Irish Class, March 3, 2014

Rang Gaeilge, 3ú lá Mí na Márta 2014

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

–>

Maidhc Dainín Ó Sé #5 — More from Chicago

Sears, cont’d

• Níor braitheas an t-am ag imeacht go dtí go rabhamair isteach i mí na Samhna. Is ansin a thosnaigh an obair i gceart ag ullmhú don Nollaig.
  Mhéadaigh ar an dtrácht a bhí ag teacht isteach agus ar ndóigh ar an dtrácht a bhí ag dul amach. Is minic a bhímis ag folmhú leoraithe go meán oíche díreach roimis
  na Nollag. Nuair a bhíodh an lá oibre críochnaithe bhíodh orm féin mo shlí a dhéanamh abhaile ar an mbus. Is minic a bhíodh mo chroí i mo bhéal agam ag fanacht
  leis an mbus céanna mar, mar a dúrt cheana, is i gceantar ina gcónaíodh daoine dubha a bhí monarcha Sears Roebuck. Is minic a thugainn faoi ndeara iad agus
  mé ar mo shlí abhaile agus drochshúil á chaitheamh acu orm. Bhínn ag siúl na sráide istoíche agus mo dhá dhorn dúnta agam ar eagla go dtabharfaí fúm.
  Bhí dífhostaíocht, ólachán agus fíú drugaí go mór i réim sa cheantar sin. Dá mbeadh George féin ag dul i mo threosa.
  B’fhéidir ná cuirfí isteach orm dá mbeadh fear dubh i m’fhochair. Nuair a dúrt an méid sin le George lá amháin thosnaigh sé ag gáirí.
  Ba chuma dubh nó buí nó geal tú, a dúirt sé, dá mbeadh rud éigin ar bhun do phóca. Is amhlaidh a bhí an chine dhubh ag éirí ana-mhífhoighneach toisc
  gan cothrom na féinne bheith á fháil acu ón bhfear bán. Bhí oideachas á fháil ag cuid acu anois agus iad ag tuiscint cúrsaí níos fearr.
  Thuigeadar conas a deineadh sclábhaithe den gcine ghorm ar dtúis agus bhíodar ag lorg cearta sibhialta agus postanna anois.
  Ach bhí a gcuid achainí ag titim ar chluasa bodhra. Bhí na daoine óga ag imeacht timpeall ag déanamh mioscais. Is minic a chuala faoi ionsaithe a deineadh
  ar dhaoine go raibh aithne agam orthu.

