess of | |
téigh | go | pres téigh |
mol | hub, nave, pole | m |
air | back, axis | |
tua | axe | f |
Thug Eilís sracfhéachaint go himníoch i dtreo an chócaire
le feiceáil an raibh rún aici glacadh leis an leid; ach bhí an
cócaire ag suaitheadh an anraith go dícheallach, agus ní
raibh sí ag éisteacht, de réir dealraimh. Mar sin lean Eilís
uirthi: “Ceithre huaire fichead an chloig, is dóigh liom, nó
dhá cheann déag, b’fhéidir? Nílim—”
“Och, ná bí do mo bhuaireamh,” a dúirt an Bandiúc, “ba
ghráin liom figiúirí riamh anall!” Agus leis sin thosaigh sí ag
cealgadh an naíonáin arís agus ag rá cineál suantraí leis agus
á chroitheadh go fíochmhar ag deireadh gach uile líne:
Alice gave a cursory glance in the direction of the cook to see if she had the intention to take the hint;
but the cook was industriously stirring the soup, and apparently she was not listening. So Alice continued
to her: “Twenty-four hours, I think, or maybe twelve? I am not—
“O, don’t bother me [don’t be worrying me],” said the Duchess
sracfhéachaint | cursory glance | f |
imníoch | Anxious, concerned | |
leid | Hint, inkling; prompt; pointer, clu | f |
suaitheadh | mixing, stirring | |
anraith | soup, broth | m |
De réir dealraimh | apparently | |
buair | Grieve; vex, perturb | vn buaireamh |
gráin | Hatred, abhorrence | f |
anall | Hither, from the far side | |
riamh anall | from time immemorial | |
anall | Hither, from the far side | |
cealgadh | Beguilement, allurement; deception; lulling | |
suantraí | lullaby | f |
croit | shake | vn croitheadh |
fíochmhar | Furious, ferocious | |
“Má ligeann sraoth do bhuachaillín,
labhair go borb leis, bí á chniogadh!
In aon turas atá an ceoláinín,
is maith leis thú a ghriogadh!”
LOINNEOG
(a nglacadh an cócaire agus an naíonán páirt inti [??]):—
“Bhabh! Bhabh! Bhabh!”
“If a boy lets out a sneeze
speak harshly to him, be striking him
any time he is whimpering
he likes to tease you!”
REFRAIN
(the cook and the baby take a part in it—
“Wow! Wow! Wow!”
sreaoth | sneeze | |
borb | Fierce, violent; rude | |
Labhairt go borb | to speak angrily, harshly | |
cniog | Rap, tap; strike | vn cniogadh |
griogadh | Teasing, tantalization; petty annoyance; Titillation, excitation | |
LOINNEOG | REFRAIN | |
babh = badhbh | War-Goddess; Vulture; carrion-crow; Scold | f |
Fad is a bhí an Bandiúc ag rá an dara rann, chaitheadh [past hab] sí an naíonán suas agus anuas go garbh, agus scréachadh an ruidín bocht chomh hard sin, gur ar éigean a bhí Eilís in ann na focail a dhéanamh amach:—
While the Duchess was saying the second verse, she was throwing the baby up and down roughly, and the poor little thing was screaming so hard that Alice could hardly make out the words.
rann | verse | m |
ruidín | little thing | |
éigean | Force, violence | m |
ar éigean | hardly, barely, with difficulty | |
“Má ligeann sraoth mo bhuachaillín,
buailim é is bím ag sciolladh!
Is cluiche dó an tsraothartaíl,
is aoibhinn leis an piobar!”
LOINNEOG
“Bhabh! Bhabh! Bhabh!”
“If a boy lets out a sneeze,
I hit him and I am scolding!
sneezing is a game for him,
The pepper is delightful to him!”
REFRAIN
“Wow! Wow! Wow!”
scioll | scold | vn sciolladh |
sraothartaíl = sraothartach | sneezing | f |
aoibhinn | Delightful, blissful | |
“Seo, tá cead agatsa é a mhuirniú tamall, más maith leat!” a dúirt an Bandiúc le hEilís, ag caitheamh an linbh léi le linn a cuid cainte. “Ní mór dom imeacht agus mé féin a réiteach le haghaidh an chluiche [gen] cróice leis an mBanríon,” agus bhrostaigh sí amach as an seomra. Chaith an cócaire friochtán léi ag imeacht di, ach níor bhuail sí í.
