Irish Class, October 22, 2012

Rang Gaeilge, an 22ú lá Mí Dheireadh Fómhair 2012

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

–>

Cré na Cille

EADARLÚID A hAON

1

1. Ní mé an ar Áit an Phuint nó na Cúig Déag atá mé curtha? D’imigh an diabhal orthu dá mba
   in Áit na Leathghine a chaithfidís mé, tar éis ar chuir mé d’fhainicí orthu! Maidin an lae ar
   bhásaigh mé ghlaoigh mé aníos ón gcistin ar Phádraig: “Achainí agam ort a Phádraig a
   leanbh,”adeirimse. “Cuir ar Áit an Phuint mé. Ar Áit an Phuint. Tá cuid againn curtha an Áit
   na Leathghine, ach má tá féin …

   eadarlúid	interval [?]
   Ní mé	I wonder
   curtha	planted	seeds or bodies
   orthu	on them	← ar
   chaithfidís	they would throw/spend
   d’fhainicí	would beware, would protect
   achainigh	entreat, petition
   leanbh	baby
   adeirimse	I said	←abair
   Tá cuid againn	some of us
   ach má tá féin	but if I myself is

2. Dúirt mé leo an chónra ab fhearr tigh Thaidhg a fháil. Cónra mhaith dharach í ar chaoi ar bith
   … Tá brat na scaball orm. Agus an bhraillín bharróige. Bhí siad sin faoi réir agam féin … Tá
   spota ar an scaoilteog seo. Is geall le práib shúiche é Ní hea. Lorg méire. Bean mo mhic go
   siúráilte. Is cosúil lena cuid pruislíocht é. Má chonaic Neil é! Is dóigh go raibh sí ann. Ní
   bheadh dar fia dá mbeadh aon neart agamsa air …

   leo	with them	← le
   cónra	coffin	f4
   an chónra ab fhearr	the best coffin
   scaball	scapula
   bhraillín	sheet	f2
   barróg	hug, sacking	gs barróige
   réir	wish, will, command	f2
   scaoilteog	shroud, wrapper	[garment]
   geall	bet
   práib	daub
   súiche	soot	m4
   Lorg méire	fingerprint
   siúráilte	confident
   pruislíocht = priosláil	dribbiling
   Is dóigh	it is likely
   dar	seem
   fia	deer, waste
   dar fia	by heaven
   neart	strength, control	m1

3. Is místuama a ghearr Cáit bheag na gairéadaí. Dúirt mé riamh féin nár cheart aon deoir le n-ól
   a thabhairt di féin ná do Bhid Shorcha nó go mbeadh an corp dealaithe den tsráid. Chuir
   mé fainic ar Phádraig dá mbeadh ól déanta acu gan ligean dóibh na gairéadaí a ghearradh.
   Ach ní féidir Cáit Bheag a choinneáil ó choirp. Ba é a buaic chuile lá riamh marbhán a bheith
   in áit ar bith ar an dá bhaile. Dá mbeadh na seacht sraith ar an iomaire d’fhanfaidís ar an iomaire,
   ach í ag fáil bonn coirp …
   

   místuama	imprudent, clumsy
   gearr	short
   gairéadaí	gaudiness, ostentation
   Dúirt mé riamh	I always said
   ceart	right
   nár ceart	it wasn’t right
   deoir	tear, drop
   di	to her	do + í
   dealaigh	part, separate
   fainic	warning, caution
   ól déanta	drink made
   gan ligean dóibh	without letting them	[do the clothes]
   gairéadaí	gaudiness, ostentation
   gearradh	cut
   nó go mbeadh	until	“or would”
   buaic	highest point, peak, zenith	f2
   riamh	ever
   marbhán	corpse
   an dá bhaile	both
   sraith	series
   iomaire	ridge
   seacht sraith	seven rows	[of hay]
   fan	stay, wait, remain	d‘fhanfaidís they would wait/stay/remain
   bonn coirp	corpse coin
   ag fáil	getting

4. Tá an chrois ar mo chliabhrach, an ceann a cheannaigh mé féin ag an misean … Ach cá’il an
   chrois dhubh a thug bean Thomáisín beannaithe chugam as an gCnoc an t-am sin a mb’éigin
   Tomáisín a cheangal go deireanach. Dúirt mé leo an chrois sin a chur orm freisin. Is cuidsúlaí
   go mór í ná an ceann seo. Ó thit an chrois seo ó ghasúir Phádraig, tá cor cam sa Slánaitheoir
   uirthi. An Slánaitheoir atá ar an gceann dubh is mór an áilleacht é. Céard sin orm? Nach mé
   atá dearmadach i gcónaí. Sin í faoi mo cheann í. Nach mairg nach í a chuir siad ar mo
   chliabhrach…

   crois
   cliabhrach	chest
   misean	mission
   cá’il	where	← cá bhfuil
   beannaithe	blessed
   thug	gave, took	[p of tabhair
   chugam	to me
   éigin	some
   a mb’éigin = b’éigin	must have
   ceangal	tie, binding, fetter	m1
   deireanach	last, late, latter
   leo	with them	← le
   cuidsúlach	eye-catching, good looking
   go mór í ná an ceann seo	bigger than this one
   gasúr	boy, child	m1
   cor	turn; tiredness, exhaustion; agreement
   cam	bent, crooked
   Slánaitheoir	redeemer, saviour
   uirthi	on her	← ar
   áilleacht	beauty
   dearmadach	forgetful
   mairg	woe, sorrow	f2
   faoi mo cheann	under my head
   cliabhrach	chest

