Irish Class, October 24, 2016

Rang Gaeilge, 24ú lá Mí Dheireadh Fómhair 2016

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

–>

Seanfhocal

Is fearr filleadh as lár an áthe ná bá sa tuile.	Better to turn back at the middle of the ford than to drown in the flood.	Is cuimhin liom an t-amhrán Waist Deep in the Big Muddy le Pete Seeger
Bíonn súil le muir ach ní bhíonn súil le cill.	There is hope when [lost] at sea, but no hope in the graveyard.	Note le for agency

---

Láithreoir RnaG iompaithe ar an mBéarla ‘le teann frustrachais’ agus é ag iarraidh Heather Humphreys a mhealladh

Dúirt Cormac Ó hEadhra, láithreoir Cormac ag a Cúig, go raibh sé ‘imploring’ ar an Aire a chuid iarratas ar agallamh a fhreagairt agus go raibh ‘serious questions’ le cur aige uirthi

Láithreoir	presenter
iompaithe	turned
le teann frustrachais	with sheer frustration
mealladh	enticement, deception
iarratas	asking, petitioning
agallamh	interview
fhreagairt	anwser

• D’iompaigh an craoltóir aitheanta Cormac Ó hEadhra ar an mBéarla ar a chlár Cormac ag a Cúig ar RTÉ Raidió na Gaeltachta
  tráthnóna inné agus é ag impí ar an Aire Gaeltachta Heather Humphreys glacadh lena chuireadh chun agallaimh.

  D’iompaigh an craoltóir aitheanta	The recognized broadcaster turned
  ag impí	imploring
  glac	take, accep;t
  agallamh	interview

• Ní hí seo an chéad uair don láithreoir fogha a thabhairt faoi Roinn na Gaeltachta. An bhliain seo caite,
  léigh Ó hEadhra amach sraith ceisteanna a cuireadh ar an Roinn faoi agallamh a rinne an Coimisinéir Teanga agus
  dúirt gur “mishmash de bhladar”
  a bhí i bhfreagra na Roinne.

  léigh Ó hEadhra amach sraith ceisteanna a cuireadh ar an Roinn faoi agallamh a rinne an Coimisinéir Teanga	Ó hEadhra read a series oof questioons put to the department about interviews done by the Language Commissioner
  bladar	flattery, cajolery, blather
  freagra	answer

• Níl Gaeilge ar a toil ag Humphreys agus mhínigh Ó hEadhra gur agallamh Béarla a bheadh i gceist agus
  nach gcraolfaí ar Raidió na Gaeltachta é mar gheall ar rialacha teanga an stáisiúin sin.
  Dúirt sé go gcuirfí an t-agallamh Béarla ar fáil ar shuíomh idirlín an stáisiúin.

  toil	will, desire, inclination
  mínigh	smooth, polish
  nach gcraolfaí ar Raidió na Gaeltachta é mar gheall ar rialacha teanga an stáisiúin sin.	not broadcast on RnG because of the language rules of that station
  cuirfí	would be put	cond. aut.

• Ba nuair a bhí an comhfhreagras léite aige agus an scéal mínithe aige dá chuid éisteoirí,
  a d’iompaigh Ó hEadhra ar an mBéarla inné le himpí ar an Aire féin freagra a thabhairt ar a iarratas agallamh a shocrú am éigin amach anseo.

  Ba nuair a bhí an comhfhreagras léite aige	It was when the correspondence he had was read
  an scéal mínithe aige dá chuid éisteoirí,	He explained the story to his listeners
  impí	entreaty, intercession
  iarratas	asking, petitioning
  agallamh	interview
  a shocrú am éigin amach anseo	be arranged some time in the future

• “A Aire Heather Humphreys, má tá tú ag éisteacht, if you’re listening to the programme, please I implore you to do an interview with us,
  please! There are serious questions to be answered, please! Freagair m’iarratas. Tabhair dom dáta, le do thoil. Go sábhála mac dílis Dé sinn,”
  arsa Ó hEadhra.