“Here, you have permission to cuddle him for a while, if you like” said the Duchess to Alice, throwing the baby to her while she was speaking/during her speech. “I must leave and prepare myself for the croquet game with the Queen,” and she hurried out of the room. The cook threw a frying pan at her as she was leaving, but she did not hit her.
muirnigh | Fondle, caress, cherish; cuddle | vn muirniú |
cluiche | game | m gs cluiche |
brostaigh | hasten, urge; hurry | |
friochtán | frying pan | m |
Ba é dícheall Eilíse é breith [?] ar an leanbh, mar is créatúirín míchumtha a bhí ann, agus bhí sé ag síneadh a ghéag amach gach uile threo, “go díreach ar aon dul le crosóg mhara,” a cheap Eilís. Bhí an ruidín bocht ag cuachaíl mar a bheadh inneall gaile nuair a rug sí air, agus lean air á shníomh agus á únfairt féin, sa chaoi nach raibh sí in ann é a choinneáil ach ar éigean go ceann cúpla nóiméad.
Alice did her best to catch the baby, as it was a deformed little creature, and it was stretching out its limbs in every direction, “just like a starfish,” thought Alice. The poor little thing was whistling/whining like a steam engine when she caught it, and it continued turning and tossing itsself, the reason she could hardly keep it for a few minutes.
spin,dícheall | Best endeavour | m |
breith | Judgment, decision; birth | |
míchumtha | Misshapen, deformed, uncomely; ill-made | |
géag | limb | f |
ar aon dul | uniform with | |
crosóg mhara | cross | f |
cuachaíl | whining | |
inneall | arrangement; engine | |
gal | fury; steam, vapor | f gs gaile, |
sníomh | spin, twist, turn | |
únfairt | rolling, tossing | |
ar éigean | hardly, barely, with difficulty | |
Chomh luath is a rinne sí amach an bealach ceart chun é a chealgadh (is é sin é [?] a chasadh agus cineál snaidhme a dhéanamh de, agus ansin breith go daingean ar a chluas deas agus a chos chlé, ionas nach scaoileadh sé é féin), thug sí amach faoin spéir é. “Mura dtabharfaidh [fut] mé an leanbh seo chun siúil [gen following chun] liom,” a dúirt Eilís léi féin, “is cinnte go maróidh [fut] siad é tar éis lae nó dhó; nár dhúnmharú a bheadh ann é a fhágáil i mo dhiaidh?” Dúirt sí na focail dheireanacha sin os ard, agus rinne an rud beag gnúsacht mar fhreagra (bhí sé éirithe as an tsraothartaíl faoin am sin). “Ná bí ag gnúsachtach,” a dúirt Eilís leis. “Ní hé sin an bealach ceart chun thú féin a chur in iúl.”
As soon as she had made out the right way to lull him to sleep (turn it and making a sort of knot, then catch firmly on its right ear and its left foot, so that it did not release itself) she took it outdoors. “If I will not take this child to walk with me,” said Alice to herself, “they certainly kill it after a day or two; would it not be murder to leave him behind?” She said those last words out loud, and the little thing made a grunt as an answer (it had stopped sneezing by that time). “Don’t be grunting,” Alice said to it. “That is not the right way to express yourself.”
cealgadh | Beguilement, allurement; deception; lullaby | m |
snaidhm | knot | |
daingean | firm, strong | |
ionas | so that | |
scaoileadh | Loosening, undoing; release | m |
gnúsacht | grunt | f |
gnúsachtach | grunting | f |
Lig an leanbh gnúsacht eile agus bhreathnaigh Eilís go himníoch ar a aghaidh le feiceáil cad a bhí ag cur as dó. Gan amhras ar bith is an-gheancach a bhí a shrón; ba mhó a bhí sí cosúil le soc ainmhí [gen] ná le srón duine; bhí a shúile an-bheag do naíonán freisin; tríd is tríd níor thaitin dreach an linbh le hEilís ar chor ar bith. “B’fhéidir nach bhfuil sé ach ag snagaíl,” a smaoinigh sí, agus bhreathnaigh sí isteach ina shúile arís le feiceáil an raibh deora iontu.
