Monday Night Irish Class, August 6, 2012

Irish Class, August 6, 2012

Rang Gaeilge, 6ú lá Mí na Lúnasa 2012

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

08/09/12

–>

Mithid & Oiread

Mithid refers to “time” in a particular way. It is used in expressions like “It’s about time that …” or “It was high time that …”. It refers to due time, convenient time, appropriate time.

  • Nuair nach dtagann duine nó rud go mbíonn sé thar am dó teacht, ‘is mithid dó teacht,’ a deirtear.

    tagann comes pres. of tar
    for him/it do + é
  • Tá mí anois ó scríobh mo chara chugam — is mithid dom é a fhreagairt.

    month
  • Tá an seanghluaisteán seo i riocht titim as a chéile, ba mhithid dom ceann nua a cheannach.

    seanghluaisteán old car
    riocht shape, form
    tabhair faoi deara to note
  • ‘Ag dul a chodladh atá tú?’ ‘Is ea go deimhin; nach mithid d’aon duine a bheith ina chodladh ar a haon déag?’

  • Ba mhithid don chapall sin rás a bhuachan.

    It is time for that horse to win a race

  • Nuair a bhíonn maith nó cabhair nó fuascailt éigin i bhfad gan teacht is é a deirtear nuair a thagann sé sa deireadh: ‘Más maith is mithid é!’

    cabhair help, assistance
    fuascailt release, deliverance, solution
    éigin some
    más if
  • Tuigeann sé anois go ndearna sé dearmad. Ba mhithid go dtuigfeadh sé é.

    dearna did, made p dep of déan
    dearmad mistake, omission, forgetfullness, negligence m1
  • Ní mhúchann sé an solas gur mithid leis titim dá chodladh.

    múch smother, extinguish
  • Nuair ba mhithid leis dul abhaile, bhí an gluaisteán chomh fuar sin nach ngluaisfeadh sé dó.

    gluais move, set in motion
    for him/it do + é
    nach ngluaisfeadh sé dó it would not start
  • Nuair a thagann mí Bhealtaine is mithid le daoine triall ar an bportach chun móin na bliana a bhaint.

    triall journey, expedition
    portach bog m1
    móin peat
  • Trí seachtaine roimh Nollaig, is mithid le siopadóirí a bheith ag gléasadh nó ag cóiriú na bhfuinneog.

    gléas arrange, prepare
    cóiriú arrangement, dressing, preparing, mending
  • Tháinig Seán agus is mithid dó sin.
    Seán has come and it’s about high time he did.

  • Ba mhithid dó pósadh.

    It was time he was married.

Additional Usage Notes

  • Nuair a tháinig ar a mhithidí féin.
    in his own good time.

  • Ag brath ar a, ag feitheamh/fanacht lena, mhithidí.
    awaiting his convenience. [negative connotation]

  • Ní ar mo mhithidí atá.
    it is not for me to choose the time.

  • Is mithid liom …
    It is time to …

  • Is mithid dom …
    It is time for me to …

  • Ní mithid dom dul ann fós.
    It is not yet time for me to go there.

Oiread means “amount,” at heart. But it is probably more often used in comparisons – that amount of, as much as, twice as much as, etc., and even to express “either” in the sense of “not either” at the end of a clause or sentence – rather than just to express “amount” or “quantity” in typical statements.

  • Níl a oiread agam leatsa.

  • Níl a oiread céille agat le cearc, i.e. is mó ciall a bhíonn ag cearc ná mar atá agatsa agus ní mor le rá é sin.

    ciall sense gs céille. ds céill
    mor le rá big deal
  • ‘An itheann an fear sin feoil?’ ‘Ni itheann, ná iasc ach a oiread.’

    ach a oiread either
  • ‘An bhfuair sé a dhóthain den chíste milis?’ ‘Fuair sé a oiread de is ba leor dó.’

    dóthain enough, sufficiency
    leor much, many
  • Is baol nach bhfuil a oiread fuinseoige sa tír is a choimeádfaidh camáin linn.

    baol danger
    fuinseog ash f2
    coimeád keep, observe, guard
    camán stick m1 hurling
  • Níl a oiread is a chaochfadh do shúil de thobac sa siopa.

    caoch blind
    súil eye, expectation
    caoch do shúil wink
  • Tá a oiread is a shnámhfadh bád de thae ólta againn anois.

    a shnámhfadh bád float a boat lit, “swim”
  • Cheannaigh sé a oiread leabhar is nach mbeidh léite aige go brách.

    léigh read va léite
  • Tá a dhá oiread, a thrí oiread, a sheacht n-oiread airgid ag Sean le Séamas.