  Go sábhála mac dílis Dé sinn	may the faithful son of God save us

• Thug urlabhraí ón gclár le fios do Tuairisc.ie gur le “teann frustrachais” a d’iompaigh an láithreoir ar an mBéarla.

  Thug urlabhraí ón gclár le fios do Tuairisc.ie	A spokesperson for the program informed Tuairisc.ie	Thug sé… le fios do… “He let it be known to,…
  le teann frustrachais	with sheer frustration
  d’iompaigh an láithreoir ar an mBéarla.	the presenter turned [to] English

• Tá iarratais déanta ag Tuairisc.ie ar agallamh leis an Aire Heather Humphreys ón uair a athcheapadh ina haire í,
  ach ní raibh an tAire “ar fáil” chun labhairt linn am ar bith ó shin.

  iarratas	asking, petitioning
  agallamh	interview
  athcheap	reappoint

• Tá ráite ag an Aire Heather Humphreys féin, nach í an té is oiriúnaí chun
  “plé le hachainí Gaeltachta” toisc go bhfuil an tAire Stáit Seán Kyne
  “freagrach as na cúrsaí laethúla iomlán a bhaineann leis an nGaeltacht”.

  ráite	said
  nach í an té is oiriúnaí	who is not the most appropriate person
  plé le hachainí Gaeltachta	discuss with a petition of the Gaeltachts
  toisc	because
  freagrach as na cúrsaí laethúla iomlán a bhaineann leis an nGaeltacht	Accountable for all the daily matters of the Gaeltacht

• Tugadh an méid sin le fios i ráiteas a d’eisigh Roinn na Gaeltachta an mhí seo caite faoi líomhaintí nár ghlac an tAire Humphreys
  le haon chuireadh bualadh le haon eagraíocht Ghaeilge ó leagadh cúram na Gaeltachta uirthi mar Aire Sinsearach den chéad uair
  i mí Iúil na bliana 2014.

  Tugadh an méid sin le fios i ráiteas	That fact was made known in a statement
  eisigh	issue	v
  líomhaintí	allegat90js
  le haon chuireadh bualadh le haon eagraíocht Ghaeilge	any invitation to meet with any Irish language organization
  leagadh	set
  cúram	care, responsibility
  Aire Sinsearach	Senior Minister

• De réir na reachtaíochta, tá an fhreagracht don Ghaeltacht “tarmligthe” don Aire Stáit do Ghnóthaí Gaeltachta, Seán Kyne.

  De réir	according to
  reachtaíocht	legislation
  á an fhreagracht don Ghaeltacht “tarmligthe” don Aire	The responsibility for the G is “delegated” to the Minister
  Gnóthaí	affairs

• Mar a tuairiscíodh ar an suíomh seo cheana,
  thug an tAire Humphreys a céad chuairt oifigiúil ar an nGaeltacht mar Aire i mí Iúil na bliana seo, dhá bhliain i ndiaidh a ceapacháin.
  Le linn na cuairte sin bhí cruinniú ag an Aire Humphreys le hÚdarás na Gaeltachta agus chas sí le foireann a Roinne sna Forbacha den chéad uair.

  tuairisc	report
  ar an suíomh seo cheana	on this site already
  ceapachán	appointment
  Le linn na cuairte sin bhí cruinniú ag an Aire	during her visit tne minister had a meeting with
  Údarás	Authority
  chas sí le foireann a Roinne sna Forbacha den chéad uair	met with the staff of her dept. in Furbo for the 1st time

• Sa ráiteas a d’eisigh an Roinn mar fhreagra ar cheist faoi líon na gcruinnithe a bhí ag an Aire le grúpaí Gaeilge ó 2014,
  dúirt sí go mbuaileann sí lena leithéid de ghrúpaí “ó am go chéile” in éineacht leis an Aire Kyne.

  eisigh	issue	v
  fhreagra ar cheist faoi líon na gcruinnithe a bhí ag an Aire le grúpaí Gaeilge	answer to the question about the number of meetings of the Minister with Irish language groups
  leithéid	like, counterpart, equal, such
  leithéid de ghrúpaí	such groups
  ó am go chéile	occasionally
  n éineacht leis an Aire	together with the minister
  leithéid	like, counterpart, equal, such