  Níor braitheas an t-am ag imeacht go dtí go rabhamair isteach i mí na Samhna.	I did not feel the time going until we were inside in November
  Is ansin a thosnaigh an obair i gceart ag ullmhú don Nollaig.	This is when the work begins to properly prepare for Christmas.
  Mhéadaigh ar an dtrácht a bhí ag teacht isteach agus ar ndóigh ar an dtrácht a bhí ag dul amach.	The traffic that was coming in increased and of course the traffic going out.
  Is minic a bhímis ag folmhú leoraithe go meán oíche díreach roimis na Nollag.	Often we were unloading trucks at midnight just before Christmas.
  Nuair a bhíodh an lá oibre críochnaithe bhíodh orm féin mo shlí a dhéanamh abhaile ar an mbus.	When the work day was finished I was making my own way home on the bus	bhíodh p hab
  Is minic a bhíodh mo chroí i mo bhéal agam ag fanacht leis an mbus céanna mar,	Often my heart was in my mouth while waiting for the same bus,	bhíodh p hab
  mar a dúrt cheana,	as I said already
  is i gceantar ina gcónaíodh daoine dubha a bhí monarcha Sears Roebuck	The Sears Roebuck factory was in an area where black people lived
  Is minic a thugainn faoi ndeara iad agus mé ar mo shlí abhaile	They used to notice me on my way home
  drochshúil á chaitheamh acu orm	they had an evil eye cast at me
  Bhínn ag siúl na sráide istoíche agus mo dhá dhorn dúnta agam ar eagla go dtabharfaí fúm.	I used to walk the streets at night with my two fists closed for fear of being jumped
  Bhí dífhostaíocht, ólachán agus fíú drugaí go mór i réim sa cheantar sin.	There was plenty of unemployment, drinking, and even drugs running through that area
  Dá mbeadh George féin ag dul i mo threosa.	George himself would go as my guide
  B’fhéidir ná cuirfí isteach orm dá mbeadh fear dubh i m’fhochair.	Perhaps I wouldn’t be affected with a black man in my proximity
  Nuair a dúrt an méid sin le George lá amháin thosnaigh sé ag gáirí	When I said as much to George one day he started laughing
  Ba chuma dubh nó buí nó geal tú,	regardless of you being black, yellow, or white
  dá mbeadh rud éigin ar bhun do phóca.	if there was something in the bottom of your pocket
  Is amhlaidh a bhí an chine dhubh ag éirí ana-mhífhoighneach	In fact the black race was becoming very impatient
  toisc gan cothrom na féinne bheith á fháil acu ón bhfear bán.	because they had not received the fairness of the Fianna from the white man
  Bhí oideachas á fháil ag cuid acu anois agus iad ag tuiscint cúrsaí níos fearr.	Some of them had received an education and now were understanding issues better
  Thuigeadar conas a deineadh sclábhaithe den gcine ghorm ar dtúis agus bhíodar ag lorg cearta sibhialta agus postanna anois.	They understood how the black race was enslaved in the beginning and were looking for civil rights and jobs now
  Ach bhí a gcuid achainí ag titim ar chluasa bodhra.	But their petition was falling on deaf ears
  Bhí na daoine óga ag imeacht timpeall ag déanamh mioscais.	The young people were going around making trouble
  Is minic a chuala faoi ionsaithe a deineadh ar dhaoine go raibh aithne agam orthu.	I often heard about attacks on people that I knew

• ‘Cogar,’ a deireadh George, ‘is ag tosnú atá rudaí. Mura dtiocfaidh athrú aigne ar na polaiteoirí agus ar na tionsclóirí doirtfear fuil fós.’

  Bhí orm géilleadh dona chuid cainte nuair a d’fhéachas timpeall orm. Ní raibh ach triúr den gcine ghorm ag obair sa chúinne ina rabhas féin agus
  bhí beirt acu sin ag scuabadh an urláir. Bhí os cionn trí fichid fear bán ann agus b’in i gceantar ina raibh daoine dubha ina gcónaí.
  De réir mar a chuala bhí an scéal céanna ag gach comhlacht.

  Cogar,’ a deireadh George, ‘is ag tosnú atá rudaí’	‘Whisper’. saidd George, ‘Things are starting
  Mura dtiocfaidh athrú aigne ar na polaiteoirí	Unless the politicians will come to change their mind
  ar na tionsclóirí doirtfear fuil fós.	blood will be spilled on the industrialists
  Bhí orm géilleadh dona chuid cainte nuair a d’fhéachas timpeall orm.	I had to concede to his speech when I looked around me
  Ní raibh ach triúr den gcine ghorm ag obair sa chúinne ina rabhas féin	There were only three of the black race working in the corner where I myself was
  bhí beirt acu sin ag scuabadh an urláir.	two of them were sweeping the floor
  Bhí os cionn trí fichid fear bán ann agus b’in i gceantar ina raibh daoine dubha ina gcónaí.	There were over 60 white men and that was in an area where black people lived.
  De réir mar a chuala bhí an scéal céanna ag gach comhlacht.	The same story was heard at every company

• Ach bhí mo dhóthain de chúram orm féin gan fadhbanna daoine eile bheith ag déanamh tinnis rómhór dom. Mar sin féin ní rabhas róshásta mar gheall
  ar chúrsaí na bhfear ngorm. Is minic a chuir George síos dom ar cheol agus nósa a chine agus bhaininn ana-shásamh as a chuid eachtraithe.
  Is minic leis a chuimhníos ar an ngéarleanúint a bhí déanta orainn féin mar chine.

