Irish Class, November 1, 2010
Rang Gaeilge, Rang Gaeilge, 1ú lá Mí na Samhna 2010
<!–
Fadas: áéíóúÁÉÍÓÚ
–>
<!–
“Show and Tell”
Fondúireacht (ficsean eolaíochta)
Coincheap ficsin eolaíochta is ea í an Fhondúireacht a rith le
hIsaac Asimov thiar sna daichidí. Go bunúsach, tá na scéalta faoin
bhFondúireacht ag déanamh aithrise ar mhórshaothair staraíochta ina
bpléitear stair iomlán na sibhialtachta agus na línte móra is na
claontachtaí móra a bhfuil sí á bhforbairt dá réir. D’imir,
mar shampla, The History of the Decline and Fall of the Roman Empire
le Edward Gibbon an-tionchar ar an bhFondúireacht.
| coincheap | concept | |
| rith | run, course, career | |
| daichead | forty | pl daichidí |
| bunúsach | original, basic | |
| aithris | narration | f2 |
| saothar | work, labor, exertion, achievement | |
| staraíocht | storytelling | f gs staraíochta |
| plé | discussion | |
| stair | history | |
| iomlán | all, total | |
| líne | line, generation | línte |
| claontacht | evil disposition, partiality, prejudice |
f3 |
| forbairt | development, growth | f3 |
| dá | for his/her/their, to his/her/their | do/de + á |
| réir | wish, will, command | f2 |
| de réir | in accordance with, according to | |
| imir | play, gamble | |
| tionchar | influence | m1 |
| sibhialtacht | civilization | f3 |
–>
Exercise from Last Time
| tuairim | opinion | f2 | |
| taisteal | travel | ||
| agallamh | interview, address, discourse | ||
| úsáid | use, usage [f2], use [v] | ||
| frás | phrase | m4 | |
| ar comhchiall le | |||
| plé | discussion | ||
| Déan plé | discuss | ||
| gá | need, requirement | ||
| aois | age | f4 | |
| leagan | knocking down, fall, setting, version | m1 pl leaganacha | |
| astu | from them | ← as | |
| athrú | change, alteration | m4 | |
| tarlaigh | happen, occur | ||
| aidiacht | adjective | f3 | |
| rannóg | section | f2 | |
| ailt | steep sided glen, ravine | f2 | |
| ar ndóigh | of course | ||
| dóigh | way, manner | f2 | |
| giorrú | abbreviation, contraction | m4 | |
| sliocht | mark, trace, offspring | m4 | |
| cás | case, frame | m1 | |
| iomlán | all, total | m1 | |
| buntáiste | advantage | m4 | |
| greille | grill | ar an ghreille “on the grille” (Don.) ar an ngreille “on the grille” (Elsewhere and C.O.) |
|
| gníomhaíocht | activity | ||
| spéisiúil | interesting | ||
| ábhar | material, matter | ||
| Tabharfaidh | will give | ← tabhair | |
| cló | form | ||
| dorcha | dark | ||
| Stáit Aontaithe Mheiriceá | U.S.A | abbrev. SAM | |
| ochtó faoin gcéad | 80% | ||
| amach agus amach | completely | “out and out” | |
| an oiread sin | that much | ||
| an t-aonú | the first | abbrev. 1ú | |
| an dara [ceann] | the second | abbrev. 2ú | |
| tabhair faoi deara | notice | ||
<!–
Homework
- Is tiúcha an t-achmad seo ná cineál eile.
Is é an t-achmad seo is tiúcha - Is cruacha an Ubh seo ná do cheannsa.
Is í an Ubh is cruacha - Is fusa an leabhar seo.
Is é an leabhar seo is fusa.
Seo an leabhar is fusa. - Is measa an pictiúr eile.
Is é an pictiúr eile is measa.
An pictiúr eile is measa. - Is fearr an aimsir.
Is í an aimsir is fearr.
An aimsir is fearr. - Is faide an bóthar eile.
Is é an bóthar eile is faide.An bóthar eile is faide - Is lú an teach seo.
