Irish Class, January 9, 2012

Rang Gaeilge, 9ú lá mí Eanáir 2012

<!–

Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ

–>

Is dóigh liom (go)	I am of the opinion (that)
súil	eye, expectation, hope
trua	pity, sympathy, compassion
meas	estimate, judge, consider
barúil	opinion	f3
Thug mé faoi deara	I noticed

Is duine olc é John Doe.	John Doe is an old person	Chuala mé gur duine olc é John Doe.
Ba scannán greannhar é “Teach ainmhithe.”		Tá barúil aige gur scannán greannhar é “Teach ainmhithe.”
Is dalta an-ghlic tusa.		Shíl sé gur dalta an-ghlic tusa
Ba é Saruman an draíodóir olc i “Lord of the Rings.”		Ceapim gurbh é Saruman an draíodóir olc i “Lord of the Rings.”

---

Scéalta

1. Cheannaigh muid ár Crann Nollag ó Feirme Crann Hansen i Contae Anoka. Thiomáin muid go dtí an fheirm le sábh.
   Bhreathnaigh muid do crann gur thaitin againn. Ghearradh muid síos an crann féin. Bhí an crann úr. Ní thit snáthaidí
   uaidh i rith na laethanta saoire. Ba crann maith é.

2. Fuair ​​mé fón nua tseachtain seo caite as mo phost. Ba sméar dubh é — fón cliste. Bhí mé ag siopadóireacht Dé Sathairn.
   Thit an fón amach ó mo phóca ar an talamh i charrchlós, ach ní thug mé seo faoi deara. Chuaigh mé isteach i mo charr.
   Thosaigh mé ag tiomáint. Chuaigh mo charr ar an teileafón. Fuair ​​mé amach faoi seo ina dhiaidh sin, nuair thuig mé nach raibh
   mé ag an teileafón. Chuaigh mé ar ais go dtí charrchlós. Níl an fón cliste anois. Sin é fáth nach mbeidh mé mo fón
   daor féin a cheannach.

---

Cnoc Áine

WHERE FAIRIES COME FROM
AN BHARÚIL A BHÍ AG NA DAOINE DE NA SIÓGAÍ

barúil	opinion
síog	fairy

Nuair a bhí mise i mo ghasúr chluininn m’athair mór ag caint ar bhunadh na gcnoc. Ní rabh aon fhear
scéalta sióg ins an taoibh seo den tír a ba mhó ná é. Chreid sé féin go láidir go rabh siad ann,
agus ní
rabh aon iarraidh dá dtéadh sé chun an phortaigh fá dhéin cliabh mónadh nach mbíodh sé ag feitheamh
ar a bhfeiceáil!

gasúr	boy	m1
cluin	hear	p hab chluininn
bunadh	stock, kind, original people
rabh		= raibh ???
scéal	story	pl scéalta
sióg	fairy
láidir	strong
iarraidh	request, demand, attempt
téad	used to go	p hab of téigh
portaigh	steep	v
fá	about	Don.
déin	to go to meet, fetch [person]
cliabh	ribbed frame, chest, basket	m1
mónadh	turf, peat, bogland, moor	= móin
feith	look, observer, watch	vn feitheamh
feiceáil	visibility, discernment, sight	vn of feic

D’áirmhíodh seisean gurbh é an rud a d’fhág ann iad ar chor ar bith — nuair a bhí an cogadh ins na
Flaithis eadar Dia agus na hAingle, gur fhoscail sé doirse na bhFlaitheas, agus gur bhuail sé orthu á
gcaitheamh amach, agus gur lean sé don obair sin ar feadh dhá fhichead lá agus dhá fhichead oíche.
Chónaigh cuid acu san aer ansin, cuid eile ar talamh, agus chuaigh dream eile acu i bhfarraige. Ní rabh
aon áit a ba mhó a rabh siad le feiceáil ná fá na hardáin agus mórán mór acu a chois na farraige ins na
háilt. Chualaí mé an seanduine ag rá fosta achab é iad a bheith ag dréim le fáil arais chun na
bhFlaitheas Lá an Bhreithiúnais go scriosfadh siad an saol.

áirmigh	count, reckon
seisean	he	emph
fág	leave, forsake,
d’fhág ann	left them
cogadh	war
flaithis	rule, sovereignty; kingdom, realm	m1 gs npl flaithis
Flaithis	heaven
eadar	between	= idir
foscail	open	= oscail
buail	strike, hit, defeat	buail le “meet”
caitheamh amach	thrown out	??
lean	follow, continue, remain
ar feadh	throughout
fichead	20
cónaigh	dwell, reside, stay, rest
aer	air
dream	group	[of people]
farraige	sea
feiceáil	visibility, discernment, sight	vn of feic
ardán	height, platform, stage, stand, terrace [of houses]	m1
cos	foot, leg
cois na farraige	seaside
ins na	in the	– sna
áilt	steep-sided glen, ravine, fjord	= ailt
Chualaí mé	I heard	?? Chualaí?
rá	saying	vn of abair
achab		???
bheith	being
dréim	aspiration, expectation, contention
le fáil	to be had, available
arais
Lá an Bhreithiúnais	Judgement day
arais	back
scrios	destroy, ruin, scrape
saol	life, world

