Irish Class, August 19, 2013

Rang Gaeilge, 19ú lá Mí na Lúnasa 2013

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

–>

Amhráin agus Bandaí — Songs and Bands

–>

<!–

–>

<!–

–>

<!–

–>

<!–

–>

<!–

–>

<!–

–>

Bogann cosúil le Jagger	MOVES LIKE JAGGER	Marún Cúig	Maroon 5
Ní féidir fáil go leor	JUST CAN’T GET ENOUGH	Piseanna leis na súile dubha	The Black Eyed Peas
	PUMPED UP KICKS		Foster The People
	LIGHTERS		Bad Meets Evil
	STEREO HEARTS		Gym Class Heroes
	YOU MAKE ME FEEL…		Cobra Starship
	ROCKETEER		Far*East Movement
	MORE		Usher
Don Chéad Uair	FOR THE FIRST TIME	An Script	The Script
Físeanna Oíche	NIGHT VISIONS	Samhlaigh dragain	Imagine Dragons
Cuimhní bealaigh díreach	RANDOM ACCESS MEMORIES	Punc craiceáilte	Daft Punk
Vaimpírí nua-aimseartha na cathrach	MODERN VAMPIRES OF THE CITY	Deireadh seachtaine Vaimpírí	Vampire Weekend
	OVEREXPOSED		Maroon 5
Is aimhmí mo cheann é	MY HEAD IS AN ANIMAL	Faoi Arrachtaí agus dhaoine	Of Monsters And Men
Cosúil le Oibriú Cloig	…LIKE CLOCKWORK	Banríonacha na Chlochaoise	queens of the stone age
	AN EYE FOR AN EYE		Like Moths To Flames
Gach cearn an Domhain	ALL AROUND THE WORLD	Iompar gan intinn	Mindless Behavior
	RESCUE & RESTORE		August Burns Red
Mothaigh	FEEL	Ag Codladh le Banchealgairí	Sleeping With Sirens
	IN A TIDAL WAVE OF MYSTERY		Capital Cities
Ina Dhúiseacht Gach Oíche	UP ALL NIGHT	Bealach Amháin	One Direction
	GOD’S NOT DEAD		newsboys
	REINCARNATED		Snoop Lion
	JUKE BOX HEROES		Foreigner
	GLOBAL WARMING		Pitbull
Léarscáil na Gréine ildathach	A COLOR MAP OF THE SUN	Soilse Deasa	Pretty Lights
	VENOMOUS RAT REGENERATION VENDOR		Rob Zombie
Amhráin ó Bhaile Taibhsí	SONGS FROM A GHOST TOWN	Phasáil le Turtair	Trampled by Turtles
Gan Am	NO TIME	Coiníní Seacláide ó Ifreann	Chocolate Bunnies From Hell

Cré na Cille — Review in Comhar (Continued from August 5)

Thagair mé romham dá fhánaí é réaladh firinneach sa litríocht ar mhuintir na tíre seo.
Fásann sé sin sa chéad áit as eagla agus leisce na scríneoirí an rud a chíonn siad ina dtimpeall a chur síos —
eagla roimh amharc súl na gcomharsan má tarraingíotar a bpictiúir go ró-bheacht; leisce roimh an rud atá istigh
sa chroí do thaisbeáint don saol. Nó an é an náire é — an náire bhanda úd a ordaíonn don mhnaoi a pearsa
do chlúdach ón cró-ghrinn? Pé cuis é is mar sin atá. Ach ní mór don scríneoir
scríobhadh. Agus deineann an scríneoir Éireannach ceachtar de dhá rud. Teicheann sé ón bhfírinne ar fad agus
téann i muinín na samhlaíochta. Rud a thug na sean-“Iomramha” dhúinn, an Fhiannaíocht, The Crock of Gold,
At Swim two Birds, The Unfortunate Fursey. Nó cuireann sé a lámh go garg leis an mhantal a chlúdaíonn an fhírinne,
stracann anuas é agus caitheann an fhírinne linn go binibeach ina dornánaibh. Pairlaimint Chloinne Tomáis, Ulysses.

tagair	refer, allude
fána	slope, hollow		m4 pl fánaí
fánach	wandering, straying, aimless
réaladh	manifestation
firinneach	truthful
eagla	fear
leisce	laziness, reluctance
cíonn	see	var pres of feic
amharc	view, scene
súl na gcomharsan	eyes of their neighbors
tarraing	pull, draw, drag, attract
beacht	exact, accurate, precise
taispeáint	show, exhibit	f3
Nó an é an náire é	Or is it the shame
banda	band	m4
banda	womanly, feminine
an náire bhanda	the shame of women	[????]
úd	yonder
pearsa	person
clúdach	cover, wrap, lid	m1
silleadh	look, glance
grinn	perceptive, accurate
pé	whoever, whatever
cúis	cause, reason	f2
deineann an scríneoir Éireannach ceachtar de dhá rud	the Irish author is doing either of two things
teich = teith	run away, flee
muinín	trust, dependence	f2
samhlaíocht	imagination
iomramh	rowing
garg	acrid, rude, rough
clúdaigh	cover, wrap
srac	pull, tear
binibeach	venomous
dornán	fistful, handful, small quantity

