Irish Class, August 5, 2013

Rang Gaeilge, 5ú lá Mí na Lúnasa 2013

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

–>

Cré na Cille — Review in Comhar (Continuing from May 6)

Tá scéal cinnte sa leabhar: scéal na coimhlínte idir bheirt dheirfiúr, Caitríona Pháidín agus Neil Pháidin.
Tá Caitríona san uaigh agus is uaithi sin agus ón a cómhrá le na mairbh timpeall uirthi a gheibh muid eolas
ar imeachtaí na coimhlinte sin nó go bhfuair Caitríona bás, agus ina dhiaidh sin mar d’imigh an scéal
ó bhásaigh sí ó na corpáin nua-adhlactha a curtar san úir. Scéal simplí é—mar do ghoid Neil, an iníon ab óige,
an fíear a raibh- Caitríona ag trúth leis agus mar a pósadh Neil roimpi. Mar do chuaidh Caitríona
in aois agus i seirbhe; gur phós sí fear ar shon a bheith pósta agus fear bheith aici;
mar do chuir si faobhar claidhimh a teangan agus a hintinne in éadan Neil; go dtí ná raibh de chuspóir
saoil aici ach Neil do chur síos ; go dtí ná raibh de shólás aici ach dólás Neil, agus nár shólás léi
a sólás féin mara gcúirfeadh sé dólás ‘ ar Neil. Scéal atá chomh coitchianta le bothaibh feirme na hÉireann.
Ach ní dhearna aon duine scéal as go dtáinig Máirtín Ó Cadhain ar an bhfód.

Níl ins na caractaeri eile ach gluais don scéal sin. Tá Neil beo agus ní thagann sí inár láthair
ach amháin i gcuntas na gcaractaerí eile. Gheibh muid giota beag den scéál ó gach duine acu, mar aon leis
an pháirt a bhí aige féin ann. Gheibh muid mórchuid de ó Chaitríona Pháidín féin. I gcómhrá na marbh
san uaigh chímíd an scéal ag éirí, ag fás, ag forbairt, ag leathnú, go dtí ná fúil fríd dá laghad de intinn
na bpríomhphearsan ná cor dá laghad ina scéal nach nochtthar dúinn.

Chímíd saol iomlán an cheann- tair agus a phobail dá léiriú: coimheascar na ngaolta
fán ghiota beag talaimh ; airgead Mheiriocá; pisteoga; siopaí gaimbín ; éad agus saint na gcomharsan;
bainsí agus pósta, agus thar gach aon ní eile tórramha agus sochraidí, fé mar is dual do ábhar an scéil. Is
geall an scéal le píosa de Chonamara—píosa a gearrfi amach agus a stathfí ó phréimh agus a aistreochthí
idir mhuintir, árais chónaí agus pobal, idir chlocha, cré, muir agus spéir, lena leagadh ansin ós comhair
ar súl chun go scrúduímís ar ár socracht é.

Ni as an Ghaeltacht dom, ach aithním gach duine (beagnach) atá ag gluaiseacht tríd an scéal seo:
aithním gach . cor ina n-intinn, gach féith ina gcroí, gach leid agus nod agus leathfhocal dá scaoileann siad uathu.
Rud is ionann agus a rá nach iad muintir na Gaeltachta atá anseo ach muintir na hÉireann. Agus ní gá dul thairis
sin mar mholadh ar a fheabhas d’éirigh leis an údar.

Ach mar sin féin tá easnamh orthu, agus mar sin tá easnamh ar an phictiúir go hiomlán
mar léiriú ar mhuintir na Gaeltachta agus ar mhuintir na hÉireann. Nó an é nach easnamh é ach go dtéann
an t-údar thar fóir i dtreo áirithe? Is pictiúir leath-taobhach é. Mar níl boige dá laghad ag baint
le na caractaerí ann. Tá siad uilig chomh cruaidh righin do-bhogtha le clocha éibhir Chonamara féin.
Mailís, bearradh na gcomharsan, éad, míocharthanacht, boirbe teangan, badhbóireacht, drochch-roí,
an gháire bhinibeach nuair a thuisleann duine ; tá siad san ar fad i muintir Chonamara,
tá siad go dúchasach i ndlú agus in inneach an fhírÉireannaigh. “The Irish, Sir, are a very honest people.
They never speak well of each other.” Ní mór a fhírinne sin d’admháil. Ach tá an taobh eile ann chomh maith:
an deagh-chomharsanúlacht, an lámh chúnta in am an éigin, an fhoidhne, grá na máthar dá cloinn.
Ni thugann Máirtín Ó Cadhain ach an taobh míothait- neamhach. Tá an fhírinne sa taobh sin, ach is leathtaobh é.
Sa mhéid sin peacaíonn sé in aghaidh na fírinne agus in aghaidh na healadhan araon.