The baby let out another grunt and Alice looked anxiously at its face to see what was putting it out. Without doubt its nose was very snubby; it was more like an animal snout than a human nose; its eyes were very small for a baby as well; In general, Alice did not like the expression of the baby at all. “Perhaps it is only sobbing,” she thought, and she looked into its eyes again to see if there were tears in them.
gnúsacht | grunt | f |
imníoch | anxious, concerned | |
geancach | Snub-nosed; Snubby, surly, rude | |
soc | Muzzle, snout; nose | m |
ainmhí | animal | mm gs ainmhí |
dreach | Facial appearance; look, expression; aspect | m |
snagadaíl = snagaireacht | gasping, sobbing, hiccuping | f |
Ní raibh deoir ar bith ann. “Má tá tú ag dul ag iompú isteach i do mhuc, a thaisce,” a dúirt Eilís go lándáiríre, “ní bheidh aon bhaint agam leat a thuilleadh. Seachain anois!” Chuir an ruidín bocht snag eile as (nó gnúsacht, níorbh fhéidir a rá cé acu), agus shiúil siad beirt ar aghaidh go ciúin go ceann tamaill.
There were no tears at all. “If you are turning into a pig, my dear, I will not continue to be associated with you. Take care now!” The poor little thing made another hiccup (or grunting, it was impossible to say which) and they both walked quietly forward for a while.
iompú | Turning, turn | |
muc | pig | f |
taisce | Store, treasure, hoard | |
a thaisce | my dear | |
lándáiríre | Fully in earnest | |
seacain | avoid, evade, shun; Take care | |
go ceann tamaill | for a while | |
ar aghaidh | forward |
Bhí Eilís ag tosú ag fiafraí di féin, “Anois, céard a dhéanfaidh mé leis an ruidín seo nuair a thabharfaidh mé abhaile liom é?” nuair a rinne sé gnúsacht eile, a bhí chomh fíochmhar gur bhreathnaigh Eilís anuas ar a aghaidh agus imní uirthi. Ní fhéadfadh sí mearbhall ar bith a bheith uirthi an uair seo: ní raibh dada eile ann ach muc, agus bhraith sí gurbh áiféiseach an mhaise di é a iompar coiscéim ní b’fhaide.
Alice was beginning to ask herself, “Now, what will I do with this little thing when I take it home with me?” when it make another grunt, it was so fierce that Alice looked down on his face and was worried. She couldn’t be confused at all this time: there was nothing other than a pig, and she felt it was ridiculous for her to carry him one step further.
gnúsacht | grunt | f |
fíochmhar | Furious, ferocious | |
imní | anxiety, concern | f |
mearbhall | Bewilderment, confusion, wandering | m |
braith | perceive, feel, depend | |
áiféiseach | Exaggerated; Ridiculous | |
maise | Adornment, beauty; becomingness, comeliness; manner | f |
iompar | Carriage, conveyance, transport; carrying; communication; support | |
coiscéim | footstep, pace; step | |
ní b’fhaide | no longer | |
Leag sí an créatúr beag anuas mar sin agus bhí faoiseamh mór uirthi nuair a chonaic sí é ag sodar leis isteach sa choill. “Dá bhfásfadh sé suas,” a dúirt sí léi féin, “is urghránna an páiste a bheadh ann: ach is dóighiúil go maith an mhuc atá ann, is dóigh liom.” Agus thosaigh sí ag smaoineamh ar roinnt páistí [gen pl] eile dá haithne, a dhéanfadh go han-mhaith mar mhuca. Bhí sí ag rá léi féin, “Faraor nach fios do dhuine conas iad a athrú—” nuair a baineadh geit aisti, mar chonaic sí an Cat Clárach ar ghéag crainn tamall uaithi.
