Irish Class, June 6, 2016

Rang Gaeilge, 6ú lá Mí na Mheiteam 2016

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

–>

Seanfhocal

An tseoid is dofhála is í is áille	The jewel that is hardest to find is the one that is most beautiful.	Gender ts marker on an tseoid three is uses, two for superlatives and one for the copula irregular comparative áille dofhála (“unobtainable”, “rare”) – negative based on verbal adjective, more usual form would be dofhaighte
tuirse	tiredness, fatigue
tairbhe	benefit, profit
Imíonn an tuirse ach fanann an tairbhe	The fatigue leaves but the benefit stays

---

Amú san Aistriúchán
(Comóradh 1916) – ‘An Roinn Oidreachta agus Gaeltacht’ agus beag ‘omos’ ag Roinn an Taoisigh don síneadh fada

oidhreacht	Inheritance, heredity; heritage, patrimony	f
amú	wasted, in vain	adv
roinn	share, portion, department	f
ómós	Homage; reverence, respect
comóradh	gathering, celebration	m

Tá eagrán speisialta againn d’Amú san Aistriúchán an turas seo agus tuilleadh samplaí againn d’easpa cúraim an stáit
i leith na Gaeilge le linn chomóradh an Éirí Amach

Tá eagrán speisialta	special edition
turas	trip, journey	m
easpa	lack, want, absence, deficiency	f
cúram	Care, responsibility	n
stát	state
i leith	in the direction of, regarding
le linn	bcause of, in the time of

An gcaithfear balla cuimhneacháin a thógáil chun na botúin Ghaeilge ar fad a rinneadh le linn chomóradh 100 bliain 1916 a mheabhrú do na glúnta atá le teacht?

An gcaithfear balla cuimhneacháin a thógáil	the need to build a memorial wall
botún	blunder
meabhrú	Memorization; Meditation, reflection; Perception, feeling	m
glúnta	generations
a mheabhrú do na glúnta atá le teacht?	be remembered for generations to come?

Ba é scéal an ghúgal-Ghaeilge a cuireadh ar Fhorógra na Cásca agus
scéal ‘Fadagate’
i Reilig Ghlas Naíon an dá bhotún ba mhó a bhí i mbéal an phobail ó thosaigh an comóradh. Cuireadh an botún ar bhalla Ghlas Naíon ina cheart go pras,
ach tá dhá shampla eile againn d’aicíd seo an aineolais, a bhuíochas do léitheoirí Tuairisc.ie.

forógra	Proclamation, decree
i Reilig Ghlas Naíon an dá bhotún ba mhó a bhí i mbéal an phobail ó thosaigh an comóradh.	in Glasnevin cemetary the two biggest mistakes that people were talking about the most since the beginning of the commemoration
Cuireadh an botún ar bhalla Ghlas Naíon ina cheart go pras	The mistake on Glasnevin wall was promptly corrected
ach tá dhá shampla eile againn d’aicíd seo an aineolais	but we have two other examples of this epidemic of ignorance
a bhuíochas do léitheoirí	thanks to readers

Baile Átha Cliathach, a dtabharfaimid ‘Súil an Iolair’ uirthi, a thug faoi deara go raibh botúin mhóra ar an mbláthfhleasc a leag an tAire Ealaíon,
Oidhreachta agus Gaeltachta ar Shráid an Mhúraigh le linn dheireadh seachtaine na Cásca. Bhí an focal ‘Oidhreachta’ agus
an focal ‘Gaeltachta’ litrithe mícheart ar an mbláthfhleasc agus ‘An Roinn Ealaíon Oidreachta (sic) agus Gaeltacht (sic)’ déanta de roinn Heather Humphreys.

Baile Átha Cliathach	Dubliner
Súil an Iolair	Eagle Eye
thug faoi deara	noticed
bláthfhleasc	wreath, garland
a leag an tAire Ealaíon, Oidhreachta agus Gaeltachta	laid down by the Minister for Arts, Heritage and the Gaeltacht
ar Shráid an Mhúraigh	on Moore Street
litrithe mícheart	spelling mistakes
roinn	department

Is ar Twitter a tháinig an botún eile chun solais agus ainm an Taoisigh féin luaite leis an gceann seo.

<!–

–>

luaite	mentioned

Is léir gur lú ‘omos’ (sic) atá ag Roinn an Taoisigh don síneadh fada ná mar atá ag lucht Reilig Ghlas Naíon féin agus
is léir leis nach eol don stát cé acu ar cheart bláthfhleasc a leagan in ómós ‘do’ nó ‘ar’ na daoine go léir a fuair bás ‘i míle naoi gcéad is a sé déag’.

lú	less
ómós	Homage; reverence, respect
atá ag lucht Reilig Ghlas Naíon féin	than the Community of Glasnevin Cemetary had
is léir leis nach eol don stát cé acu	obviously the state did not know
daoine go léir	all the people

Mar fhocal scoir, tuigimid go gcaithfear a bheith ‘uileghabhálach’ sna cúrsaí seo, ach na daoine ‘go léir’ a fuair bás ‘i míle naoi gcéad is a sé déag’?

scoir	unyoke, separate, detach
Mar fhocal scoir	in conclusion
tuigimid go gcaithfear	we must understand
uileghabhálach	Comprehensive, compendious, exhaustive
sna cúrsaí seo	in these matters

Ní fheadar an mó botún a dhéanfaí dá mba ghá balla a thógáil i gcuimhne na milliún duine sin?

Ní fheadar an mó botún a dhéanfaí	I don’t know if the bigger mistake that was made
dá mba ghá balla a thógáil i gcuimhne na milliún duine sin	if it was necessary to build a wall in memory of those million people

---

Direct-Indirect “Whoever” Practice — An té

1. Whoever has a dog
   An té a bhfuil madra aige/aici

2. Whoever is tall
   An té a atá ard

3. Whoever speaks Irish
   An té a bhfuil Gaeilge aige/aici

4. Whoever will be there
   An té a bheidh ann

5. Whomever you listen to
   An té a n-éisteann tú leis

6. Whomever you heard
   An té a chuala tú

7. Whoever is sitting next to me
   An té atá ina shuí in aice liom

8. Whomever they will give money to
   An té a dtabharfaidh airgead dó/di

9. Whoever is worried
   An té atá imní air/uirthi

10. Whoever would understand it
    An té a thuigfeadh é

11. Whoever speaks to me
    An té a Labhraíonn liom

12. Whomever I speak to
    An té a labhraím leis/lei

13. Whomever the chair is under
    An té a bhfuil an chathaoir faoi/fúithi

14. Whomever she mocked
    /An té a rinne sí magadh faoi/fúithi

---

Notaí Scéil

Bhí deireadh seachtaine i Red Wing le cairde as ollscoil
Óstán St. James	Hotel SJ
Bruach na habhann Mississippi
Bhí dinnear
Bhí dinnéar ag déantóir fíon an chéad oíche taobh amuigh den bhaile
Bhí busanna. Ní thiomáint muid.
Shiúil muid trí na bhfíonghort i ndiaidh dinnéar.
Ar ais ag an óstán labhair muid le cairde agus ag ól beoir ag teach an teach tábhairne
Maidin Dé Sathairn shiúil muid timpeall i lár an bhaile
an tráthnóna sin
Cúrsa bád rotha paddle ar Loch Pepin
dinnéar breá tráthnóna eile Dé Sathairn
labhair muid le cairde ina dhiaidh sin agus ag d’ól muid fíon arís nío déanaí
maidin Dé Domhnaigh bricfeasta mór
deireadh seachtaine breá

<!–

bád rotha paddle

–>