ANN OF “ANN’S HILL”
ÁINE CHNOC ÁINE

Ins an tsean-am fad ó shin, bhí fear ina chónaí i mbaile Chruachlanna, i dTeileann. Bhí níon amháin
aige arbh ainm daoithi Áine. Tháiníg tráthnóna amháin ceobáisteach, leath-dhoineanta go maith, agus
d’iarr an fear seo ar Áine a ghabháil amach chun an chnoic agus an t-eallach a chuartú agus á gcur
abhaile. D’imigh sí léithi, agus nuair a bhí seal fada caite ar siúl aice, agus coim na hoiche ag teacht,
tháinig sí gan an t-eallach, agus gan a dtásc ná a dtuairisc léithi.

sean-am	old day
cruach	steel
lann	thin plate, scale, blade
Teileann
níon	daughter	= iníon
daoi	ignorant person, dunce, boor	m4
daoithi	to her	=di ← do/de + sí
tháiníg	came	p of tar
ceobáisteach	heavy drizzle	= ceobháisteach
doineanta	stormy	soineanta “nice weather”
leath	half
iarr	request, demand, ask [to do something]
gabh	take
eallach	goods, cattle
cuartú	searching, looking
léithi	with her	= léi
seal	turn, spell, period, while
ar siúl	going on, in progress
aice	nearness, proximity
coim	waste, middle
tásc	tidings; death; fame
tuairisc	information, tidings

“Cá bhfuil an t-eallach?” arsa an t-athair léithi nuair a tháinig sí isteach.
“Ní bhfuair mé iad,” arsa Áine.

Cá bhfuil an t-eallach?	Where are the cattle?
léithi	with her	léi

Tháinig mothú feirge ar an athair nuair a dúirt sí seo, agus thiontaigh sé uirthi, agus arsa seisean:
“Tairbhím thú do chnoic agus do mhullaigh, agus gabh amach, agus ná tar arais anseo go bhfaghaí tú
an t-eallach!”

mothú	feeling, perception
fearg	anger	f2 ds feirg
tiontaigh	turn, return, resolve
tairbhigh	benefit, profit
mullach	top, highest point	m1 gs mullaigh
gabh	take, capture, go
faigh	get	bhfaghaí = bhfaighaidh fut

D’imigh sí amach ar an doras, agus leis sin féin bhuail aithreachas eisean fán rud a bhí sé i ndiaidh a rá,
agus nuair a d’éirigh sé amach le scairti arais uirthi, bhí sí ag siúl isteach i gcreig a dtugtar Creig na
Caillí uirthi go dtí an lá inniu. Tá Cnoc Áine mar ainm ar an chnoc fosta ó shin, agus níl aon chnoc sa
tír comh huasal leis.

aithreachas	repentance, regret
eisean	he, him	emph
fán	straying, wandering
rá	saying
scairt	shout, call	v, f2
uirthi	on her	← ar
ag siúl	walikngh
creig	crag
caill	loss (f2), lose, miss (v)
caillí	old woman, hag	= cailleach
fosta	also
ó shin	ago
comh	as, so	= chomh
uasal	noble

THE HERDER AND THE WOMAN FROM CNOC ÁINE
CAILÍN BÓ AGUS ÁINE CHNOC ÁINE

Bhí baintreach mhná ina cónaí ar an bhaile seo fad ó shin, agus bhí níon amháin aici arbh ainm daoithi
Nansaí. Bhí sé ina ghnás ar an bhaile seo ins an am go ndéanadh gasúr nó girseach iomlán eallach an
bhaile a bhuachailleacht ar a seal. Thuit sé ar chrann Nansaí a ghabháil leofa an lá seo, agus d’imigh go
luath ar maidin.

baintreach	widow
aici	at her, she had	← ag
daoi	ignorant person, dunce, boor	m4
gnás	haunt, lair; custom	m1
go ndéanadh	would do
girseach	young girl
iomlán	total
buachailleacht	herding
seal	turn, while, spell, period
ar a seal	on their turn
crann	tree, lot
tuit	fall	= tit
gabháil	catch, seizure, undertaking	vn of gabh
leofa	with them [the cattle]	= leo ← le
luath	quick, speedy, early

Is cosúil nuair a bhí sí ag fágáil an bhaile go dtearn sí dearmad an t-uisce coisreactha a chur uirthi féin.
Thiomáin sí léithi an t-eallach soir go Croimleann. Bhí an lá maith, agus nuair a chaith sí seal ag
buachailleacht, dar léithi go rachadh sí ar amharc na mbeann. Chuaigh, agus nuair a d’amharc sí síos
bhí girseach bheag dheas rua ina suí thios ansin ins an bhinn ar laftán agus í ag seinm ar chláirsi.
Thaitin an ceol binn léithi, agus dheamhan i bhfad gur tharraing sí síos ar bhean na cláirsí. Labhair sí le
Nansaí, agus ba ghairid gur fhás an bheirt an-mhór le chéile, agus rinn si dearmad den eallach.

