Irish Class, November 2, 2015

Rang Gaeilge, 2ú lá Mí na Samhna 2015

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

–>

Seanfhocal

Is maith an t-iománaí an fear ar an gclaí	back-seat driver, Monday morning quarterback	“It’s a good hurler the man that sits on the wall “
Is maith comhairle ach is fearr cabhair.	Advice is good but help is better.

---

CRÚBA NA CINNIÚNA

le Áine Uí Fhoghlú

Seanchara (tuilleadh} — “An old friend” (continued)

“Is maith liom do shlabhra,” arsa an guth taobh thiar di. Gheit
Siobhán as a cuid smaointe. An guth sin! D’aithin sí é gan
féachaint air. Nár chuala sí gach lá ar feadh seachtaine é agus
púicín uirthi! D’iompaigh sí thart go mall, faiteach agus cé a
bheadh ina sheasamh in aice léi ach ‘fear an tsuipeir’ mar a
thugadh sí air – Jeaic Learmont – mar a fuair sí amach i rith an
chás cúirte. É ina sheasamh ansin ag meangadh gáire léi, ag
nochtadh a chuid fiacal bán. Dath na gréine air, bríste géine
agus a dhá lámh nocht agus donndóite faoin t-léine bhuí. A croí
ag sodar anois go tobann ar bhealach an-ait. Tharraing sé an
chathaoir amach agus d’fhiafraigh: “an miste leat?” Níor fhéad
sí focal a rá ach chlaon sí a ceann á chur in iúl dó go raibh fáilte
roimhe. Bhí seisean ag féachaint sna súile ar Shiobhán, ise ag
ísliú is ag ardú a súile go cúthaileach agus í ag útamáil le
paicéad páipéir siúcra ar an mbord. “Conas….conas atá tu?”
arsa Siobhán go ciotach. “Mise? Ní baol dom. Conas atá tusa?
Sin ceist atá i bhfad níos tabhachtaí.” “Ceart go leor,” arsa sí. Tá
mé anseo ar saoire seachtaine le m’aintín Máiréad. Cad a
thugann an treo seo tusa?” “Ó, scéal fada. Bhuel, seo é mo
cheantar dúchais ach fuair uncail liom bás cúpla mí ó shin agus
d’fhág sé teach agus feirm le huacht agam. Níl an páipéarachas
ach díreach réitithe le seachtain anuas agus tháinig mé ar ais ó
Bhaile Átha Cliath inné leis an áit a fheiceáil. Tá sé suite i
gceantar fíorálainn tuairim is tríocha míle siar ón mbaile seo. Tá
capaill ar an bhfeirm…” Chonaic sé cuma mhíshuaimhneach
ag teacht ar aghaidh Shiobhán.

D’aithin sí é gan féachaint air.	She recognized it without seeing him
Nár chuala sí gach lá ar feadh seachtaine é agus púicín uirthi!	Didn’t she hear it every day for a week when a blindfold was on her!
faiteach	timid
cé a bheadh ina sheasamh in aice léi ach ‘fear an tsuipeir’ mar a thugadh sí air –	who was standing next to her but the ‘supper man’ as she thought of him
mar a fuair sí amach i rith an chás cúirte.	as she found out during the court case	cúirte g
É ina sheasamh ansin ag meangadh gáire léi,	He was standing there smiling at her
ag nochtadh a chuid fiacal bán.	revealing his white teeth	fiacal gpl (=ns)
bríste géine agus a dhá lámh nocht agus donndóite faoin t-léine bhuí.	jeans and his exposed arms tanned under the yellow T-shirt
A croí ag sodar anois go tobann ar bhealach an-ait.	Her heart suddenly trotting in a very strange way
an miste leat?	do you mind?
Níor fhéad sí focal a rá ach chlaon sí a ceann á chur in iúl dó go raibh fáilte roimhe.	She could not say a word but nodded her head to let him know he was welcome
Bhí seisean ag féachaint sna súile ar Shiobhán, ise ag ísliú is ag ardú a súile go cúthaileach agus í ag útamáil le paicéad páipéir siúcra ar an mbord.	He was looking in her eyes, she was lowering and raising her eyes and fidgeting with the paper sugar packet on the table.
baol	danger	Note emphatic forms seisean, ise
Sin ceist atá i bhfad níos tabhachtaí.	That question is much more important
seo é mo cheantar dúchais ach fuair uncail liom bás cúpla mí ó shin	This is my native area but my uncle died a couple months ago
d’fhág sé teach agus feirm le huacht agam.	He left the house and farm to mé in his will	feirm “farm”, Conn. feilm
Níl an páipéarachas ach díreach réitithe le seachtain anuas	The paperwork has only been settled for a week now	anuas time up to present
tháinig mé ar ais ó Bhaile Átha Cliath inné leis an áit a fheiceáil.	I came back from Dublin yesterday to see the place.
Tá sé suite i gceantar fíorálainn tuairim is tríocha míle siar ón mbaile seo.	It is located in a truly beautiful area about 30 miles west of this village

