Irish Class, September 29, 2014

Rang Gaeilge, 29ú lá Mí Mheán Fómhair 2014

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

–>

Crúba na Cinniúna

• Is as Gaeltacht na Rinne sna Déise í Aine Uí Fhoghlú agus is file agus múinteoir meánscoile í.
  Tá dha chnuasach filíochta foilsithe aici Aistear Aonair (Coiscéim 1999) agus
  An Liú sa Chuan (Coiscéim 2007). Seo an chéad úrscéilín uaithi.

  Rinne	Ring	Town in County Waterford
  Déise	Decies	local Irish dialect
  Tá dhá chnuasach filíochta foilsithe aici	She has published two poetry collections
  Aistear Aonair	Solitary Journey
  Coiscéim	Footstep
  naoi déag gcéad nócha naoi	1999
  liú	yell, shout	m4
  cuan	haven, harbor
  dhá míle seacht	2007
  úrscéil	novel

• Bhuaigh Crúba na Cinniúna an chéad duais i gcomórtas liteartha an Oireachtais 2009 ‘Úrsceal don Fhoghlaimeoir Fásta’.
  De réir tuairisc na moltóirí, tá an leabhar:

  Bhuaigh Crúba na Cinniúna an chéad duais i gcomórtas liteartha an Oireachtais 2009	CnC won the 1st prize in a literary competition in 2009	an chéad duais. The dental d at the end of chéad blocks the lenition of duais
  Úrsceal don Fhoghlaimeoir Fásta	Novel for adult learners
  moltóir	judge, referee	m3
  De réir tuairisc na moltóirí	According to the report of the judges

• “…dea-scríofa ó thús go deireadh……Tus an-láidir le cur síos iontach agus
  é scríofa i bhfriotal gonta simplí a bheadh an fheiliúnach don fhoghlaimeoir fásta…”

  dea-scríofa ó thús go deireadh	well written from beginning to end
  Tus an-láidir le cur síos iontach	a strong start with a wonderful description
  é scríofa i bhfriotal gonta simplí	written in terse simple speech
  a bheadh an fheiliúnach don fhoghlaimeoir fást	that would be suitable for adult learners

  Preposition Note: ó lenites. go does nothing

  ó thús go deireadh	from start to finish
  ó dhuine go duine	from one person to another

• “…chruthaigh an t-údar suíomh, carachtair agus eachtraí inchreidte agus
  d’inis an scéal go soiléir i nGaeilge bhlasta, ghlan……… cruthaíocht agus máistreacht teanga á bhfreastal aici… “

  chruthaigh an t-údar suíomh	the author created a location
  carachtair agus eachtraí inchreidte	believable characters and events
  d’inis an scéal go soiléir i nGaeilge bhlasta, ghlan	told the story clearly accented Irish, clean
  cruthaíocht agus máistreacht teanga á bhfreastal aici	served by her creativity and linguistic mastery

  Prefixes

  • in– possible
  • do– impossible
  • so– easy

  inchreidte	believable	Begin with verbal adjective creidte
  dochreidte	unbelievable
  inchliste	audible
  indhéanta	possible to do
  dodhéanta	impossible to do
  sodhéanta	easy to do
  sonas	happiness, good fortune	m1
  donas	ill-luck, misfortune, affliction, misery	m1
  sorcha	brightness (n), bright, cheerful	f4, a3
  dorcha	darkness, obscurity (n), dark, obscure, blind, secretive	f4, a3
  saor	free, independent, cheap
  daor	dear, high-priced, unfree

• Is múinteoir óg í Siobhán atá ag éirí bréan dá post. Oíche amhain
  agus í ag tiomáint abhaile ar bhóthar tuaithe tarlaíonn eachtra uafáis
  di a chuireann athrú go deo ar a saol. Sa scéal bríomhar, beoga seo tá
  fuadaitheoirí, drongadóirí drugai, grá, eagla, fuath agus foréigean …léigh leat!

  tá ag éirí bréan dá post	who is getting fed up with her job
  agus í ag tiomáint abhaile ar bhóthar tuaithe	driving home on a country road	No verb, no subject. Use for “as”, “while”. Hence í not sí
  eachtra	incident, event, advanture
  uafás	horror, terror
  a chuireann athrú go deo ar a saol	that forever changed her life
  bríomhar, beoga	strong, lively
  fuadaitheoirí	kidnappers
  drong	body of people, group
  drongadóirí drugaí	drug dealers
  grá, eagla, fuath agus foréigean	love, fear, hate and violence

Cén Scannán atá i gCeist Anseo?

