Irish Class, September 12, 2016

Rang Gaeilge, 12ú lá Mí na Mheán Fómhair 2016

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

–>

Seanfhocal

Is fearr teach folamh ná drochthionónta.	Better an empty house than a bad tenant
Is minic a chealg briathra míne cailín críonna.	it is often that sweet talk has deceived a wise girl.

---

ASNC: ‘Clár
an-eagraithe dópála is cúis le torthaí Gaeilge dochreidte na hArdteiste’

Leanaí chomh hóg le 16 bliain á ndópáil chun go n-éireoidh leo sa Ghaeilge i gCluichí na hArdteiste

eagraithe	organized
dópáil	dope
á ndópáil	doping them	Lit. “to their doping” pronoun object of a verbal noun
Tá sé do mo dhópáil	He is doping me	Lit. “He is to my doping” pronoun object of a verbal noun
torthaí	results
dochreidte	incredible
chun go n-éireoidh leo sa Ghaeilge i gCluichí	in order for them to succeed in the Irish games	leo for them
cigire	inspector
ciall	sense, meaning

• Tá amhras á chaitheamh ar thorthaí Gaeilge “dochreidte” na hArdteiste agus é curtha i leith na
  Roinne Oideachais go bhfuil leanaí chomh hóg le 16 bliain á ndópáil acu chun go n-éireoidh leo sa
  Ghaeilge i gCluichí na hArdteiste.
  

  amhras	doubts
  á chaitheamh	was cast
  i leith	in the direction of
  dópáil	dope
  torthaí	results
  dochreidte	incredible
  chun go n-éireoidh leo sa Ghaeilge i gCluichí	in order to succeed in the Irish games

• Tuigtear do Ar Son na Cúise go bhfuil sé curtha i leith na Roinne go bhfuil úsáid á baint acu as
  substaintí ar nós SP (sraith pictiúr) chun buntáiste éagórach a thabhairt don Ghaeilge.
  

  Tuigtear do Ar Son na Cúise	It was understood by ASNC
  i leith	in the direction of
  úsáid á baint acu	use was made by them
  ar nós	like
  sraith	series
  éagórach	unfair, unjust	←éa+cóir. éa– is a negative prefix
  chun buntáiste éagórach a thabhairt don	to give unfair advantage to

• Dúirt saineolaí leighis amháin le Ar Son na Cúise go bhfuil fo-iarmhairtí éagsúla ag baint le
  substaintí ar nós SP.
  

  Dúirt saineolaí leighis amháin	one medical expert said
  fo-iarmhairtí éagsúla ag baint le substaintí	various side effect associated with substances
  fo-	under-	prefix

• “An té a bhíonn ag gabháil do leithéid an SP, samhlaítear dó go bhfuil sé dosháraithe ó thaobh na
  Gaeilge de, ach faraor nochtann na fo-iarmhairtí iad féin de réir a chéile agus is minic gan aon fhocal
  Gaeilge ag an duine sin nuair a théann éifeacht na ndrugaí in éag,” a dúirt an saineolaí.
  

  An té	Whoever
  a bhíonn	is	relative clause
  gabh	take, engage, …
  leithéid	like, equal, such
  samhlaítear	it appears
  dosháraithe	Unbeatable
  ach faraor nochtann na fo-iarmhairtí iad féin de réir a chéile	but unfortunately the side effects reveal themselves gradually
  nochtann	reveal	“lay naked”
  nuair a théann éifeacht na ndrugaí in éag	when the effect of the drugs goes to expire	in éag “in death”

• Deir lucht an amhrais go bhfuil an feabhas gan staonadh atá tagtha ar thorthaí na Gaeilge le roinnt
  blianta anuas ‘mínádúrtha’ agus gur léir go bhfuil ‘clár an-eagraithe dópála’ ar bun ag an Roinn.
  