She laid the little creature down and was very relieved when she saw it trotting into the wood. “If it would grow up,” she said to herself, “it would be a Frightfully ugly child: But it is a good handsome pig, I think.” And She started thinking about some other children of her acquaintance, that would do very well as pigs. She was saying to herself “Alas, no one knows how to change them—” when she was startled, as she saw the Clare Cat on a tree branch some distance from her.
faoiseamh | Relief; alleviation, ease | |
sodar | trotting, trot | m |
urghránna | Frightfully ugly, hideous, ghastly | |
dóighiúil | Handsome; Good-looking, beautiful | |
Faraor | alas | |
Nuair a chonaic an Cat í, ní dhearna sé ach cár gáire a chur air féin. Ba dhea-mhéineach an dreach a bhí air, dar le hEilís: bhí ingne an-fhada aige ina dhiaidh sin féin agus a lán lán [?] fiacla, bhraith sí mar sin go mba chóir meas a thaispeáint dó.
When the Cat saw her, it only grinned. Its appearance was nice and friendly, Alice thought: It had very long claws even so and a lot of teeth, she felt she should show respect to it.
méineach = méiniúil | Well-disposed, kind, friendly | |
dea-mhéineach | superior | |
dreach | Facial appearance; look, expression; aspect | m |
dar le N | according to N | |
ionga | nail, claw | f pl ingne |
Ina dhiaidh sin féin | even so | |
“A Phuisín Chláraigh,” a thosaigh sí beagán eaglach, mar ní raibh a fhios aici an dtaitneodh an t-ainm leis: ní dhearna an Cat, áfach, ach a chár a leathnú beagán. “Féach, tá sé sásta go dtí seo,” a smaoinigh Eilís, agus lean sí uirthi, “An féidir leat a insint dom, le do thoil, cén bealach arbh fhearr liom dul as seo?”
“Clare Puss,” she began a little timidly as she didn’t know if he would like that name: however, the cat only widened its grin a little. “Look, he is happy so far,” thought Alice, and she continued, “Can you tell me, please, what way is best to go out of here?”
eaglach | Fearful, afraid; apprehensive, timid | |
áfach | however | |
cár | mouth (showing teeth), grin, grimace; teeth | m |
leathnú | Widening, expansion, extension | |
“Braitheann sé sin roinnt mhaith
ar an áit a bhfuil tú ag iarraidh
dul [indirect relative clause],” a dúirt an Cat.
“Is cuma liom dáiríre cén áit—”
a dúirt Eilís.
“Is cuma ansin cén bealach a
rachaidh tú,” a dúirt an Cat.
“—fad is go rachaidh mé áit
éigin,” a dúirt Eilís mar mhíniú.
“Arú, déanfaidh tú é sin cinnte, má shiúlann tú sách fada.”
Cheap Eilís nach bhféadfaí é sin a shéanadh, bhain sí triail
as ceist eile mar sin. “Cén sórt daoine atá ina gcónaí thart
timpeall anseo?”
“That depends in a good part on what place you are trying to go to.” said the Cat
“I don’t really care what place—” said Alice
“The it doesn’t matter what way you go,” said the Cat.
“—I will always go somewhere,” Alice explained
“Ah, you will certainly do that, if you walk far enough”
Alice thought this could not be denied, she tried another question like that.
“What kind of people live round about here?”
braith | perceive, feel, depend | |
míniú | Explanation, interpretation | m |
sách | Full, sated, satisfied; Sufficiently, enough | |
séan | deny | |
“An bealach sin,” a dúirt an Cat agus é ag bagairt a lapa
dheis, “tá cónaí ar Haitéir: agus an bealach sin,” agus é ag
bagairt an lapa eile, “tá cónaí ar Ghiorria Márta. Tabhair
cuairt ar cibé duine acu is mian leat: tá siad as a meabhair
beirt.”
“Ach nílim ag iarraidh dul i measc daoine atá as a
meabhair,” a dúirt Eilís.
“Níl leigheas agat air sin, arú,” a dúirt an Cat. “Táimid go
léir as ár meabhair anseo. Tá mise as mo mheabhair. Tá tusa
as do mheabhair.”