1. Martini,
   le do thoil, croite gan a bheith measctha. James
   Bond

2. Ní
   na heitleáin a rinne é, ach áilleacht a
   mharaigh an beithíoch. King Kong

3. Hasta
   la vista, a stóirín. Terminator

4. Seo
   chugaibh Johnny! The Shining

5. An
   tUasal Tibbs a thugann siad ormsa. “They Call
   me Mr. Tibbs.” In the Heat of the Night

6. Ciallaíonn grá nach gá duit a rá go bhfuil brón ort riamh. Love Story

7. Go raibh an fuinneamh leat. Star Wars

8. Tá
   mé chun tairiscint a thabhairt dó nach mbeidh sé
   in ann diúltú dó. The
   Godfather

9. Ceanglaígí
   bhur gcriosanna. Beidh an oíche seo tuairteálach. criosanna = seat belts. All
   About Eve

10. An
    bhfuil tusa ag labhairt liomsa? Taxi Driver

11. Seo
    mé ag amharc ortsa, a stór. Casablanca

12. Is
    breá liom boladh napalm ar maidin. Apocalypse
    Now

13. D’ith
    mé a ae le roinnt pónairí fava agus buidéal
    deas Chianti. ae = liver. Silence of the Lambs

14. Taispeáin
    dom an t-airgead. Show me the money

15. I
    ndeireadh na dála, lá eile a bheas ann amárach.
    Gone with the Wind

16. N’il
    áit ar bith ar nós an bhaile. There’s
    no place like home

17. Beidh
    an rud céanna agamsa is atá aicise. When
    Harry met Sally

18. Beidh
    bád níos mó de dhíth ort. Jaws

19. Houston,
    tá fadhb againn. Apollo 13

20. Abair
    ‘Dia duit’ le mo chara beag. Scarface

21. Go
    bunúsach, a Mhic Uait dhil! “Elementary, my dear Watson”. Sherlock Holmes

22. Fan
    bomaite. Fan bomaite. Níl rud ar bith cluinte agat go foil.
    The Jazz Singer

23. Ní
    chuireann duine ar bith Babaí sa choirnéal. Dirty
    Dancing

24. Mise
    Rí an Domhain! “I am King of the World”. Titanic

25. An
    mbraitheann tú ámharach, punk? Dirty
    Harry

Cathracha agus Tíortha an Domhain

Really bad bilingual puns

1. An
   fear é seo as Mheánoirthear? Jordan, Oman

2. Cuir
   daidí isteach sa mhála. Baghdad

3. An
   bhfuil cabáistí beaga ar fail anseo? Brussels

4. An
   raibh céad Uachtarán na hÉireann ina chónaí
   anseo? Hyde Park

5. Bíodh
   Áine agat i gcathair na dtodóg. Havana

6. An
   raibh stáisiún raidió anseo sna seascaidí?

7. Cuir
   an ruaig ar chaonach. Moscow

8. An
   rachfá ag siúl thart gan treo sa chathair seo? Rome

9. An
   ngearrfá adhmad leis seo i rith cogaidh? Warsaw

10. An
    mbíonn sé fuar i Meiriceá Theas? Chile

11. An
    íosfá do dhinnéar ar an tír seo? China

12. An
    bhfuil an Phoblacht seo le cinntiú? Czech [?]

13. An
    raibh Ceannaire na hÉigipte ina chónaí anseo? Faroe Islands. I think I was the only one to get this. Sure sign of excessive geekery.

14. An raibh Mac Cumhail ina chónaí sa tír
    seo? Finland

15. Is
    fiú punt agus scilling an tír seo.Guinea. Also mine.

16. An
    mbeadh ocras ort anseo? Hungary

17. An
    bhfaighfeá an tír seo le gin agus tonic? Iceland

18. An
    bhfuil pota seomra in ngach teach sa tír seo? Bath seemed best to the class. The suggested answer Poland was
    too scatological even for our taste.

19. Chuir
    an dlí ar Dhónall. Sudan

20. An
    gcaitheann daoine carbhait sa tír seo? Thailand