  Ach bhí mo dhóthain de chúram orm féin	But I had enough cares of my own
  gan fadhbanna daoine eile bheith ag déanamh tinnis rómhór dom.	without problems of other people making me too sick.
  Mar sin féin ní rabhas róshásta mar gheall ar chúrsaí na bhfear ngorm.	However I was not happy about the affairs of the black men.
  Is minic a chuir George síos dom ar cheol agus nósa a chine	George often described the music and customs of his race
  bhaininn ana-shásamh as a chuid eachtraithe.	I greatly enjoyed his tales.
  Is minic leis a chuimhníos ar an ngéarleanúint a bhí déanta orainn féin mar chine.	they often reminded me of the persecution of my own people.

• Is mó saghas cine a bhí ag obair ag Sears. Bhíodar ann ón bPolainn, ón Iodáil agus bhí an Giúdach

  ann. Dream eile a bhí ann ná hillbillies, daoine ná raibh mórán oideachais orthu ó áiteanna ar nós
  Tennessee agus Alabama. Ar a shon is go raibh an meascán sin ann réitídís go maith le chéile.
  B’fhéidir go mbeadh fo-bhabhta áitimh ann ach ní fheaca éinne ag úsáid na ndoirne ann.

  Is mó saghas cine a bhí ag obair ag Sears.	More kinds of races were working at Sears.
  Bhíodar ann ón bPolainn, ón Iodáil agus bhí an Giúdach ann.	There were Poles, Italians, and a Jew.
  Dream eile a bhí ann ná hillbillies,	Another group was the hillbillies.
  daoine ná raibh mórán oideachais orthu ó áiteanna ar nós Tennessee agus Alabama.	people that did not have much education from places like Tennessee and Alabama.
  Ar a shon is go raibh an meascán sin ann réitídís go maith le chéile.	However that mix got along well together.
  fo-bhabhta	sub-round, sub-trun
  dorn	fist

• ———–Just a quick item, something cute when Maidhc is explaining to his readers a little more
  about the Sears company. ———-

  Bhí siopa leis ag an gcomhlacht ach is le horduithe tríd an bpost a bhí ár gcuidne den gcomhlacht
  ag déileáil. I ndóthair bhí seacht gcéad siopa ag Sears Roebuck timpeall Mheiriceá agus nuair a deirim
  siopa ní hé siopa Chéití Sarah sa Daingean atá i gceist agam.

  Bhí siopa leis ag an gcomhlacht	There was a shop at the company
  is le horduithe tríd an bpost a bhí ár gcuidne den gcomhlacht ag déileáil	dealing with the orders through the mail was our part of the company
  I ndóthair bhí seacht gcéad siopa ag Sears Roebuck timpeall Mheiriceá	In all there were 700 Sears Roebuck stores around America
  nuair a deirim siopa ní hé siopa Chéití Sarah sa Daingean atá i gceist agam	when I say shop is not the Céiti Sarah sop in Dingle in question

• American Women

  ———–Maidhc is kept on at Sears and promoted. Meanwhile, he gets into the local music and
  dance scene, makes some connections, and starts to play. He falls in with a fellow by the name of Mike
  Scollard, because that Mike had a car and they could get out and frolic together. One night at a dance,
  Mike is off dancing while Maidhc Dainín chats with an old friend, when Mike returns with news. ——
  —-

  Tháinig Mike ar ais tar éis tamaill agus má tháinig bhí rud éigin ag déanamh tinnis dó. Cailín
  scéimhiúil a bhí tugtha faoi ndeara aige ach ní raibh sí ina haonar, a dúirt sé. Cheapamair gur fear a
  bhí i gceist aige ar dtúis ach ní hea. Cailín eile agus comharsa béal dorais di a bhí léi. Ambaiste, má bhí
  cabhair uaidh gheobhadh sé í. Thosnaigh foxtrot mall agus bheartaíomair gurb é seo an t-am ceart
  chun an bheirt chailíní a thabhairt ag rince. Thaispeáin Mike dom cá raibh an bheirt chailíní agus
  scaoileas romham é chun go bhfaigheadh sé féin an cailín a bhí uaidh. Thugas-sa an cailín eile amach
  ag rince liom. De mhuintir Choistealbha ab ea an cailín a bhí ag rince liomsa agus ba ó Chorcaigh ab
  ea a sin-seanathair. Dúirt sí liom go bhfeaca sí mé sa Keyman’s Club an chéad oíche a bhíos ann! Sin
  rud a rith liom ná an chomhairle a thug Dainín dom uair amháin, is é sin cloí le mo chine féin agus gan
  bean a rugadh i Meiriceá a phósadh. Dar leis siúd ní fada a bheadh bean Mheiriceánach ag cur aprúin
  ar an bhfear a phósfadh í agus ní hamháin sin ach gur air siúd a bheadh éirí i lár na hoíche dá
  dtosnódh éinne des na páistí ag cnáimhseán. Ní róshláintiúil na súile a bhí sí ag cur tríom.