“That way,” said the cat brandishing its right paw, “a hatter lives: and that way,” brandishing its other paw,
“lives a March Hare. Visit whichever person you want: They are both out of their minds.”
“But I don’t want to go among people who are out of their minds,” said Alice.
“You have no remedy for that, ah,” said the cat. “We are all out of our mind here. I am out of my mind. You are out
of your mind.”
bagair | threaten; brandish; beckon | vn bagairt |
lapa | paw | m |
giorria | hare | m |
Márta | march | m |
cibécibé | whoever, whatever, whichever | |
mian | desire | f |
meabhair | mind, memory; intellect; power of thought; attention; Consciousness, awareness; reason; Sensation, feeling; Sense, meaning; intention | f |
“Conas atá a fhios agat go bhfuil mise as mo mheabhair?”
a d’fhiafraigh Eilís.
“Caithfidh go bhfuil tú as do mheabhair,” a dúirt an Cat,
“nó ní thiocfá anseo sa chéad áit.”
Níor cheap Eilís gur chruthú ar bith é sin; lean sí uirthi [?],
áfach, agus dúirt, “Agus conas atá a fhios agat go bhfuil tú
féin as do mheabhair?”
“Ar an gcéad dul síos,” a dúirt an Cat, “níl madra as a
mheabhair. An admhaíonn tú é sin?”
“Admhaím, is dócha,” a dúirt Eilís.
“How do you know I am out of my mind?” asked Alice.
“You must be out of your mind,” said the Cat, “or you wouldn’t come here in the first place.”
Alice did not think that was any proof at all: she continued, however, and said,
“And how you know you are yourself out of your mind?”
“Firstly,” said the Cat, “a dog is not crazy. Do you admit that?”
“I admit [it], probably,” said Alice.
cruthú | creation, proof, testimony | m |
áfach | however | |
Ar an gcéad dul síos | in the first instance, firstly | |
admhaigh | Acknowledge; Admit | |
“Anois, más ea,” a dúirt an Cat, “an dtuigeann tú, cuireann
an madra drantán as nuair a bhíonn fearg air agus croitheann
sé a eireaball nuair a bhíonn sé sásta. Anois bímse ag
drantán nuair a bhím sásta agus croithim m’eireaball nuair
a bhíonn fearg orm. Mar sin, is as mo mheabhair atáim.”
“Crónán a thugaimse air [?] sin, ní drantán,” a dúirt Eilís.
“Tabhair cibé ainm is mian leat air,” a dúirt an Cat. “An
mbeidh tú ag imirt cróice leis an mBanríon inniu?”
“Ba bhreá liom é sin go mór,” a dúirt Eilís, “ach ní bhfuair
mé cuireadh fós.”
“Feicfidh tú ann mé,” a dúirt an Cat agus d’imigh as
amharc.
“Now even so,” said the Cat, “you understand, the dog makes a growl when angry and it shakes its tail
when it is happy. Now I am growling when I am happy and I shake my tail when I am angry. So I am out
of my mind.”
“I take that for purring, not growling,” said Alice.
“Give it whatever name you like,” said the Cat, “Will your be playing croquet with the Queen today?”
“I would really love that,” said Alice, “but I have not yet gotten an invitation.”
“You will see me there,” said the Cat and disappeared.
Más ea | if so, even so | |
drantán | snarling; growling, grumbling | m |
fearg | anger | f |
croith | shake | v |
Crónán | humming, purring | m |
cibécibé | whoever, whatever, whichever | |
mian | desire | f |
Cuireadh | invitation | m |
amharc | sight | m |
Is beag an t-iontas a chuir sé sin ar Eilís, bhí sí chomh
cleachtach faoin am sin le rudaí aisteacha. Fad is a bhí sí ag
breathnú ar an áit a raibh an Cat, tháinig sé ar ais go tobann
arís.
“Cad a bhain don leanbh, dála an scéil?” a dúirt an Cat,
“Dóbair dom gan fiafraí díot.”
“Rinneadh muc de,” a dúirt Eilís go ciúin, amhail is dá
dtiocfadh an Cat ar ais ar an ngnáthbhealach.