“Ó, sea, ahem….dhein mé
dearmad nach maith leatsa capaill,” arsa sé go leathmhagúil
agus go bréag-leithscéalach. D’inis sí a cuid eachtraí go leir dó
ó d’fhág siad an slán brónach, eaglach, ait sin lena chéile an
oíche úd ar Bhóthar Pembroke. An fháilte a cuireadh roimpi
nuair a tháinig sí abhaile. An crá a fuair sí ó na meáin
chumarsáide ag lorg agallaimh. Mar a bhí uirthi a huimhir
ghutháin a athrú. Eachtra Liam agus Donna. Bhí sí ábalta gáire
anois faoi gur cheap na Gardaí go raibh Liam ag cur in iúl
dóibh ar son na ndrongadóirí go raibh sí fuadaithe, nuair nach
raibh sé ach ag iarraidh cabhrú i ndáiríre. Ach ní raibh sé
greannmhar ag an am. Liam ina chónaí i Sasana anois. Áthas
air glacadh leis an bpost nua a tairgíodh dó nuair a bhí sé thall
ag an gcomhdháil úd. Donna sa phríosún. An mhí a chaith sí
féin sa Spáinn le dearmad a dhéanamh ar gach rud. Ba mhinic
a smaoinigh sí air agus í ina luí amuigh ar thránna an Costa del
Sol, adúirt si, agus í ag smaoineamh an mbuailfeadh sí leis go
deo arís. Agus gach rud a dhein sí ó shin. “Bhí an t-ádh dearg
liomsa” arsa jeaic, “níor gearradh ach téarma ar fionraí [72] orm.
Os rud é, bhuel … gur éirigh leat éalú,” ar sé agus rógaireacht
ina shúile, “ní raibh siad cinnte go hiomlán ar dtús cen pháirt
a bhí agamsa sa scéal. Bhí mé amuigh chun tosaigh nuair a
dhein na Gardaí ruathar ar an teach agus lig mé orm nach raibh
mé ach ag tabhairt cuairte ar an áit. Ach ar ndóigh bhí m’ainm
ina leabhairín ag Jazzer agus bhí orm an fhírinne a mhíniú
dóibh ar deireadh.”

