Irish Class, June 4, 2018
Rang Gaeilge, 4ú lá Mí na Mheiteam 2018
<!–
Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ
–>
Seanfhocal
| gráinne | grain, single grain | m |
| pónaire | bean | f |
| Tá fhios aige cé mhéad gráinne pónaire a dhéanann cuig | He knows how many beans makes five. | “He knows what is what” |
| Tabhartas Uí Néill agus a dhá shúil ina dhiaidh. | O’Neil’s gift (or favor), and his two eyes after it. | “Someone who gives you something and then draws attention to it, reminding you what a nice thing they did for you!” |
Lá Bealtaine
-
Bhí go leór pisreóga ann faoi Lá Bealtaine.
Ní chuirtí amach aon bhainne chor ar bith an
lá sin, dá gcuirtí ni bheadh an t-ádh ar na
beithidhigh ar peadh na bliádhna arístBhí go leor pisreoga ann faoi Lá Bealtaine. Ní chuirtí amach aon bhainne chor ar bith an lá sin, dá
gcuirtí ní bheadh an t-ádh ar na beithígh ar feadh na bliana aríst.Bhí go leor pisreoga ann faoi Lá Bealtaine. There were many superstitious practices about the day of Beltane. bainne milk Ní chuirtí amach aon bhainne chor ar bith an lá sin No milk at all would be put out on that day dá gcuirtí ní bheadh an t-ádh ar na beithígh ar feadh na bliana aríst. if put out there would be no luck for the beasts throughout the year -
Oidhche bealtaine chuirtí ruainne caorthainn
ós cionn an dorais ar fhaithchios go dtuibhradh
na sídheóga na daoine nó na beitidhígh leo.
Chuirtí gad ar Laimh an cheain a mbiodh
an leamhnacht an Lá Bealtaine ar fhaithchíos
go dtibbhradh náa sídheóga ar bainne leóOíche Bhealtaine chuirtí ruainne caorthainn os cionn an dorais ar fhaitíos go dtabharfadh na sióga na
daoine nó na beithígh leo. Chuirtí gad (féithleoige) ar láimh an cheaintín a mbíodh an leamhnacht ann
Lá Bealtaine ar fhaitíos go dtabharfadh na sióga an bainne leo.tabhair give, take ruainne hair (single); fiber; thread caorthann rowan gad withe, rope féithleoig vine ceaintín canteen, pitcher lámh an cheaintín handle of the pitcher leamhnacht new milk bainne milk -
Bhíodh sean-bhean ag aabhail thart fadó ag
criunniughadh ime Lá Bealtaine agus mara
bhfuigheadh sí é deireadh sí go dtiubhrach sí léite
an tim ar fadBhíodh seanbhean ag gabháil thart fadó ag cruinniú ime Lá Bealtaine agus mura bhfaigheadh sí é,
deireadh sí go dtabharfadh sí léi an t-im ar fad.gabháil taking, atch, seizure, capture cruinniú meeting, gathering im bitter ime fence, hedge mura bhfaigheadh sí é, if she would not get it lei an t-im ar fad all the butter with her -
Síobhán Ní Churraoin do sholátuigh
Siobhán Ní Churraoin,
An Chloich Mhóir,
Conamara.
Óna hathair Maitiú (70bl) a fuair sí an t-eolassoláthraigh = soláthair Gather, procure; provide, supply Síobhán Ní Churraoin do sholátuigh SNC collected [Implied copula?] An Chloich Mhóir The Great Stone
-
Lá Bealtaine bíonn go leor pisreóga ag daoine.