  • Tá a oiread le déanamh ná feadair mé cá dtosóidh me.

    tosaigh begin
    ná feadair mé I don’t know
  • Níl a oiread aithne air léi.

  • Fuair me buille de chamán sa cheann agus d’éirigh oiread mo dhoirn de chnapán air.

    camán stick m1 hurling
    doirn fist
    cnapán lump
  • Ná tabhair a oiread de shásamh dóibh.

  • sásaigh satisfy, please
    a oiread de shásamh that much satisfaction

Additional Usage Notes

Oiread is basically a noun without gender! It looks very much like a masculine noun,
but you never see or hear an t-oiread, and you don’t use the feminine article na in the genitive. It is followed by the masculine form of the adjective. That ach a oiread form (“either, neither”) is also seen as ach an oiread, but in either case, it is generally said (and sometimes written) “ach oiread“.

  • Comparisons:

    oiread le [for nouns]. oiread is [for verbs]

  • A oiread ba bheo iad.
    as long as they were alive.

  • Bhí a oiread deifre orainn leis an obair …
    we were in such a hurry with the work …

  • Dá mbeadh a oiread de mhisneach aige
    If he had that much courage

    Níl a oiread de mhaith ionat.
    you haven’t got the guts

  • Déanfaidh mé a oiread duit.
    I’ll do as much for you.

  • Ach oiread leat féin
    any more than you

    Ach oiread leis sin
    for that matter

  • A oiread is a shásódh é
    as much as that would satisfy/please him

    A oiread is is mian leat
    as much as you wish.

  • Ní raibh a oiread is focal as.
    there wasn’t so much as a word out of him.

  • Tá do thrí oiread ann
    he is three times your size

    Níl oiread m’ordóige ann
    he’s not as big as my thumb

    Níl m’oiread ann
    he is not as big as me.

  • Oiread dubh na h-iongan
    as big as the black of the (finger)nail

  • Dá oiread
    for its size


An mbeidh an Sindo níos báúla don Ghaeilge?

báúil sympathetic

  1. NÍL aon dabht ach go bhfuil an
    Irish Independent níos báúla
    don Ghaeilge ná mar a bhí.
    Tráth dá raibh ní raibh ach trí
    scéal sa nuachtán faoin
    nGaeilge; 1. Tá an Ghaeilge
    marbh/ag fáil báis, 2. Caitear
    an-iomarca airgid ar an
    nGaeilge agus 3. Is bac í an
    Ghaeilge ar dhul chun cinn an
    chine daonna.

    tráth time
    bac hindrance, barrier
    cinn surpass, overcome
    dul chin cinn to the advancement
    cine race

  2. Tá an-athrú
    tagtha ar chúrsaí le blianta
    beaga anuas, go háirithe ó
    chuireadh an nuachtán ar fáil
    saor in aisce le Foinse ar an
    gCéadaoin. Céard faoin Sunday Independent, áfach? Go
    traidisiúnta bhí an nuachtán
    thar a bheith naimhdeach don
    Ghaeilge, go háirithe colú-
    naithe ar nós Emer Kelly, Eilis
    O’Hanlon agus Declan Lynch.

    tagtha coming va of tar
    áirithe certain, particular
    aisce charge
    áfach however

  3. Scríobh beirt Ghaeilgeoirí ailt
    don Sindo le roinnt blianta
    anuas áfach, Marc Coleman
    agus Concubhar Ó Liatháin,
    ach an bhfuil seans ann go
    mbeidh an páipéar níos báúla
    fós don teanga amach anseo?

    amach anseo from now on

  4. Bhuel, tá an ruaig curtha ag
    Denis O’Brien ar Gavin O’Reilly ó Independent News and
    Media agus smacht nach mór
    faighte aige ar an gcomhlacht.
    Dealraíonn sé go cuireann
    O’Brien a pháistí chuig bunscoil lánGhaeilge, Scoil Bhríde
    i Raghnallach, Baile Átha
    Cliath, mar sin is cosúil gur
    féidir linn glacadh leis nach
    bhfuil sé in aghaidh na Gaeilge
    ar aon chaoi!

    ruaig chase, rout, attack
    smacht control
    nach mór almost
    samhlaigh imagine
    comhlacht company

<!–


Dá mbeach slaitín draíochta againn!

–>

Leave a Reply

Please log in using one of these methods to post your comment:

WordPress.com Logo

You are commenting using your WordPress.com account. Log Out /  Change )

Twitter picture

You are commenting using your Twitter account. Log Out /  Change )

Facebook photo

You are commenting using your Facebook account. Log Out /  Change )

Connecting to %s

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.