Is cosúil	it appears, apparently
fágáil	leaving
tearn	did, made	= dearna ← déan
dearmad	forgetfulness, omission
coisreactha	consecrated
léithi	with her	= léi
soir	[to the] east
Croimleann
seal	turn, while, spell, period
buachailleacht	herding
dar léithi	it seemed to her
rachadh	would go	cond of téigh
amharc	view
binn	peak, cliff	gpl beann
girseach	young girl
rua	red [haired]
binn	sweet
laftán	rocky ledge	m1
thaitin léithi	she liked
ag seinm	playing	[musical instrument]
clairseach	harp	f2
labhair	speak
gairid	short, near
fás	growth
fhás an bheirt an-mhór le chéile	The two grew very close
tarraing	pull, draw, drag
dearmad	forgetfulness, omission
rinn si dearmad	she forgot

Cá bith fad a chaith an bheirt ar an laftán, nuair a chuaigh an ghirseach bheag rua a dh’imeacht d’iarr sí
ar Nansaí a bheith ag teacht léithi. Chuaigh. Ní rabh sé doiligh a bhlandar. Chuaigh siad síos giota,
agus d’fhoscail doras ar an bhinn, agus ba ghairid uilig a chuaigh siad isteach go dtáinig siad ar an
chaisleán toighe a ba deise a chonaic Nansai ariamh. Lean sí don ghirseach rua, agus chuaigh siad
isteach chun na cisteanadh. Ní rabh istigh ansin ach seanbhean, ach bhí an-ghleo agus callán istigh i
seomra a bhí ar chúl na cisteanadh. Chuir an tseanbhean bheag seo céad fáilte agus sláinte roimhe
Nansaí ina hainm agus ina sloinneadh. Chuaigh sí ionns ar phrios a bhí ann ansin, agus thóg sí amach
toirtín aráin go dtearn sí ceapaire daoithi. Nuair a bhí sí ag síneadh an cheapaire ionns ar Nansai, shiúil
bean amach as an tseomra a rabh an callán ann, agus chaith sí an ceapaire amach as láimh Nansaí.

Cá bith fad	whatever length
laftán	rocky ledge	m1
imeacht	going, departure
iarr	request, demand, seek
bheith	being
léithi	with her	= léi
doiligh	hard, difficult
blandair	flatter	= bladair
giota	piece, bit
binn	peak
gairid	short, near
táinig	came	var p of tar
toighe	of a house	var gs of teach
deise	opportunity
Lean sí	she followed
cistean	kitchen	= cistin
céad	hundred
sloinn	tell, express, state name	vn sloinneadh
ionnas	towards	=ionns, ion(n)sar
prios	press, cupboard
tóg	lift, raise, take up
toirtín	tart, cake
ceapaire	sandwich
síneadh	stretching, extension
siúil	walk
callán	noise, clamor
as láimh Nansaí	from Nancy’s hand

“Caidé a bheir ort sin a dhéanamh?” arsa Naasaí, “agus mo sháith ocrais orm.”

Caidé	Why
beir	bear, bring, take, catch
ort	on you	← ar
sáith	feed, fill, enough
ocras	hunger

“Dá mbeadh fhios agat an rása a bhain tú asamsa rith an bhealaigh as Cnoc Aine ní labhairfeá mar sin
liomsa. Gabh amach romham ar an doras anois, agus ná hamharc i do dhiaídh go mbainí tú an baile
amach. Níl aon fhear ná aon bhean ar an bhaile nach bhfuil amuigh do chuartú ó thráthnóna, agus nuair
a rachas tú abhaile inis do do mháthair gur shábháil Biodaí Eibhlíne, a báitheadh fad ó shin an lá a bhí
sí ag déanamh cnuasaigh ins an Gharbh Chladach, thú. Beidh fhios aicise cé mé féin.”

bain … asamsa	put … out of
bain amach	reach, get to
rás	race	m3
labhairfeá	you would speak
gabh	take
romham	before me	← roimh
i do dhiaídh	after you
go mbainí tú an baile amach	may you get to the town	???
cuartú	searching, looking
rachas
inis	tell
sábháil	saving, resure
báith	sink, submerge,[drown ?]	= báigh
cnuasaigh	gather, pick	[food]
garbh	rough, uneven
cladach	short
Beidh fhios aicise	She will know

Nuair a bhí Nansaí á fágáil, chuir Biodaí a lamh ína póca agus shín sí bonn airgid chuici, agus d’iarr si
uirthi an bonn a thabhairt dá máthair. Thug, agus bhí an t-iomrá ag gabháil nár chaith an bhaintreach
bhocht sin lá gan airgead ón lá sin go dtí an lá a chuaigh sí i dtalamh

sín	stretch, hold out, extend
bonn	medal, coin
chuici	to her	← chun
iarr	request, demand, ask [for something]
dá máthair	to/from her mother	← do/de
thug	gave, took	p of tabhair
iomrá	rumor, discussion
gabháil	catch, seizure, undertaking	vn of gabh
baintreach	widow
bocht	poor

<!–

–>