  Deir lucht an amhrais	The doubters say
  an feabhas gan staonadh	the relentless improvement
  taghta	coming
  torthaí	results
  mínádúrtha	unnatural
  gur léir go bhfuil ‘clár an-eagraithe dópála’ ar bun ag an Roinn.	it was clear that a ‘a very organized doping program’ was set up by the department

• Maítear go bhfuil seifteanna éagsúla á n-úsáid ag an Roinn chun go mbeadh an Ghaeilge i measc
  “buaiteoirí” na hArdteiste.
  

  Maítear	It is claimed	Noteí
  seift	device, expedient	f
  éagsúla	various
  á n-úsáid	are being used
  chun go mbeadh X	so that X would be
  i measc	among
  buaiteoirí	winners

• Dúirt foinse amháin le Ar Son na Cúise:
  

  Dúirt foinse amháin le Ar Son na Cúise:	One source said to ASNC

• “Is focain cheats iad. Tá siad lofa go smior. Tá gach cineál cleas acu. Tá bealaí acu chun tanú agus
  uiscealú a dhéanamh ar an teanga ionas gur féidir le daltaí í a láimhseáil gan stró.
  

  Is focain cheats iad	They are f-ing cheats
  Tá siad lofa go smior	They are rotten to the core	Lit. smior “marrow”
  Tá bealaí acu chun tanú	They have ways to thinning/dilution
  make thin [dilute] the language in order to handle the students with ease.

• “Feiceann tú daltaí anois ag teacht amach as an scrúdú Gaeilge agus gan aon bhraon allais leo. Ba
  dhóigh leat orthu go mba chuma leo tiontú ar a sáil agus an rud ar fad a dhéanamh arís. Níl chun
  tosaigh orainn anois ach Rúisigh Phutin. Is leor nod don eolach. Níl sé ceart ná cóir.”
  

  gan aon bhraon allais leo	without a drop of sweat [with them]
  dóigh	way, manner, hope, opinion, belief	f
  sáil	heel	f
  tiontú	turning, translation	m
  cuma	appearance
  an rud ar fad a dhéanamh arís	do the whole thing again
  Níl chun tosaigh orainn anois ach Rúisigh Phutin.	only to begin Russian Putin on us
  Is leor nod don eolach
  eolach	knowledgeable, learned
  nod	abbreviation	m
  Níl sé ceart ná cóir.	It is not right or just.

• Idir an dá linn, dúirt Conradh na Gaeilge nach raibh i lucht an amhrais ach cníopairí aineolacha
  nach bhfuil aon tuiscint acu ar mhodhanna traenála teanga nua-aimseartha.
  

  amhras	doubt, suspicion
  lucht an amhrais	doubters
  cníopaire	mean, miserly person	m
  aineolacha	ignorant
  tuiscint	understanding, wisdon	f
  modhanna	methods
  traenála	training
  nua-aimseartha	modern

• “Is údar sceitimíní agus bíse na torthaí seo. Is iontach agus is sceitimíneach an scéal é gur deacra
  anois do dhalta Gaeilge teip a fháil ná mar atá sé do dhornálaí Rúiseach troid a chailleadh. An dream
  nach bhfuil ar bís faoi na torthaí iontacha seo nó nach bhfuil sásta iad a cheiliúradh, ní thuigeann
  siad na bealaí nua-aoiseacha dearfacha dleathacha atá anois ann chun an Ghaeilge a chur cinn.
  

  údar	source	m
  sceitimíní	excited
  bís	impatient	f
  torthaí	fruits, results
  Is iontach agus is sceitimíneach an scéal é	It is a wonderful and exciting story
  deacra anois do dhalta Gaeilge teip a fháil	difficult for a student of Irish to get a failure
  ná mar atá sé do dhornálaí Rúiseach troid a chailleadh.	than it is for a Russian boxer to lose a fight
  dream	Body of people; group, tribe	m
  nach bhfuil ar bís faoi na torthaí iontacha	is not impatient for wonderful results
  nó nach bhfuil sásta iad a cheiliúradh	or they are not happy to celebrate
  ní thuigeann siad na bealaí nua-aoiseacha dearfacha dleathacha	They don’t understand the positive legal modern ways
  atá anois ann chun an Ghaeilge a chur cinn	that are now [here] to promote Irish