Is an teach seo is lú.
Seo an teach is lú.
| tiúcha | ||
| crua | hard | |
| fusa | easier | |
| measa | worse | |
| lú | smaller | ← beag |
–>
An tAonach (The fair)
Bhí cnagadh bodhar ag crúba móra na mbeithíoch ag bualadh na sráide, ag siúl, ag rith, ag brú,
ag sciorradh anuas ; meall mór dearg daingean ag gluaiseacht go bosach agus ag búiriúch ; fuaim
análach na mbúir ar nós toirní, measctha le glór garbh na bhfear a bhí
ag tiomáint le maidí.
| cnagadh | knocking, striking | |
| bodhar | deaf | |
| crúb | claw, hoof | f2 |
| beithíoch | beast, animal, horses | |
| ag bualadh | hitting | |
| brú | press, shove, crush | |
| sciorradh | slip, slide | |
| meall | lump, mass [of flesh] | |
| daingean | stronghold, fort (n); strong, solid (a) | |
| gluaiseacht | movement, motion | |
| go bosach | flat-footed | ← bos palm [of hand] |
| búir | bellow, roar | f2, v |
| fuaim | sound | |
| análach | airy | |
| ar nós | in the manner of | |
| toirní | thunderstorms | |
| measctha | mixed up, stirred | |
| glór | voice | |
| garbh | rough, coarse | |
| maide | stick | |
| na bhfear | of the men | gpl |
Súile móra boga gan meabhair ; adhairt chuileog greamaithe sna sramacha fliucha a bhí ag
sileadh le gach súil. Craicne dearga báite le allas, ag lonradh faoi sholas na gréine ; craicne móra
dearga ag cur deataí uathu, deatach allais ; deatach fhionn measctha le
smúdar geal an bhóthair.
| súil | eye | f2 |
| bog | soft | |
| meabhair | intelligence, mind, consciousness, intellect | |
| adhairt | bolster, pillow, heap of something (n); rimmed (a) | |
| cuileog | fly | [insect] |
| greamaigh | attach, grip, fasten | |
| sram | gummy coating of eyes | pl sramaí. “Bain na sramaí de do shúile“ |
| sramach | bleary | |
| sileadh | drip, dripping | |
| craiceann | skin | pl craicne |
| báígh | drown, submerge, sink, drench | |
| allas | sweat, perspiration | |
| lonraigh | shine, illumine | |
| deatach | smoke, cloud, steam | m1 |
| deataigh | smoke | v |
| fionn | white, fair | |
| measctha | mixed up, stirred | |
| smúdar | dust | m1 |
| geal | bright, white, pure | |
Másaí leathana feolmhara na mart á lascadh. Ioscadaí lúbtha ag gíoscadh faoi mheáchan na
gcorp. Adharca bánbhuí á gcasadh os cionn droim na droinge ; adharca ardaithe ; fir arda ag lascadh.
| más | thigh, ham, buttocks | |
| leathan | broad | |
| feolmhar | fat, fleshy | |
| mart | carcass of beef | pl mart beef cattle |
| lascadh | lashing, whipping | |
| á lascadh | being lashed | |
| ioscaid | back of the knee | |
| lúb | loop, net, bend | v, f2 |
| lúbtha | bent | |
| gíoscadh = díoscadh | grating, creaking, gnashing | |
| meáchan | weight | m1 |
| adharc | horn | |
| bánbhuí | cream-colored | |
| flannbhuí | orange [color] | “blood yellow” |
| á gcasadh | turned | |
| cionn | head | dative s of ceann |
| os | over, above | |
| os cionn | over, above, hanging over, more than, in charge of | |
| droim | back | m3 |
| drong | group [of people], multitude, gang | |
| os cionn droim na droinge | over the back of the crowd | |
| ardaigh | raise, increase | |
| fir arda ag lascadh | tall men whipping | |
Listening exercise
We listened to a recording of the next part of An tAonach. We had the text with some words missing,
and had to fill in the blanks. More about this next week.
<!–
–>