  háinig Mike ar ais tar éis tamaill agus má tháinig bhí rud éigin ag déanamh tinnis dó.	Mike came back after a while and came like something was bugging him making him sick	lit. “making him sick”
  Cailín scéimhiúil a bhí tugtha faoi ndeara aige ach ní raibh sí ina haonar,	He noticed a beautiful girl but she was not alone
  Cheapamair gur fear a bhí i gceist aige ar dtúis ach ní hea	We thought at first a man was [the person] in question, but no.
  Cailín eile agus comharsa béal dorais di a bhí léi.	Was another girl and her next door neighbor
  Ambaiste, má bhí cabhair uaidh gheobhadh sé í.	Indeed, if he wanted help he would get it
  Thosnaigh foxtrot mall agus bheartaíomair gurb é seo an t-am ceart chun an bheirt chailíní a thabhairt ag rince.	A slow foxtrot began and we determined this was the right time to ask the two girls to dance
  Thaispeáin Mike dom cá raibh an bheirt chailíní	Mike showed me where the two girls were
  scaoil	loosen, release, unfasten
  scaoileas romham é chun go bhfaigheadh sé féin an cailín a bhí uaidh.	I let him get the girl he wanted
  Thugas-sa an cailín eile amach ag rince liom.	I took the other girl out to dance with me
  De mhuintir Choistealbha ab ea an cailín a bhí ag rince liomsa	The girl dancing with me was from the people of Costeal
  ba ó Chorcaigh ab ea a sin-seanathair	her great-grandfather was from Cork
  Dúirt sí liom go bhfeaca sí mé sa Keyman’s Club an chéad oíche a bhíos ann!	She said to me that she saw me in Keyman’s Club the first night I was there
  an chomhairle a thug Dainín dom uair amháin,	The advice Dainin gave me once
  is é sin cloí le mo chine féin agus gan bean a rugadh i Meiriceá a phósadh.	that is to adhere to my own race and not marry a woman born in America
  Dar leis siúd ní fada a bheadh bean Mheiriceánach ag cur aprúin ar an bhfear a phósfadh í	According to them it would not be long before an American woman put an apron on the man who married her
  ní hamháin sin ach gur air siúd a bheadh éirí i lár na hoíche dá dtosnódh éinne des na páistí ag cnáimhseán.	Not only that but he would have to get up in the middle of the night when any of the children began to cry [grumble]
  Ní róshláintiúil na súile a bhí sí ag cur tríom.	Not too healthy were the eyes she was putting through me.

• Nuair a bhí an rince críochnaithe chuamair ar ais go dtí an mbeár agus bhí Mike ansiúd romhainn
  agus an bhean eile ar adhastar aige. D’ólamair deoch agus bhí dhá highball ag na cailíní. Thugas faoi
  ndeara go raibh a chailín féin ag luí isteach ar fad le Mike agus ní raibh an cailín a bhí agamsa rófhada
  siar le cúrsaí ach an oiread.

  Nuair a bhí an rince críochnaithe chuamair ar ais go dtí an mbeár	When we were finished dancing we came back to the bar
  bhí Mike ansiúd romhainn agus an bhean eile ar adhastar aige.	Mike was there before us and the other woman he he was hooked by
  D’ólamair deoch agus bhí dhá highball ag na cailíní.	We drank drinks and the girls had two highballs
  . Thugas faoi ndeara go raibh a chailín féin ag luí isteach ar fad le Mike	I noticed his own girl was [lying down the whole way] completely compatible with Mike
  ní raibh an cailín a bhí agamsa rófhada siar le cúrsaí ach an oiread.	The girl I had was not very far behind with matters either

• ———–Friend Mike suggests giving the women, who are neighbors, a ride in his car back to their
  houses. When they get there, neither woman is terribly bashful, but I’ve only excerpted the stuff
  deailng with Maidhc Dainín. ———-

  Nuair a shroiseamair an áit ina raibh cónaí ar na cailíní ghlaoigh Jeannie isteach orainn ina tig féin

  chun go n-ólfaimis tae i bhfochair a chéile

  ‘Tae!’ arsa Mike, ‘tabhair leat isteach Micheál Ó Sé, a chailín, agus dein tae dó. Déanfaidh Theresa tae domsa.’