“Shíl mé gurb é sin a tharlódh,” a dúirt an Cat agus
d’imigh sé as amharc arís.
That gave Alice little surprise, she was so accustomed to strange things by that time. While she was
looking at where the Cat had been, it suddenly came back.
“What happened to the baby, by the way?” said the Cat, “I almost didn’t ask you.’
“It was made a pig,” said Alice quietly, as if the Cat returned in the usual way.
“I thought that would happen,” said the cat and disappeared again.
iontas | wonder, surprise | m |
cleachtach | accustomed | |
aisteach | Peculiar, queer; Wonderful, surprisin | |
Dála an scéil | By the way | |
dóbair | it nearly happened that | |
fiafraí | inquiry, question | m |
díot | from/off/of you | ← dede |
amhail | like, as | |
D’fhan Eilís tamall beag mar bhí ag súil beagán go
dtiocfadh sé ar ais, ach níor tháinig, agus tar éis cúpla
nóiméad shiúil sí léi [?] i dtreo na háite a dúradh léi a raibh an
Giorria Márta ina chónaí. “Chonaic mé haitéirí roimhe seo,”
a dúirt sí léi féin; “is spéisiúla go mór a bheidh an Giorria
Márta, agus ós rud é gurb é seo mí na Bealtaine, b’fhéidir
nach mbeadh sé ina ghealt mhire—ar a laghad nach mbeadh
sé chomh dona is a bhí sé i mí an Mhárta.” Le linn di é sin a
rá d’fhéach sí suas, agus b’shin é an Cat arís ina shuí ar
ghéag crainn.
“An ‘muc’ a dúirt tú, nó ‘poc’?” a dúirt an Cat.
Alice waited as she was slightly expecting it to come back again, but it did not come,
and after a few minutes she walked in the direction of the place she was told the March Hare lived.
“I have seen hatters befor this,” she said to herself; “the March Hare will be more interesting,
and since it happens that this is the month of May, perhaps he would not be crazy—at least he would not be as bad
as in the month of March.” While saying that she looked up and there was the cat again sitting on a tree branch.
“You said ‘pig’ or ‘buck/billy goat’ [‘fig’]?” said the cat. [matching the sound shift]
dúradh | was said | past aut of abair |
Ós rud é go | since it happens | |
gealt | Crazy person, lunatic | f |
mire | Quickness, rapidity; spiritedness, ardour; Madness, frenzy | f |
le linn | during | |
poc | [Of deer, goat] Buck; butt [as from a goat] | |
“‘Muc’ a dúirt mé,” a d’fhreagair Eilís, “agus b’fhearr liom
nach leanfá ort ag teacht chun léargais agus ag imeacht as
chomh tobann sin. Cuireann tú meadhrán i mo cheann.”
“Maith go leor,” a dúirt an Cat; agus an babhta seo d’imigh
sé as mall go leor, ag tosú le ceann a eireabaill agus ag
críochnú lena straois gáire, agus d’fhan sí sin ann nuair a bhí
gach cuid eile di imithe.
“Arú, is minic a chonaic mé cat gan straois gáire,” a
smaoinigh Eilís, “ach straois gáire gan chat! Is é an rud is
aistí dá bhfaca mé riamh le mo bheo é [?]!”
“I said ‘Pig’,” andswered Alice, “and I would prefer you would not be appearing [coming to vision] and disappearing
so suddenly. You make me dizzy.”
“All right/good enough,” said the Cat; and on this occasion it left quite slowly, starting with the end of its
tail and finishing with its grin, and that stayed when every other part was gone.
“Ah, I have often seen a cat without a grin,” thought Alice, “but a grin without a cat. It is the strangest thing
I have ever seen in my life!”
léargas | Sight, insight, discernment, vision; visibility | m |
meadhrán | Dizziness, giddiness, vertigo | m |
babhta | spell, turn, occasion | m |
an babhta seo | on this occasion | |
straois | grin | f |
Ní dheachaigh sí mórán ní b’fhaide nuair a thug sí teach an Ghiorria Márta faoi deara: cheap sí gurbh é an teach ceart é, toisc gur cuma cluas a bhí ar na simléir agus gur ceann fionnaidh a bhí air. Bhí an teach chomh mór sin, nár theastaigh uaithi teacht in aice leis go mbeadh beagán eile de phíosa clé an mhuisiriúin ite aici, rud a d’ardaigh í go dtí airde dhá throigh: ansin féin shiúil sí suas chuig an teach faiteach go maith [?], agus í ag rá léi féin, “Cuir i gcás go mbeadh sé as a mheabhair ar fad i ndeireadh na dála! Faraor nárbh é an Haitéir a roghnaigh mé ina áit!”