Dhá neirgeas ar maidin roinnt moch La Bealtaine agus dhá
dtaighcheá amach ar an tsráid agus breathnughadh do timéall ní fheofeá
dealtach ar son teach. Agus chuimhneá ort féin go mbíonn pisfeóga ag daoine indiu
gan ceine a chur síor go bfheicfhe siad deatach ar teach eile mar dhá chú an chéad duine a
cuirfheaadh síos teine agus dealtach a beith ar an simléar ar an gcéad shimléar ar maidin,
dearfheadh na sean-daoine nach mbeadb an e’ádh ort an blian sin. Ní chuireann daoine amach aon luaith
an lá sin aít ab oireadDá n-éireofá ar maidin roinnt moch Lá Bealtaine agus dhá dtéifeá amach ar an tsráid agus breathnú i
do thimpeall ní fheicfeá deatach as aon teach. Chuimhneofá ort féin go mbíonn pisreoga ag daoine
inniu gan tine a chur síos go bhfeicfidh siad deatach as teach éigin eile mar dá mba thusa an chéad
duine a chuirfeadh síos tine agus deatach a bheith as do shimléar ar an gcéad shimléar ar maidin,
déarfadh na seandaoine nach mbeadh an t-ádh ort an bhliain sin. Ní chuireann daoine amach aon luaith
an lá sin ach an oiread.moch early Dá n-éireofá ar maidin roinnt moch Lá Bealtaine if you would get up early in the morning on B day dhá dtéifeá amach ar an tsráid if you would go out on the street dtéifeá var cond of téigh. CO rachfá deatach smoke breathnú i do thimpeall ní fheicfeá deatach as aon teach look around yourself and you would not see smoke from any house Chuimhneofá ort féi you would remember yourself go mbíonn pisreoga ag daoine inniu gan tine a chur síos people today have a custom of not putting up a fire simléar chimney déarfadh na seandaoine nach mbeadh an t-ádh ort an bhliain sin. the old people would say you would not have luck that year luaith ashes ach an oiread either -
Áine Ní Fágharea do chur síos Leorai ö Biath
Áine Ní Fhágharta,
Baile na hAbhann,
Conamara.
Ó Learaí Ó Biath a fuair sí an t-eolas<!–
–>
OÍCHE CHINN AN DÁ LÁ DHÉAG
An t-Oileán Draoicheachta
-
Gach aon seachtmhadh bliain Dibci Oidhchi Cinn A Dá lá Déag bionn
oileán draoicheachta le feiceá amach ins a bhfarraige mór in aicht le
Inis Mór in Árainn.Gach aon seachtú bliain Oíche Chinn An Dá Lá Dhéag bíonn oileán draíochta le feiceáil amach ins an
bhfarraige mhór in aice le Inis Mór in Árainn.seachtú seventh Oíche Chinn An Dá Lá Dhéag 12th Night bíonn oileán draíochta le feiceáil amach ins an bhfarraige mhór in aice le Inis Mór in Árainn a magic island can be seen in the great sea near Inis Mór in Árain -
Anuraudh (5-1-’38) chonnnaic mé féin an t-oileán. Bhíos féin is gach duine
againn sa teacht thíos ar an nGardha Árd, garraidhe é seo atá an-árd is
bíonn amharc breágh le feiceál uaidh ins gach áit thar timcheall air agus
dhá bhrí is bhí amharc breágh againn ar an oileán.Anuraidh (ar an 5ú Eanáir 1938) chonaic mé féin an t-oileán. Bhí mé féin is gach duine againn sa teach
thíos ag an nGarraí Ard, garraí é seo atá an-ard is bíonn amharc breá le feiceáil uaidh ins gach áit thart
timpeall air agus dhá bhrí sin, bhí amharc breá le feiceáil againn ar an oileán.Anuraidh last year Garraí Garden amharc breá fine view le feiceáil uaidh ins gach áit thart timpeall air to see everyplace around him brí strength, vigor Dá bhrí sin therefore -
Mí féin and chéad dhuine a chonnaic ar t-Oileán. Bhfreathnuigh
mé ar an bhfaraige is shíleas gur tré lasadh a bhí, bí an oiread sin
soillse le feiceál amach ar an bhfaraige.Mé fhéin an chéad duine a chonaic an t-oileán. Bhreathnaigh mé ar an bhfarraige is shíleas gur trí
lasadh a bhí sí, bhí an oiread sin soilse le feiceáil amach ar an bhfarraige.trí lasadh on fire shíleas gur trí lasadh a bhí sí, thought that it was on fire bhí an oiread sin soilse le feiceáil amach ar an bhfarraige there were so many lights out on the sea -
B’iongantach an t-amharc é. Bhí sé mar a bheadh na milliúin coinnle
lasta agus bhí suntoas maith le tabhairt dó mar ní raibh sé acht spota