  Nuair a chuamair isteach chuir Jeannie buidéal beorach faoi mo cheann agus dúirt liom gloine a fháil dom féin sa churpard.
  Thosnaigh sí féin ag cleatráil le citil agus sáspain. Déarfainn gur d’aon ghnó a bhí sí á dhéanamh mar is gearr gur chuala an trupall trapall chugam anuas an staighre.
  Bhí duine éigin eile sa tig agus é dúisithe!

  ‘Is that you, Jeannie baby? arsa an guth.

  ‘ Yes, Daddy dear, come in and meet my boyfnend.’

  `
  

  Nuair a shroiseamair an áit ina raibh cónaí ar na cailíní	When we reached the place where the girls lived
  ghlaoigh Jeannie isteach orainn ina tig féin chun go n-ólfaimis tae i bhfochair a chéile	Jeannie called us into her own house so we would drink tea with each other
  tabhair leat isteach Micheál	Bring in for Michael
  Nuair a chuamair isteach chuir Jeannie buidéal beorach faoi mo cheann	When we went inside Jeannie put a bottle of beer before me
  dúirt liom gloine a fháil dom féin sa churpard	told me to get a glass for myself from the cupboard
  Thosnaigh sí féin ag cleatráil le citil agus sáspain.	She herself began clattering kettles and saucepans
  Déarfainn gur d’aon ghnó a bhí sí á dhéanamh	I would say she deliberately did it
  mar is gearr gur chuala an trupall trapall chugam anuas an staighre.	as ws shortly heard a tramping to us dowm the stairs
  Bhí duine éigin eile sa tig agus é dúisithe!	There was another person in the house and he was wakened!
  guth	voice

• Do smaoiníos láithreach ar chomhairle Dainín. Sea, boyfríend is gan an chéad chor déanta fós agam! Tháinig seanduine lom agus cuma chráite air isteach agus
  shuigh sé trasna an bhoird uaim. Thosnaigh sé am cheistiú ar dalladh mar gheall ar mo mhuintir agus gach aon ní a bhain leo. Deirimse leat go rabhas-sa maith mo dhóthain
  dó agus nach mór den bhfírinne a chuala sé uaimse. Dá bhfaighinn greim anois ar Mhike Scollard,
  bhainfinn croitheadh maith as mar ba é faoi ndeara an cúram seo ar fad.
  Tháinig sí féin amach faoi cheann tamaill agus cupán tae agus pláta lán de bhia aici. Chuir sí císte milis i lár an bhoird.
  Chun na fírinne a insint ní raibh fonn tae ná ithe ná aon fhonn eile fanta orm faoin dtráth sin.
  Thosnaíos ag ól braon tae agus ag blaisínteacht ar an mbia.

  Do smaoiníos láithreach ar chomhairle Dainín.	I thought immediately of Dainin’s advice
  an chéad chor	the first turn
  Tháinig seanduine lom … isteach	a bald old man came in
  cuma chráite air isteach	with a tormented appearance on him
  shuigh sé trasna an bhoird uaim	sat across the table from me
  Thosnaigh sé am cheistiú ar dalladh mar gheall ar mo mhuintir	He began intensely [lit. blindingly] questioning about my family
  gach aon ní a bhain leo	everything relating to it
  Deirimse leat go rabhas-sa maith mo dhóthain dó	I tell you it was well sufficient for me
  nach mór den bhfírinne a chuala sé uaimse	he heard little truth from me
  Dá bhfaighinn greim anois ar Mhike Scollard,	If I could get a grip now on Mike Scollard
  bhainfinn croitheadh maith as	I would shake him well
  ba é faoi ndeara an cúram seo ar fad.	as he was responsible for the whole affair
  Tháinig sí féin amach faoi cheann tamaill agus cupán tae agus pláta lán de bhia aici.	She came out after a while with a cup of tea and she had a plate full of food
  Chuir sí císte milis i lár an bhoird.	She put a sweet cake in the middle of the table
  Chun na fírinne a insint ní raibh fonn tae	To tell the truth I had no desire for tea
  fanta	remaining
  tráth	occasion
  Thosnaíos ag ól braon tae	I started drinking a drop of tea
  ag blaisínteacht ar an mbia.	toying with the food

