Irish Class, September 11, 2017

Rang Gaeilge, 11ú lá Mí na Mheán Fómhair 2017

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

–>

Seanfhocal

<!–

–>

Ba [Copula cond.]thairbhí duit teanga eile seachas an Ghaeilge? Seafóid, a deir Antonella Sorace…

Labhair Tuairisc.ie le Antonella Sorace bunaitheoir Bilingualism Matters faoina ‘smaointe contúirteacha’ faoin dátheangachas

1. Cén tairbhe duit an Ghaeilge a fhoghlaim?

   Cén tairbhe duit an Ghaeilge a fhoghlaim?	What is the benefit to you to learn Irish?
   Cén	What	implicit copula

2. Nárbh [Copula neg.dep.cond.] fhearr duit a bheith ag foghlaim Sínise nó Fraincis?

   Nárbh fhearr duit a bheith ag foghlaim Sínise nó Fraincis?	Wouldn’t it be better for you to learn Chinese or French?

3. Is [Copula] minic a leithéid cloiste againn.

   Is minic a leithéid cloiste againn.	We have often heard the like.	fronting

4. Ag Féile Imeallach Dhún Éideann an tseachtain seo, thug Antonella Sorace freagra cuimsitheach ar a leithéid de cheisteanna agus
   í ag caint ag an ‘Cabaret of Dangerous Ideas’, mar ar chuir sí ‘smaoineamh contúirteach’ dá cuid féin i láthair:
   go bhfuil teangacha mionlaigh chomh ‘húsáideach’ céanna le teangacha móra.

   Imeallach	Bordering, Marginal
   Féile Imeallach	Fringe Festival
   thug Antonella Sorace freagra cuimsitheach ar a leithéid de cheisteanna	AS gave comprehensive answers to these questions
   mar atá sé	as he is	direct
   mar a bhfuil sé	where he is	indirect
   >mar ar chuir s	where she put	ar past indirect marker
   i láthair	at present
   mionlach	minority
   úsáideach	useful

5. Is [copula] í is fearr fios.

   Is í is fearr fios.	it is she who knows best

6. Bhunaigh Antonella Sorace Bilingualism Matters in 2008 mar sheirbhís do thuismitheoirí agus do mhúinteoirí i nDún Éideann,
   áit a bhfuil sí ag obair san Ollscoil mar Ollamh le Teangeolaíocht Fhorásach.

   Forásach Teangeolaíocht	developmental linguistics

7. “Mar thuismitheoir atá ag tógáil mo chuid páistí le Béarla agus le hIodáilis,
   chuir sé iontas orm a laghad a thuig daoine faoin dátheangachas.

   tógáil	raising
   chuir sé iontas orm a laghad a thuig daoine faoin dátheangachas.	I was surprised how little people understood about bilingualism

8. **** “Mar thaighdeoir, shíl mé go raibh dualgas speisialta orainn teagmháil a dhéanamh le daoine taobh amuigh den aos léinn a bhí ag plé leis na ceisteanna teangeolaíochta ar bhonn laethúil,” a deir sí.

   <!–

   –>
   

   Mar	as	sort of like copula is

9. **** Le naoi mbliana anuas, tá Bilingualism Matters aitheanta mar lárionad feabhais in Ollscoil Dhún Éideann agus gréasán de 19 craobh aige ar fud na hEorpa agus i SAM.

   <!–

   –>

10. “Creideann daoine nach bhfuil teangacha úsáideach mura bhfuil cumhacht pholaitiúil nó eacnamaíochta acu.
    Déantar beag is fiú de theangacha mionlaigh dá bharr, ach léiríonn an taighde rud eile ar fad.

    Creideann daoine nach bhfuil teangacha úsáideach mura bhfuil cumhacht pholaitiúil nó eacnamaíochta acu	People believe that languages are not useful if they do not have political or economic power
    Déantar beag is fiú de theangacha mionlaigh dá bharr	Little worth is made of minority languages consequently
    ach léiríonn an taighde rud eile ar fad	but the reasearch shows something very different.

11. “An dátheangachas de chineál ar bith, léiríonn sé go bhfuil teanga ar bith úsáideach cionn is [copula] go gcruthaíonn sí buntáistí don intinn,
    is cuma cá haois an duine. Is [copula] é an dara teanga a bheith san intinn an rud is tábhachtaí agus
    ní [copula, since followed by a noun] líon na ndaoine a labhraíonn na teangacha.”

    An dátheangachas de chineál ar bith	Bilingualism of any sort at all
    léiríonn sé go bhfuil teanga ar bith úsáideach cionn	it shows any language is useful to one
    is gcruthaíonn sí buntáistí don intinn	creates benefits to the mind
    is cuma cá haois an duine.	no matter the age of the person
    Is é an dara teanga a bheith san intinn an rud is tábhachtaí	The second language in the mind is the most important thing
    agus ní líon na ndaoine a labhraíonn na teangacha.	and not the number of people who speak the languages

12. **** Ach nach bhfuil sé intuigthe sa gheilleagar éiginnte domhanda ina bhfuil muid go mbeadh tuismitheoirí ag iarraidh go mbeadh a gcuid páistí ag foghlaim teangacha a thabharfadh buntáiste dóibh sa mhargadh idirnáisiúnta fostaíochta?