5. Bhí acu snaidhm níb fhearr a chur ar an bpaidrín ar mo mhéara. Neil féin, go siúráilte, a rinne
   é sin. Bheadh sásamh aici dá dtiteadh sé ar an talamh san am a raibh siad do mo chur i
   gcónra. A Thiarna Thiarna, b’fhada amach uaimse a d’fhanfadh sí sin …

   snaidhm	knot
   níb fhearr ← ní ba fhearr	wasn’t better	p. of níos fhearr [?]
   paidrín	rosaru
   méar	finger	f2
   siúráilte
   Bheadh sásamh aici	she would have the satisfaction
   tit	fall	cond titeadh
   talamh	earth, ground
   cónra	coffin
   do mo chur í	“in my putting”	Object of VM
   Tiarna	lord
   uaimse	from me	← ó
   b’fhada amach uaimse	far away from us
   fan	wait, stay, remain	cond. d‘fhanfadh

6. Tá súil agam gur las siad na hocht gcoinneal as cionn mo chónra sa séipéal. D’fhág mé faoi
   réir acu iad, i gcúinne an chomhra faoi pháipéir an chíosa. Sin rud nach raibh riamh ar chorp
   sa séipéal sin: ocht gcoinneal. Ní raibh ar an gCurraoineach ach ceithre cinn. Sé cinn ar Liam
   Thomáis Táilliúr, ach tá iníon leis sin sna mná rialta i Meiriceá …

   <!–

   –>
   

   Tá súil agam	I hope
   las	light
   coinneal	candle
   as cionn = os cionn	from above
   fág	leave
   réir	wish, command
   cúinne	corner
   comhra	cupboard
   comhrá	conversation
   páipéar	paper	m1
   cíos	rent	m3
   corp	body
   curraoin	[beggar’s, traveller’s] wallet, scrip
   Curraoineach	[proper name]
   mná rialta	nuns

   ….

7. … Mo ghrá é Hitler. Sin é an buachaill acu …

   Má bhuailtear Sasana, beidh an tír in ainriocht. Tá an margadh caillte cheana againn …

   Sin é an buachaill acu	That’s the lad
   Má bhuailtear Sasana	if England is defeated
   ainriocht	sorry plight, wretched condition
   margadh	market
   Tá an margadh caillte cheana againn .	We have already lost the market

8. … A Chineál Tháilliúr na Leathchluaise, is tú a d’fhág anseo mé leathchéad bliain roimh an
   am. Bhí an buille feille riamh féin i gcineál na Leathchluaise. Sceana, clocha, agus buidéil. Ní
   throidfeá mar a throidfeadh fear ach mé a shá …

   … Cead cainte dhom. Cead cainte …

   cineal	type, kind, sort
   cluas	ear
   buille	blow, strike
   feille = feall	deceit, treachery
   scian	knife	f2 pl sceana
   cloch	stone	f2
   buidéal	bottle	m1
   troid	fight, quarrel	v
   sáigh	thrust, stab	vn sá
   Ní throidfeá mar a throidfeadh fear	You would not fight like a man would fight
   Cead	permission
   cainte	speech
   Cead cainte dhom.	May I speak?

9. Crois Críosta choisreacan Dé orainn!—an beo nó marbh atá mé? An beo nó marbh atá siad
   seo? Tá siad uile ag cur díobh chomh tréan céanna agus a bhi as cionn talún! Shíl mé ó chuirfí
   i gcill mé agus nach mbeadh cruóg oibre, ná imní tí, ná faitíos síne ná eile orm go mbeadh
   suaimhneas i ndán dom … ach cén chiall an chathaíocht seo i gcré na cille…

   coisreacan	consecration
   orainn	on us	← ar
   siad uile	they all
   díobh	from them	← de
   chomh	as, so
   tréan	strength, strong man
   céanna	like, the same
   as cionn = os cionn	from above
   talún	ground
   cill	church, churchyard, cell
   cruóg	urgent
   imní	anxiety
   faitíos	fear
   síne = sin	that, then
   suaimhneas i ndán	peace in store
   ciall	sense
   cathaíocht	fighting

10. 2

    … Cé thú féin? Cáid ó tháinig tú? An gcluin tú leat mé? Ná bíodh scáth ar bith ort. Déan an
    oiread teanntáis anseo, agus a dhéanfá sa mbaile. Mise Muraed Phroinsiais.

    Cáid = Cá fhad	How long	faid = fad
    Cá fhad ó tháinig tú?	How long from when you came?
    cluin	hear
    An gcluin tú leat mé?	Can you hear me?
    scáth	shadow
    oiread	amount
    déan an oiread	do as much
    teanntás	assurance; familiarity
    dhéanfá	you would make

11. Go gcuire Dia an t-ádh ort! Muraed Phroinsiais a bhi i mbéal an dorais agam riamh. Mise
    Caitríona. Caitríona Pháidín. An cuimhneach leat mé a Mhuraed, nó an imíonn
    cuimhne an tsaoil as bhur gceann anseo? Ní sé imithe uaimse fós ar aon nós …

    ádh	luck	m1
    i mbéal an dorais agam	my next door neihbor
    riamh	ever
    imigh	leave
    cuimhe	memory
    bhur	your
    imithe	gone
    uaimse	from me	← ó
    nós	custom, manner
    ar aon nós	anyway

<!–

–>

<!–

–>