Irish Class, May 9, 2016

Rang Gaeilge, 9ú lá mí na Bealtaine 2016

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

–>

Seanfhocal

An té is mó a fhosclaíos a bhéal is é is lú a fhosclaíos a sparán.	He who opens his mouth the most opens his purse the least.	foscail=oscail (Don.)
Smachtódh gach éinne drochbhean ach an té a mbeadh sí aige	No one would control a bad woman but he who has her.

---

---

Direct Relative Clauses

• Meascán Mearaí 03 – Oifig an Phríomhoide

  Meascán mearaí de ghníomhaíochtaí difriúla: pictiúir aisteacha, comhráite le bearnaí, scéalta bleachtaireachta srl.
  Déanta go speisialta don fhoghlaimeoir. Ábhar spraoi agus oideachais in éineacht

  Meascán mearaí de ghníomhaíochtaí difriúla:	crazy mix of different activities
  comhráite le bearnaí	conversations with gaps
  scéalta bleachtaireachta	detective stories
  Déanta go speisialta don fhoghlaimeoir	Made especially for learners
  Ábhar spraoi agus oideachais in éineacht	Fun matter and education combined

• Cuireadh beirt scoláirí chuig Oifig an Phríomhoide mar go ndearna siad rud éigin as bealach.

  1) Tá an comhrá a bhí eatarthu scríofa síos ach tá caint le duine acu fágtha folamh.
  Ag obair leis an duine in aice leat déan iarracht caint Sheáin a chumadh.
  Nuair atá sé déanta agaibh déan an comhrá a aithris os ard.

  Cuireadh beirt scoláirí chuig Oifig an Phríomhoide mar go ndearna siad rud éigin as bealach.	Two students were sent [“put”] to the Principal’s office because they did something off the way.
  eatarthu	between them
  le duine	one of them
  Tá an comhrá a bhí eatarthu scríofa síos ach tá caint le duine acu fágtha folamh.	The conversation between them was written down but the talking with them is left empty.
  Ag obair leis an duine in aice leat déan iarracht caint Sheáin a chumadh.	Working with the person next to you try to invent Sean’s speech
  Nuair atá sé déanta agaibh déan an comhrá a aithris os ard.	When you [pl.] are done with it recite the conversation aloud.

• Máire: Ní chreidim go ndearna tú é sin.

  Seán:

  Ní chreidim go ndearna tú é sin.	I do not believe you did that.

• Máire: Cé a bhris é mar sin?

  Seán:

  Cé a bhris é mar sin?	Who broke it then?

• Máire: Níl a fhios agam ó thalamh an domhain cén chaoi a bhfuil an múinteoir in amhras fúmsa. An dúirt tú aon ní léi?

  Seán:

  ó thalamh an domhain	how on Earth	lit. “from the ground of the world”
  Níl a fhios agam ó thalamh an domhain cén chaoi a bhfuil an múinteoir in amhras fúmsa.	I don’t know how on Earth the teacher can doubt me.
  An dúirt tú aon ní léi?	Have you said anything to her

• Máire: Tomás! Ní dhéanfadh Tomás aon ní mar sin, an ndéanfadh?

  Seán:

  ní	thing
  Ní dhéanfadh Tomás aon ní mar sin, an ndéanfadh?	T would not do anything like that, would [he]?

• Máire: Ní raibh a fhios agam é sin in aon chor. Ach cén fáth go mbeadh sé ag síneadh méara chugamsa?

  Seán:

  Ní raibh a fhios agam é sin in aon chor.	I did not know that at all.
  Ach cén fáth go mbeadh sé ag síneadh méara chugamsa?	But why would he be stretching his fingers to me?

• Máire: Tá a fhios agam. Beidh mo thuismitheoirí ar deargbhuile liom. Céard a déarfaidh do thuismitheoirí?

  Seán:

  Tá a fhios agam.	I know
  Beidh mo thuismitheoirí ar deargbhuile liom.	My parents will be raging mad with me
  Céard a déarfaidh do thuismitheoirí?	What will your parents say?

• 2) Tá comhrá samplach thíos. An féidir leat na bearnaí a líonadh.

  Nuair a bheidh sé déanta, déan é a aithris os ard leis an duine in aice leat.

  Tá comhrá samplach thíos.	A sample conversation is below
  An féidir leat na bearnaí a líonadh.	You can fill in the gaps
  Nuair a bheidh sé déanta,
  déan é a aithris os ard leis an duine in aice leat.	recite it aloud with the person next to you.

• Máire: Ní chreidim go ndearna_______________ tú é sin.

  Seán: Tá a fhios agat go maith nach mise a rinne é. Ní_______________ mé i ngiorracht scread_______________ don taisceadán sin.