leathmhagúil	half jokingly
bréag-leithscéalach.	mock apologetically
D’inis sí a cuid eachtraí go leir dó ó d’fhág siad an slán brónach, eaglach,	She told all her adventures to him from their sad, fearful goodbye	fág with slán
ait sin lena chéile an oíche úd ar Bhóthar Pembroke.	strange together that night on Pembroke Road
An fháilte a cuireadh roimpi nuair a tháinig sí abhaile.	The welcome given to her when she came home
An crá a fuair sí ó na meáin chumarsáide ag lorg agallaimh.	The torment from the media seeking interview.
Bhí sí ábalta gáire anois faoi gur cheap na Gardaí go raibh Liam ag cur in iúl dóibh ar son na ndrongadóirí go raibh sí fuadaithe,	She was abloe to laugh at how the G though Liam was in the know and was speaking on behalf of the gangsters that she was kidnapped
nuair nach raibh sé ach ag iarraidh cabhrú i ndáiríre.	when he was really only trying to help
Ach ní raibh sé greannmhar ag an am.	But it was not funny at the time.
Áthas air glacadh leis an bpost nua a tairgíodh dó nuair a bhí sé thall ag an gcomhdháil úd.	Delighted to accept the new job offered to him he was over at the conference there
An mhí a chaith sí féin sa Spáinn le dearmad a dhéanamh ar gach rud.	The month she spent in Spain forgetting about everything
a mhinic a smaoinigh sí air agus í ina luí amuigh ar thránna an Costa del Sol	She thought of him often when she was lying on the beaches of Costa del Sol
í ag smaoineamh an mbuailfeadh sí leis go deo arís	thinking she would never meet him again
Agus gach rud a dhein sí ó shin.	And everything she did then
Bhí an t-ádh dearg liomsa	Lucky me	dearg is an intensifier here
téarma ar fionraí	suspended sentence	72
níor gearradh ach téarma ar fionraí orm.	they only levied a suspended sentence on me
gur éirigh leat éalú	that you succeeded in escaping
rógaireacht	roguishly
ní raibh siad cinnte go hiomlán ar dtús cen pháirt a bhí agamsa sa scéal.	they were not convinced at first of the part I had in the story
Bhí mé amuigh chun tosaigh nuair a dhein na Gardaí ruathar ar an teach	I was out front when the G made the raid on the house	tosaigh “front” here
lig mé orm nach raibh mé ach ag tabhairt cuairte ar an áit.	I pretended I was only visiting the place
Ach ar ndóigh bhí m’ainm ina leabhairín ag Jazzer	But of course my name was in the the little book Jazzer had
bhí orm an fhírinne a mhíniú dóibh ar deireadh.	I had to finally explain the truth to them.

Shin sé a lámh trasna an bhoird agus leag anuas ar lámh
Shiobhán é. Bhraith sí creathán ait ach compordach ag rith
tríthi. Níor theastaigh uaithi go mbogfadh sé a lámh. Mar sin
féin bhí go leor ceisteanna fós le freagairt aige sula mbeadh sí
go hiomlán ar a suaimhneas leis. “Tá fíorbhrón orm faoi gach

<!–

Bhraith sí creathán ait ach compordach ag rith tríthi.	She felt a strange but comfortable shivering running through her.
Níor theastaigh uaithi go mbogfadh sé a lámh.	She did not want him to move his hand
Mar sin féin bhí go leor ceisteanna fós le freagairt aige sula mbeadh sí go hiomlán ar a suaimhneas leis.	Even so she had many questions still to be answered by him before she would be completely as ease with him

rud a tharla duit a Shiobán agus tá náire orm go raibh aon
bhaint agam leis an scéal uafasach sin ar fad. Anois go bhfuil an
fheirm agam beidh mé ábalta láithreán tí nó dhó a dhíol agus
íocfaidh mé mo chuid fiacha le Jazzer nuair a thagann sé amach
as an bpríosún. Beidh go leor ama agam chuige sin, ní fheicfear
eisean arís go ceann cúig bliana déag! Bí cinnte de nach
rachaidh mise i bhfiacha go deo arís le héinne.”

<!–

–>

Tá fíorbhrón orm faoi gach rud a tharla duit a Shiobán	I am truly sorry for everythkng that happened to you, S
tá náire orm go raibh aon bhaint agam leis an scéal uafasach sin ar fad.	I am ashamed for any connection I have with the whole terrible story.	bain le “connect”, “associate”
Now that I have the farm I will be able to sell the sites for a house or two
íocfaidh mé mo chuid fiacha le Jazzer nuair a thagann sé amach as an bpríosún.	I will pay my debt to Jazzer when he comes out from prison.
Beidh go leor ama agam chuige sin,	I will have enough time for that purpose,
ní fheicfear eisean arís go ceann cúig bliana déag	He will not be seen for 15 years
Bí cinnte de nach rachaidh mise i bhfiacha go deo arís le héinne.	Be sure I will not go into debt to anyone again.