She had not gone much farther when she noticed the March Hare’s house: she thought it was the right house, because the chimneys looked like an ear and the roof looked like there was fur on it. The house was so big, she did not want come near it before eating another bit of the left-handmushroom she had, a thing that raised her to two feet high: then she herself walked up to the house timidly, and saying to herself, “Suppose he is out of his mind when all is said and done! Alas, it was not the Hatter I chose instead!”
fionnadh | fur; hair | m |
troigh | foot, step | m |
faiteach | Fearful, apprehensive; timid, shy | |
Cuir i gcás go | suppose that | |
meabhair | mind, memory; intellect; power of thought; attention; Consciousness, awareness; reason; Sensation, feeling; Sense, meaning; intention | f |
I ndeireadh na dála | when all is said and done | |
Faraor | Alas | |
ina áit sin | instead of that | |
Nótaí faoi scéalta
Tá fadhbanna móra sláinte fós ag N, mo mhac is óige | ||
Tá tinneas neamhchoitianta air/i> | He has an uncommon illness | |
Tugtar siondróm “Ehlers-Danlos” air | ||
Is fadhb é maidir le cnámha agus matáin agus an fíochán tacaíochta eatarthu. | It is a problem about bones and muscles and the connective tissue between them. | |
Níl mórán dochtúirí ar an eolas faoi | ||
Tá a lán pian ag N an chuid is mó lá | ||
Tá Bíonn dhá nó trí chruinniú leighis aige gach seachtain | ||
Tá sé an-deacair dúinn uile. Táimid an-tuirseach | ||
cathaoir inchlaonta | recliner | |
cathaoir a théann siar | ||
Bhí cathaoir a théann siar ag teastáil ó Nick | ||
cathaoir le cumhacht leictreach | ||
Tá na cathaoireacha sin an-daor i siopaí, b’fhéidir dhá mhíle dollar | ||
Is minic a bhíonn cathaoireacha úsáidte saor. | ||
D’íoc muid fiche dollar ar chathaoir den sórt sin Dé Sathairn | ||
dhá fhadhb bheaga | ||
Bhí orainn tiomáint go dtí lár áit ar bith sa chuid thuaidh de Chontae Anoka | ||
Níor oibrigh an rialaitheoir leictreach | ||
Bhí cat nó madra ag cogaint ar an corda. Bhí na sreanga copair le feiceáil | ||
sreang | wire | f2 |
Ba Is féidir na dá shreanga copair a fheiceáil. | ||
leithligh | apart, aside, by oneself | |
Nuair a coinníodh iad ar leithligh d’oibrigh an rialaitheoir | ||
Chlúdaigh mé an copar le téip leictreach | ||
fadhb ar bith | ||
teiripeoirí agus dochtúirí go leor | ||
Caithfidh sé cairdeolaí a fheiceáil | ||
Tá sé sé bliana is fiche d’aois | ||
Nuacht eile faoi Eilis | ||
Táimid ag lón i mbialann Mad Hatter an mhí seo caite | ||
i Anoka | ||
Chonaic muid scannán cogaí réalta an t-ardú de Skywalker (siúlóir na spéire) | ||
Thaitin an scannán linn | ||
Tá stair fhada ag M agus mé le Star Wars | ||
Chonaiceamar an chéad scannán, dóchas nua, sa bhliain míle naoi gcéad seachtó a seacht. | ||
Ba é sin ár dara coinne/dáta. | ||
Bhí an phictiúrlann ar shráid na Darach i gcomharsanacht Chósta Oir Chicago | ||
<!–
Scéal
–> <!–