  Ní chreidim go ndearnatú é sin	I do not believe you did /del> that.
  Tá a fhios agat go maith nach mise a rinne é.	You know well I didn’t do it.
  giorracht	shortness, brevity	f
  scread	scream	f
  taisceadán	locker, safe	m

• Máire: Cé a bhris é mar sin?

  Seán: Níl_______________ faoin spéir agam.

  Cé a bhris é mar sin?	Who broke it then?
  Níl a fhios faoin spéir agam.	I don’t know from Adam.

• Máire: Níl a fhios agam ó thalamh an domhain_______________ cén chaoi a bhfuil an múinteoir
  in amhras_______________ fúmsa. An dúirt tú aon ní léi?

  Seán: Ní dúirt mé tada. “Is binn_______________béal in a thost.” Tá mise ag ceapadh gurb é Tomás a_______________ ormsa.
  Tá an chloch sa mhuinchille aige dom ó thosach na bliana.

  Níl a fhios agam ó thalamh an domhain cén chaoi a bhfuil an múinteoir in amhras fúmsa.	I don’t know from the ground of the world the teacher can doubt me.
  An dúirt tú aon ní léi?	Have you said anything to her
  binn	sweet, melodious
  tost	silence	m
  in a thost	his silencec
  Tá mise ag ceapadh	I am thinking
  cloch	stone

• Máire: Tomás! Ní dhéanfadh Tomás aon ní mar sin, an ndéanfadh_______________ ?

  Seán: Dhéanfadh agus níos measa. Nach é a bhris fuinneog na_______________ arú anuraidh, an t-amadán. Tá an ghráin agam air.

  Ní dhéanfadh Tomás aon ní mar sin, an ndéanfadh?	T would not do anything like that, would [he]?
  Dhéanfadh agus níos measa.	Would do and worse?
  Nach é a bhris fuinneog	Isn’t is him who broke a window
  arú anuraidh	the year before last
  gráin	hatred, abhorrence	f

• Máire: Ní raibh a fhios agam é sin in aon chor. Ach cén fáth go mbeadh sé ag síneadh méara_______________ chugamsa?

  Seán: Cá bhfios domsa? Is cuma ar aon nós mar táimid in umar na_______________ anois ar aon nós.

  Ní raibh a fhios agam é sin in aon chor.	I did not know that at all.
  Ach cén fáth go mbeadh sé ag síneadh méara chugamsa?	But why would he be stretching his fingers to me?
  Cá bhfios domsa?	How do you know?
  ar aon nós	at any rate, anyway
  umar	trough, tank, misery
  Umar na haimléise	slough of despond

• Máire: Tá a fhios agam. Beidh mo thuismitheoirí ar deargbhuile_______________ liom.
  Céard a déarfaidh do thuismitheoirí?

  Seán: Táim sa chor céanna leat féin. ‘Sé_______________fearr ná a mhalairt – nach mbeidh cead agam dul ag an dioscó oíche Shathairn.

  Tá a fhios agam.	I know
  Beidh mo thuismitheoirí ar deargbhuile liom.	My parents will be raging mad with me
  Céard a déarfaidh do thuismitheoirí?	What will your parents say?
  Táim sa chor céanna leat féin.	I am in the same situation myself
  malairt	change	f
  Is fearr é ná a mhalairt	It is better than nothing
  cead	permission, leave	m

3) Ag obair leis an duine in aice leat déan iarracht bhur gcomhrá féin a scríobh.
Bain úsáid as cuid de na focail sa chomhrá samplach. Déan nathanna eile a chuardach ar http://www.teanglann.ie agus http://www.focloir.ie

1. Nuair a bheidh sé déanta, déan é a aithris os ard.

   nath	adage, epigram, saying	m3

2. Déan é a aithris do bheirt eile agus éist leis an gcomhrá a bhí acusan.

---

<!–

–>

Notaí Scéil

Bhí oibre bóthair go leor deireadh seachtaine seo caite
tiomáint deacair
chuaigh mo chlann agus mise amach chuig dinnéar ag Highland Grill ar an taobh ó dheas.
Bhí príomhbbothar ceathair is nócha dunta i lár na cathrach.
Chaith muid bealach eile a fháil
príomhbbothar cúig is tríocha go dtí sráide Randolph
Bhí oibre bóthair ansin freisin. sráide dunta
chas muid ó dheas.
fuair muid sráide eile
Bhí muid in aice leis an bialann ar deireadh
Bhí a gcarrchlós gnách imithe. Tá foirgneamh nua ag dul suas ansin.
tógála	contruction
páirceáilte muid ar an tsráid
Bhí dinnéar deas. is maith linn an bialann seo.
Shiúil muid i ndiaidh dinnéar ar ais go dtí an carr
Dúirt Mia leis na buachaillí
Mar a chleas seo chugainn,
tiomáinfidh Daidí dúinn abhaile
Dá bheadh mé draíodóir.
snáth	yarn
snáthín	fiber
caora	sheep
tuirne	spinning wheel

<!–

–>