• “Idir mé féin is tú féin, chuala mé gur cainteoirí dúchais Gaeltachta iad cuid mhaith de na daoine atá
  ag clamhsán,” a dúirt Leas-Bhainisteoir Feasachta agus Marginal Gains Chonradh na Gaeilge go
  sceitimíneach.
  

  chuala mé gur cainteoirí dúchais Gaeltachta iad cuid mhaith de na daoine atá ag clamhsán	I heard that native speakers of the Gaeltachts are a good part of the people that are complaining
  Leas	good, well-being, benefit, interest	m
  sceitimíneach	excited

• Labhair sceithire amháin le Ar Son na Cúise faoin scéal ar an dtuiscint nach n-ainmneofaí í.
  

  Labhair sceithire amháin	One whistleblower said
  tuiscint	understanding, consideration
  ainmneofaí	named

• “Mura mbeadh loike Tuairisc.ie agus an SP bheinn loike totally focáilte. Thóg mé freisin go
  hinfhéitheach (cheers Tearma.ie!) rud eile a dtugtar NC (nathanna cainte) air. Agus shlog mé gach
  oíche loike an SF (seanfhocail). Is loike cocktail lethal atá ann.
  

  Mura mbeadh	would not
  infhéitheach	intravenous
  nathanna	idioms
  slog	swallow	v

• “Ach dáiríriously, tá sé loike hilarious ach fuair mé A agus ní bhfuair iníon mo bhean a tí atá literally
  loike ina cónaí san actual Gaeltacht ach C. Is cosúil nach raibh loike a múinteoir sásta loike to get
  with the programme agus go raibh loike imní uirthi go ndéanfadh an SP dochar dá sláinte.”
  

  bean a tí	woman of the house
  imní	worry, concern	f
  dochar	to her health

• Dúirt urlabhraí ón Roinn nár theip riamh ar aon dalta Gaeilge i dtástáil drugaí.
  

  urlabhraí	spokesman
  nár theip riamh ar aon dalta Gaeilge i dtástáil drugaí.	no Irish student ever failed a drug test
  áfach

• Tuairiscíodh le déanaí, áfach, go raibh ‘boladh láidir Brandy Muimhneach’ ar roinnt de na samplaí a
  tástáladh le linn scrúdú Gaeilge na gCluichí Ardteiste i mbliana.
  

  Tuairiscíodh le déanaí	It was recently reported
  áfach	however
  go raibh ‘boladh láidir Brandy Muimhneach’	there was a strong smell of Munster brandy
  r roinnt de na samplaí a tástáladh le linn scrúdú Gaeilge na gCluichí Ardteiste i mbliana	in somde of the samples tested during the Irish games exam this year

• Dúirt urlabhraí na Roinne gurb é an t-aon chúis amháin gur éirigh chomh maith le daltaí na Gaeilge
  ná go raibh “obair na gcapall” déanta acu.
  

  gurb é an t-aon chúis amháin	that the only reason
  gur éirigh chomh maith le daltaí na Gaeilge	for the success of the Irish students
  ná go raibh “obair na gcapall” déanta acu	they did the “work of horses”

• “Leábharaic a thabharfadh a mhalairt le fios,” a dúirt an t-urlabhraí.
  

  Leábharaic	tricky person, rogue
  a thabharfadh a mhalairt le fios	claimed otherwise
  fios	knowledge	m

• 
  

  rannóg	department

---

Bhí Mia, agus mo mhac is óige, i CA an tseachtain seo caite
Bhí Séamus, mo mhac is sine, agus mise sa bhaile
an-chiúin
Is introvert Séamus agus mise
Is extrovert Mia agus Nick
D’eitil an chuid is mó de na focail thiar
D’oibrigh mé sa chlós
ghearradh mé síos crann beag
Beidh Spás gairdín níos mó ag Mia agus adhmad tine againn.
Tiocfaid siad anocht
tiomáinfidh mé go dtí an aerfort i ndiaidh an rang seo
tá siad ag eitilt in eitleán anois
Beidh an oíche seo fada

<!–

---

–>