mór amháin de’n fharaige. Ní raibh duine ar an mbaile nach ndeachaidh
[síos] ag breathnú ar ba soillse an oidhche sin.B’iontach an t-amharc é, bhí sé mar a bheadh na milliúin coinnle lasta amach ar an bhfarraige agus bhí
suntas maith le tabhairt dó mar ní raibh sé ach i spota amháin den fharraige. Ní raibh duine ar an
mbaile nach ndeachaigh síos ag breathnú ar na soilse an oíche sin.B’iontach an t-amharc é it was a wonderful view coinneal candle f lasta alight suntas maith le tabhairt dó to notice well that mar ní raibh sé ach i spota amháin den fharraige as they were on only one spot in the sea Ní raibh duine ar an mbaile nach ndeachaigh síos ag breathnú ar na soilse an oíche sin. No one in the town did not come down to watch the lights that night -
Chuala mé na sean-duine ag rádh go ndeachaidh triúr fear as
an gCaorán amach, gcurrach oidhche dá bhfaca siad an t-oilean le
síul is go bhféadfhadh siad é a choinnéal mbárr uisge i gcómhnuidhe mar
deirtear dá gcaithfeá bróg nó caipín nó rud ar bith isteacb ar a
oileán go bhfanfadh sé tirm/Chuala mé na seandaoine ag rá go ndeachaigh triúr fear as an gCaorán amach i gcurach oíche dá
bhfaca siad an t-oileán le súil is go bhféadfadh siad é a choinneáil i mbarr uisce i gcónaí mar deirtear
dá gcaithfeá bróg nó caipín nó rud ar bith isteach ar an oileán go bhfanfadh sé tirim.Caorán moor, fragment of turf curach Currach; coracle dá if non-standard usage. In CO dá is used with cond. súil eye, hope f coinneáil keeping, maintenance i mbarr uisce above water i gcónaí always dá gcaithfeá bróg nó caipín nó rud ar bith isteach ar an oileán go bhfanfadh sé tirim. if you would throw a shoe or a cap or anything at all ins on the island it would stay dry [i.e., waterproof] -
Bhí go maith agus ní raibh go holc de nuair a chonnaic an
triúr seo é dubhairt siad go ngabhfhadh siad amach go dtí é. Nuair a cheap
siad a bheith in aice leis sil duine aca a hata a chaiteain isteach air acht bhí an
t-oileán imighthe is n’fhaca siad ní ba mhó é.Bhí go maith agus ní raibh go holc, nuair a chonaic an triúr seo é dúirt siad go ngabhfadh siad amach
go dtí é. Nuair a cheap siad a bheith in aice leis shíl duine acu a hata a chaitheamh isteach air ach bhí
an t-oileán imithe is ní fhaca siad ní ba mhó é.gabh take, take hold of catch; go, move, proceed siad go ngabhfadh siad amach go dtí é. they would go out to it Nuair a cheap siad a bheith in aice leis shíl duine acu a hata a chaithoninto it ach bhí an t-oileán imithe but the island was gone ní fhaca siad ní ba mhó é they did not see more of it ba mhó is p of níos mó -
Áine Ní Fhatharta (13 1/2 ) Do chuir síos.
Bailitheoir
Áine Ní Fhatharta, 13.5 bliain d’aois i 1938, Baile na hAbhann, Conamara
| Thiomáin mé ó Roseville go Bloomington agus ar ais Dé Sathairn | ||
| Mhair mé | ||
| Thiomáin mé siar ar an bpríomhbhóthar tríocha a sé | /sheer/ | |
| ach chonaic mé go luath fógra: | ||
| Tá príomh-bhóthar tríocha cúig W dúnta i ndeisceart Minneapolis. | ||
| D’fhág mé an bóthar agus chuaigh mé ar ais air, ag tiomáint soir | /sehr/ | |
| Thiomáin mé ó dheas ar tríocha cúig E trí Saint Paul. Bhí an tiomáint ceart go leor. | ||
| Thiomáin mé soir ar cheithre nócha is ceithre. bhí sé go mall | ||
| Fuair mé deireadh príomh-bhóthar tríocha cúig W. Bhí sé ar oscailt ann | ||
| Tar éis críochnaíodh mo gnó Chuaigh mé abhaile ar bhealach eile | ||
| Thosaigh mé ó thuaidh ar tríocha is cúig W | ||
| Dúnadh sé ag seasca a dó | ||
| Caith gach duine é a fhágann, | ||
| Bhí slua mór soir agus siar. Thiomáin mé soir. bhí an trácht olc ag an tús | ||
| Ansin fuair mé t-ádh. D’fhág an chuid is mó de na gluaisteáin ag Portland. | ||
| Bhí an tsráid sin cosuil le carrchlós | ||
| D’fhan mé ar seasca a dó. Bhí an tiomáint i bhfad níos fearr anois | ||
| Ansin fuair mé ar Highway five i Saint Paul agus ar ais go dtí cúig is tríocha E | ||
<!–
–>
From Hilbert Space to Dilbert Space, and beyond 