• Ní raibh tagairt sa ráiteas d’aon chruinniú dá leithéid le heagraíocht Ghaeilge seachas an cruinniú sin
  le hÚdarás na Gaeltachta i mí Iúil na bliana seo. Chas an tAire go neamhfhoirmeálta le Conradh na Gaeilge inné ag ócáid stocaireachta
  a bhí ag an eagraíocht do Theachtaí Dála agus Seanadóirí.

  leithéid	like, counterpart, equal, such
  seachas	besides, other than
  go neamhfhoirmeálta	informally
  stocaireacht	gate-crashing, lobbying [?]
  eagraíocht	organization

• Dúradh ráiteas na Roinne an mhí seo caite go bhfuil an tAire Humphreys ina “ball gníomhach” den Choiste Comh-Aireachta Gaeilge agus
  go bhfreastalaíonn sí ar an gcoiste seo in éineacht leis an Aire Stáit Seán Kyne. Is ar an 30 Márta 2015, bliain go leith ó shin,
  a bhí an cruinniú deireanach ag an gcoiste sin, ach tá cruinniú eile beartaithe ag an gcoiste don tseachtain seo chugainn.

  Dúradh ráiteas	It was said
  ball gníomhach	active members
  Choiste Comh-Aireachta Gaeilge	Irish Cabinet Committee
  freastalaíonn sí ar an gcoiste seo in éineacht leis an Aire	she serves on the committee together with the minister
  bliain go leith ó shin	a year and a half ago
  beartaithe	proposed
  gan mhoill	without delay
  Tá moill orm	I am late

• Dhiúltaigh Roinn na Gaeltachta d’iarratas a rinne Tuairisc.ie faoin Acht um Shaoráil Faisnéise ar eolas faoi iarratais
  ar chruinnithe leis an Aire Humphreys ó eagraíochtaí Gaeilge.

  Dhiúltaigh	deny, refuse
  iarratas	asking, petitioning
  Acht um Shaoráil Faisnéise	Freedom of Information Act

• Dúradh go raibh an t-eolas sin “ar fáil san fhearann poiblí” cheana féin. Níor éirigh le Tuairisc.ie teacht ar an eolas sin go fóill.

  Dúradh	It was said
  ar fáil san fhearann poiblí	available in the public domain
  cheana féin	already
  Níor éirigh le Tuairisc.ie teacht ar an eolas sin go fóill	T.ie has not succeed in coming on that information yet

---

Scéal

Tá Mia i stat Michigan. Tugann sí cuairt ar a máthair
Thiomáin sí amach maidin Dé Domhnaigh an-luath. trid an UP
Ach bhí si ag obair tráthnóna Dé Sathairn
Chuir sí téacs chugam
Teastaíonn athrú ola ó an carr.
Thiomáin mé go dtí Valvoline
fuair mé an athrú ola, ach bhí dhá soilse ar an carr amuigh
Is féidir linn soilse a a athrú, ach nach raibh agam an t-am
D’athraigh Valvoline na soilse. caoga dollar eile.
maidin Dé Domhnaigh	Sunday
an maidin seo chugainn	next morning
chonaic mé go raibh dhá boinn [tires] go dona
Bhí an tráthnóna ag dul amach
Thiomáin mé go dtí Tires Plus
Is féidir liom a cheannach na boinn ansin. dhá chéad dollar.
ni raibh aon rogha
Nuair a bhí siad ag obair ar an gcarr chuir siad glaoch siad dom
Duirt siad go theastaíonn an carr sway bar nua agus c-v joint nua.
cúig chéad dollar
Ba mhaith liom an tuairim dara,
ach nach raibh agam an t-am. a Ceathair a chlog	we did not have the time
D’íoc mé an t-airgead
deireadh seachtaine an-daor

---

diospóireacht	debate
aontaim le	I agree with
Cé aige on bua?	Who won?	“Who had the victory”
lucht tacaíochta	supporters
lucht éisteachta	listeners
garbh	coarse, rough
taitníonn uaim	I like
Is léir go ….	It is clear that ….
spéirling	violent storm

<!–

---

–>