    <!–

    –>

13. **** Tugann Antonella ‘the instrumental view of bilingualism’ air sin.

    <!–

    –>

14. **** “Sin an fáth go bhfuil teaghlaigh ar fud na hEorpa ag iarraidh go bhfoghlaimeodh a gcuid páistí Béarla agus
    go bhfuil borradh faoin tSínis mar gheall ar fhás eacnamaíochta na Síne.
    Ní féidir na forbairtí seo a shéanadh ach tá argóint eile ann nach bhfuil chomh haitheanta sin.

    <!–

    –>
    

    mar gheall	because

15. “Má tá buntáistí teangeolaíochta agus intinne ag baint leis an dátheangachas de chineál ar bith,
    ciallaíonn sé sin gur [copula] cheart go bhfeicfeadh daoine teangacha mionlaigh mar áiseanna agus mar dheiseanna d’óg agus d’aosta.”

    Má tá buntáistí teangeolaíochta agus intinne ag baint leis an dátheangachas de chineál ar bith	If there area any linguistic or mental benefits to be gained from bilingualism of any sort at all
    ciallaíonn sé sin gur cheart go bhfeicfeadh daoine teangacha mionlaigh mar áiseanna	It is right that people would see minority languages as aids	mar “as” here
    agus mar dheiseanna d’óg agus d’aosta.	and as opportunities for young and old

16. **** “Tá a fhios againn ón taighde, a deir sí, nach gcuireann dhá theanga páistí fríd a chéile agus má bhíonn dhá theanga acu
    gur [copula dep] fusa leo tuilleadh teangacha a fhoghlaim.

    <!–

    –>

17. **** “Tá a fhios againn go bhfuil tuigse níos fearr ag páistí dátheangacha ar an dóigh a n-oibríonn teangacha, go dtagann an léamh níos fusa le cuid acu, go mbíonn tuiscint níos fearr acu ar dhearcadh daoine eile, go bhfuil smacht níos fearr acu ar aird – iad seo uilig chomh maith leis na buntáistí a bhaineann le haithne a bheith acu ar níos mó ná cultúr amháin.”

    <!–

    –>

18. **** Mar sin féin, dar le Antonella, ní bhaineann gach duine atá dátheangach na buntáistí as cionn is go gcuireann dearcadh diúltach agus cúinsí eile bac ar an fhoghlaim in amanna.

    <!–

    –>

19. **** Deir sí gur [copula dep] beag taighde atá déanta in Albain ar an Ghàidhlig, ach gur [copula dep] léir
    go bhfuil na buntáistí céanna le Gàidhlig agus Béarla a bheith ag duine is [agus] atá le haon dá theanga eile.

    <!–

    –>

20. **** “Tá sé léirithe nach gcuireann an Ghàidhlig bac ar an Bhéarla, ceann de na míthuiscintí coitianta faoi mhionteangacha.

    <!–

    –>

21. “Agus tá staidéir déanta a léiríonn go leanann buntáistí an dátheangachais ar feadh saol iomlán an duine. Ina measc,
    tá taighde déanta a thugann le fios go gcuidíonn an dátheangachas leis an tsláinte agus fad saoil an duine.”

    Agus tá staidéir déanta a léiríonn go leanann buntáistí an dátheangachais ar feadh saol iomlán an duine	And there are studies that show the benefits of bilingualism continue through the whole life of the person
    Ina measc	Amongst
    tá taighde déanta a thugann le fios go gcuidíonn an dátheangachas leis an tsláinte agus fad saoil an duine.	Research has been done that reveals that bilingualism helps human health and longevity.

22. **** Sin ráite, admhaíonn sí go bhfuil sé deacair dul i bhfeidhm ar an aos acadúil faoi thábhacht teangacha “mar gheall ar easpa eolais”.

    <!–

    –>
    

    mar gheall	because

23. “Anseo sa Ríocht Aontaithe, is rud breise é foghlaim teangacha. Dá mbeadh tuismitheoirí,
    múinteoirí agus na daoine atá ag obair sna seirbhísí sláinte ar an eolas faoi bhuntáistí an dátheangachais,
    d’fheicfidís an rath a bheadh ar mhaoiniú a thabhairt dó. Sin an fáth gur bhunaigh mé Multilingual Matters in 2008.”

    Anseo sa Ríocht Aontaithe	Here in the UK
    is rud breise é foghlaim teangacha.	Learning languages is an extra thing
    múinteoirí agus na daoine atá ag obair sna seirbhísí sláinte ar an eolas faoi bhuntáistí an dátheangachais	Teachers and people working in health services know about the benefits of bilingualism
    rath	bestowal, grant, prosperity, abundance, usefulness
    d’fheicfidís an rath a bheadh ar mhaoiniú a thabhairt dó.	They would see the usefulness of funding it.

<!–

–>

<!–

–>