• D’imigh uair an chloig ach ní raibh aon chuimhneamh ag mo sheanduine bogadh i dtreo an staighre. O Mhuire, dá mbeinn pósta léi siúd agus
  go mbeadh orm cur suas le mo sheanduine agus é ansiúd os mo chomhair lena phyjamas agus a shlipéirí oíche. Sea d’imeodh sé siúd nó mise mar ní bheadh
  an tsráid fairsing go leor do bheirt againn. D’fhéachas ar m’uaireadóir.

  D’imigh uair an chloig ach ní raibh aon chuimhneamh ag mo sheanduine bogadh i dtreo an staighre.	An hour of the clock went by but the old man did not remember to move in the direction of ths stairs
  dá mbeinn pósta léi siúd	if I were married to her
  go mbeadh orm cur suas le mo sheanduine	I would have to put up with that old man
  é ansiúd os mo chomhair lena phyjamas agus a shlipéirí oíche	is there in front of me in pajamas and slippers
  Sea d’imeodh sé siúd nó mise mar ní bheadh an tsráid fairsing go leor do bheirt againn.	He or I would leave as the street would not be wide enough for the two of us

• ‘O my, féach an t-am.’

  Labhair Jeannie. ‘Dhera, tóg bog é. Dad, téir a chodladh anois.’

  Ní raibh sé féin róshásta. ‘An mbeidh tú allright Jeannie, a linbh?’

  Ba dhóigh leat air gur mé Jack the Ripper. Thugas m’aghaidh ar an ndoras tosaigh ach má dheineas do lean sí siúd mé.
  Theanntaigh sí in aice an dorais mé.

  ‘Tóg bog é, beidh sé siúd imithe a chodladh faoi cheann nóimint.’

  Dhera	really
  linbh
  Ba dhóigh leat air gur mé Jack the Ripper	You would think to him I was Jack the Ripper
  tosaigh	front
  lean	follow, continue
  Teanntaigh	hem in, corner
  beidh sé siúd imithe a chodladh faoi cheann nóimint.	He will be gone to sleep in one moment

• Ach bhí gach leithscéal faoin spéir agamsa. Dá bhfaighinn mo dhá chois amuigh ar an sráid ba dheacair mé a mhealladh isteach sa tig sin arís.
  Theastaigh uaithi go gcuirfinn glaoch teileafóin i rith na seachtaine uirthi agus scrígh sí síos an uimhir dom.
  Bheadh sé chomh maith aici a bheith díomhaoin
  mar is fada a bheadh sí ag feitheamh le glaoch.

  Dá bhfaighinn mo dhá chois amuigh ar an sráid	If I got my two feet outside on the street
  ba dheacair mé a mhealladh isteach sa tig sin arís	It would be difficult to entice me in the house again
  Theastaigh uaithi go gcuirfinn glaoch teileafóin i rith na seachtaine uirthi	She wanted me to phone her during the week
  scrígh sí síos an uimhir dom	She wrote down her number for me
  díomhaoin	idle, worthless, unused
  ag feitheamh le glaoch	waiting for a call
  Bheadh sé chomh maith aici a bheith díomhaoin mar is fada a bheadh sí ag feitheamh le glaoch.	She would be waiting a long time for that call
  Chomh díomhaoin le bacach an mháls	As idle as a beggar’s bag
  Chomh díomhaoin le lúidín an phíobaire	As idle as a piper’s little finger
  Chomh díomhaoin le damh san eadra	As idle as an ox at milking-time

<!–

–>

</table

<!–

–>