D’ordaigh Jeaic cupán eile caifé agus d’fhan siad ansin ag
seanchas ar feadh breis is uair an chloig. Nuair a bhí siad ina
seasamh amuigh ar an gcosán tharraing Siobhán amach a
guthán póca. “Halo, a Áintí Máiréad? Mise anseo. Cogar, tá mé
tar éis bualadh le… le seanachara liom anseo agus tá mé ag dul
ar síob leis don tráthnóna,” eisean ag geáitsíocht go
greannmhar léi. “Ceart go leor mar sin, ná bí buartha mura
bhfeiceann tú go dtí níos déanaí me. Slán go fóill.” Bhí a lámh
timpeall ar a com ag Jeaic anois agus iad ag siúl i dtreo a chairr.

<!–

–>

d’fhan siad ansin ag seanchas ar feadh breis is uair an chloig.	they stayed chatting for more than an hour
Nuair a bhí siad ina seasamh amuigh ar an gcosán tharraing Siobhán amach a guthán póca.	When they were standing outside on the path Siobhan pulled out her cell phone.
cogar	whisper, listen
tá mé ag dul ar síob leis don tráthnóna	I am going to get a lift from him in the evening
eisean ag geáitsíocht go greannmhar léi.	him gesturing amusing her
Ceart go leor mar sin	Alright so
ná bí buartha mura bhfeiceann tú go dtí níos déanaí me.	don’t worry if you don’t see me until later
Slán go fóill	Bye for now
Bhí a lámh timpeall ar a com ag Jeaic anois agus iad ag siúl i dtreo a chairr	Jack had his arm her waist and they were walking in the direction of his car

Bhí siad ag gluaiseacht leo siar an bóthar tuaithe i ngrian an
Mheithimh, an fhuinneog ghréine sa díon ar oscailt. Bhraith
Siobhán leoithne bhreá ghaoithe ag séideadh trína cuid
gruaige. Saoirse. Chuir sí siar a ceann. Bhrúigh Jeaic an cnaipe
leis an seinnteoir dlúthdhioscaí a chur ar siúl agus thosaigh Bob
Dylan ag canadh ‘One more cup of coffee for the road’. D’fhéach
siad ar a chéile go sásta. “Is olc an ghaoth nach séideann maith
do dhuine eigin [73],” arsa Jeaic agus iad ag imeacht as radharc
agus sléibhte, locha agus páirceanna Mhaigh Eo ar gach taobh
díobh. “Is fíor dhuit,” a d’fhreagair Siobhan. “Is olc, go
deimhin.”

hí siad ag gluaiseacht leo siar an bóthar tuaithe i ngrian an Mheithimh	They were driving west on the country road in the June sun.	le indicates motion
an fhuinneog ghréine sa díon ar oscailt.	the sun roof window open
Bhraith Siobhán leoithne bhreá ghaoithe ag séideadh trína cuid gruaige.	S felt the fine breeze of the wind blowing through her hair.
Saoirse. Chuir sí siar a ceann.	Freedom. She put her head back
Bhrúigh Jeaic an cnaipe leis an seinnteoir dlúthdhioscaí a chur ar siúl	Jack pressed the button on the CD player to play
D’fhéach siad ar a chéile go sásta.	They looked happy together
Is olc an ghaoth nach séideann maith do dhuine eigin	It is an ill wind that doesn’t blow…	73
iad ag imeacht as radharc	when they were leaving the scene
agus sléibhte	and mountains
locha agus páirceanna Mhaigh Eo ar gach taobh díobh.	The lakes and parks of Mayo on each side of them
Is fíor dhuit	It is truth for you
a d’fhreagair Siobhan	S answered
Is olc, go deimhin.	Evil, indeed

---

Nótaí faoi scéal

Bhí rudaí ar fud an urlár an gharáiste.

Ní raibh aon áit a pháirceáil carr.

Glanadh mé an gharáiste an deireadh seachtaine seo caite.

Bhog mé go leor boscaí.

Líon mé canna bruscair mór

ceithre méadar Cadhc (bád fada caol).

Clúdaithe mo bhean chéile agus mé é le tarpól Dé Domhnaigh.

Thóg muid é agus cuir muid é ar binsí in aice leis an gharáiste, ach lasmuigh.

Is féidir linn a pháirceáil dhá ngluaisteán taobh istigh.

Tá sé tábhachtach.

Tá geimhreadh ag teacht.

<!–

---

---

---

---

<!–

---

–>