Déarfainn go raibh Máirtín Ó Cadhain cortha bréan den saol is den mhuintir ar díobh é
nuair scríobh sé an scéal seo. Gur theastaigh uaidh an Ghaeltacht do chaitheamh san aghaidh ar lucht na Gaeilge féin —
ar na daoine go mba mhaith leo an Ghaeltacht do choinneáil mar shaghas Máigh Mheal mar a bhféadfaidís saoire míosa
do chaitheamh gách bliain i measc daoine simplí cneasta ‘seanshaolach’ a raibh gach deaghthréith agus fiorbharr
feabhais an Ghaelchine acu. Molaim a dháiríre, a mhisneach, a ghrá don fhírinne. Ach tá a bhuille ro-gharbh,
agus a phictiúir mar sin leathtaobhach.

coir	tire, exhaust	va cortha
bréan	foul, rotten, messy
cortha bréan den saol	sick and tired
díobh	extinguish, eliminate, become extinct
díobh	from/off/of them	← de
teastaigh	be wanted/needed
uaidh	from he/it	← ó
in aghaidh	against
i measc	among
coinneáil	retantion
simplí	simple, simple-minded
cneasta	honest, sincere, decent, mild-mannered
saolach	long-lived
tréith	trait, quality
deaghthréith	nice trait/quality	deagh = deas
fior-	true, real
barr	topp
feabhas	excellence, improvement
cine	race, kind
dáiríre	seriously
misneach	courage, hopefulness
garbh	rough, harsh

<!–

An bhfuil déine chomh mór san ina aigne ag an Éireannach nach dtig leis bheith ina ealadhnaí mhaith?
Samhlaíocht agus cóimhréir dhá bhun na healadhan. Tá an tsamhlaíocht ag an Éireannach ach ní thagann an chómhréir leis.
Abrann sé an iomad, in áit leigint don mhéid ná deirtear cuid mhór den scéal a inseacht —
mar a dheineann an Francach. Nó cleachtann sé an áiltheoireacht litearga úd a chítear chomh sonruitheach sin
i ngnáthdhrámaí Bhéarla Amharclann na Mainistreach, an fhuirseoireacht pháistiúil úd a loiteann gach ealadha.
Fé mar bheadh duine i lár scéil throm meáite tábhachtach agus go gcaithfeadh sé go hobann trí léim
as a chorp nó go seasóchadh sé ar a cheann.

aigne	mind
tar	come	var pres tig
ealadhna = ealáin	art
cómhréir	accord, congruity
leigint	permit
méid	amount, quantity
deirtear	is said
inseacht	telling
cleacht	become accustomed to
áilteoireacht	tricking, joking
liteatha	literrary
chítear	it appears
sonrú	specification
gnáth	usual,
mainistir	monastery	gs mainistreach
fuirseoireacht	fussing, scrambling
páistiúil	cfhildign
loit	hurt, wound, injure, damage
meáigh	weigh	va meáite
trom	heavy

Níl ealadha Mháirtín Uí Chadhain sa scéal seo saor ó cháineadh. Athabrann sé an scéal go ró-mhinic,
cluin tú a phríomheachtraí dá n-inseacht ag Caitríona Pháidín agus ag na caractaerí eile ar gach dara leathanach.
Tá an iomad eagla air go gcaillfimíd brí agus snáithe an scéil. Tuiteann sé idir dhá stól beagán agus é
ag leagadh amach suíomh an scéil. Níl ins an reilig ach cleas le na caractaerí a bhailiú, a chur ag caint,
níl ann ach meán inste. Deineann sé dearmad de sin nuair thugann sé iarracht ar shaol ‘cille’ do chruthú:
nuair a leigeann sé do mheon Nóra Sheáinin athrú agus fás agus forbairt sa chill; nuair a chuireann sé a
g léamh novellettes í; nuair a thugann sé an Francach a thuit ón spéir isteach ann. Níl de ghnó ag lucht
na cille ach caint a dhéanamh — a meon féin fé mar bhí siad agus iad ar an saol, a nochtadh,
a bpáirt sa phríomheachtra a ríomh. Níl seasamh ná saol acu leasmuigh de sin.

cáin	criticize, condemn

Is dearmad leis iad do chur ag caint ar neithe leasmuigh dá n-eolas — ar symposium, ar Rotary,
ar chúrsaí léann Ceilteach agus ar an Iolscoil. Leigeann an t-údar do na neithe atá dá bhuaireamh féin
sleamhnú isteach ins an áit nár chóir dóibh.

Ach bíodh ag duine éigin eile na mion-mháchailí sin do chíoradh. Is beag iad i gcompráid le comhacht,
le fuinneamh le bri bhorb an scéil ina iomláine. Níor scríodh aon rud mar é ar Éirinn i mBéarla, ná ní scríofar.

Maithim gach locht don údar nuair bhraithim an teanga ann: ag gluaiseacht ina tonnta,
ag scáirdeadh ina srothaibh, ag coipeadh ina guairneáin, ag lígheadh na gcarraigreach mar thaoille tuile.
An bhuirbe shaibhir, rábach, gharbh, thorthach a dhein clú do Phantagruel, do Sancho Panza, do Gil Blas, do Falstaff.

An té léifeadh an leabhar seo dcarfadh sé láithreach gur teanga í seo nach baol dí an bás,
ach gur dual dí borradh ó bhuipne i mbláth agus ó bhláth i dtoradh. Is teanga na mbeo a labhartar i “gCré na Cille.”
Agus cuirfidh an “Chré” chéanna fás faoin phlanda seirgthe leicthe úd a dtugaimíd “Aibheochaint na Gaeilge” air.

–>

---

guth	voice
barúil	opinion
oidhre	heir	m4
bandiúc	duchess
teaghlach	household, family	m1