Irish Class. December 3, 2007

Irish Class, December 3, 2007

We started with a review of body
parts<!–body
parts.

Next was an exercise in taking dictation in Irish. Nick read a brief
biography of
Daniel O’Connell (Dónal Ó Conaill)

<!–

–>

rúgadh	(was) born	autonomous form. Pron. ROO-goo
saibhre	rich	Pron. SEV-reh
céim	step, degree	f2 pl -eanna
bain	dig out, extract	vn -t
bhain sé amach céim	He took a degree	[college, university] (!)
níos déanaí	later
tóg	raise, lift, take up, take	vn -áil
tógadh é	he was elected	autonomous form
tugadh	was given	autonomous form
saoirse iomlán	complete freedom
caill	to lose, miss
cailleadh é	he died
an Conallach	O’Connell	Not translated as “the” O’Connell
faoin am sin	around that time

---

We then read and translated an essay about tinkers, which made me think
of our friend HL.

An lucht siúil agus an cineál saoil a bhíonn acu

Is bocht an saol a bhíonn ag an lucht siúil. Ar thaobh an bhóthair
a chaitheann siad a gcuid ama, oíche is lá. Gach doras dúnta ina
n-aghaidh, gach geata faoi ghlas, gach duine doicheallach rompu.
Fórsaí gorma an dlí ar a sála de shíor – ‘Cosc ar champáil’,
‘Príobháideach’, ‘Ná moilltear’. Éire na féile.

Cad is cúis leis an doicheall seo? Tá cúpla cúis leis, is docha.
Tá ainm amuigh ar an lucht siúil go bhfuil siad leisciúil, salach,
tugtha don ól agus trodaíocht. Tá bunús éigin leis an tuarim sin.
Ach conas is féidir post a fháil más tincéir tú? Conas is féidir
bheith nite glan gan uisce? Dá mbeadh ar chlanna naofa na hÉireann
maireachtáil gan dóchas ó cheann ceann na bliana, geallaim duit go
mbeadh buidéal crua nó dhó caite siar, agus cúpla argóint réitithe
leis an lámh láidir.

<!–

How can you get a job if you are a tinker?

–>

Cad is féidir a dhéanamh? Ag Dia féin atá fhios. Ní dóigh liom go
dteastaíonn ó na tincéirí bheith ar an mbóthar i gconaí. Tá
deireadh leis an sean-rómánsachas. Ach níl an ‘comhluadar
socráithe’ sásta iad a bheith ina gcónaí sa teach béaldorais. Grá
a bheith againn dá chéile – sin é Briathar Dé. Is beag éisteacht
a fuair Seisean, dhá mile bliain ó shin. Bodhaire é sin nár
tháinig leigheas fós air.

Foclóir

lucht siúil	itinerants
cineal saoil	kind of life
a gcuid ama	their time	their piece of time
faoi ghlas	locked
doicheallach	hostile
fórsaí an dlí	he guards, the forces of the law
ar a sála	at their heels
de shíor	forever
cosc ar champáil	no camping
priobháideach	private
ná moilltear	no loitering
cúis	cause
leisciúil	lazy
tugtha don ól	drunkard	lit. “given to drink”
bunús	basis
tuairim	opinion
maireachtáil	to live
dóchas	hope
an lámh láidir	violence	lit. “the strong arm”
bodhaire	deafness
Ar thaobh an bhóthair	On the side of the road
bocht	poor
a chaitheann	spend	[time]
ina n-aghaidh	in their face
geata	gate
rompu	before them
Fórsaí gorma	black (lit. blue) forces
Éire na féile	Ireland is not for them
doicheall	hostility
amuigh	out, outside
bunús éigin	some basis
is dócha	is likely, probable
Ach conas is féidir post a fháil más?	How can you get a job if you are a tinker?
Dá mbeadh	if [they] would, if [they] had to
clanna naofa	holy children
geallim	I promise
caite	thrown, worn, consumed, spent
siar	back, to the west
argóint	argument
réitigh	solve, finsh, clear
lucht	collection of people
dóigh	suppose
teastaigh	need, want	dteastaíonn
comhluadar	group of people, company, household	m1
socraithe	settled
sásta	satisfied
béldorais	next door
a bheith againn dá chéile	us to have each other
briathar	word	m1
éisteacht	listening
fuair	got	past of faigh (to be had)
seisean	he	(emphatic)
tháinig	came	p. of tar
nár	(did) not
leigheas	healing, medicine	m1 pl -anna

---

We then got a worksheet on using the genitive case

The Genitive Case (An Tuiseal Ginideach)

First Declension – firinscneach

fear	ainm fir	ainm an fhir
bord	méid boird	méid an bhoird

Second Declension – baninscneach

bialann	méid bialainne	méid na bialainne
uaire	i rith uaire	i rith na huaire
seachtain	i rith seachtaine	i rith na seachtaine (the noun is not prefixed with a t-)
fuinneog	méid fuinneoige	méid na fuinneoige
sraid	méid sraide	méid na sraide

Third Declension I – firinscneach

rud	méid ruda	méid an ruda
muinteoir	ainm muinteora	ainm an mhuinteora

Third Declension II – baninscneach

bliain	i rith bliana	i rith na bliana

Fourth Declension

siopa	m	méid siopa	méid an tsiopa
cailín	m	ainm cailín	ainm an chailín
bia	m	méid bia	méid an bhia
oíche	f	i rith oíche	i rith na hoíche
uisce	m	méid uisce	méid an uisce

Fifth Declension and Irregulars

athair	m	ainm athar	ainm an athar
beoir	f	méid beorach	méid beorach
cara	m	ainm carad	ainm an charad
cathair (city)	f	ainm cathrach	ainm na cathrach
máthair	f	ainm máthar	ainm na máthar
leaba	f	méid leapa	méid na leapa
deoch (drink)	f	méid dí	méid na dí
mí(month)	f	i rith míosa	i rith na míosa
bean	f	ainm mná	ainm na mná
lá	m	i rith lae	i rith an lae
teach	m	méid tí	méid an tí (t is a dental, so no lenition)